Ai sống với AI?

12 giờ trướcBài gốc

Dân ta phải biết sử ta
Nếu mà không biết, phải… tra Google

Thật vậy, ngày nay muốn biết một thông tin mới, chúng ta google - từ “google” không viết hoa bởi nó đã trở thành một động từ mà người người, nhà nhà đều biết. Sự phổ biến này tạo ra một “gã khổng lồ công nghệ” gần như độc quyền thị trường tìm kiếm trực tuyến, nắm trong tay mọi thông tin và kiến thức mà con người có thể tiếp cận.

Nhưng điều này đang thay đổi!

Thách thức “gã khổng lồ”

Chúng ta đã nhìn thấy những tia sáng của một thời đại mới: thời đại AI. Trong thời đại này, tôi mạnh dạn dự đoán vị thế độc quyền của Google sẽ kết thúc. Nhân loại sẽ bắt đầu tổ chức, tìm kiếm và chia sẻ thông tin bằng các phương pháp khác. AI đóng vai trò quyết định trong sự thay đổi này. Thậm chí câu hỏi rằng liệu Google có giữ được vị trí “gã khổng lồ công nghệ” hay không cũng đã bắt đầu xuất hiện.

Vậy điều gì đã mở ra thời đại của AI?

Tôi nhớ rõ những ngày đầu tháng 12.2022, công ty khởi nghiệp (startup) mang tên OpenAI công bố một sản phẩm gọi là ChatGPT. Sản phẩm này đã thay đổi thế giới. ChatGPT là một chatbot (có thể hiểu là một chương trình hoặc ứng dụng AI có thể trò chuyện với người dùng bằng giọng nói hoặc văn bản). Nó tương tác với người dùng thông qua các cuộc hội thoại thay vì phương pháp “từ khóa - kết quả” như hệ thống tìm kiếm của Google.

Với ChatGPT, giả sử muốn tìm hiểu về cơ học lượng tử, tôi có thể nói: “Hãy dạy tôi về cơ học lượng tử”, và rồi chatbot này sẽ giải thích cho tôi thế nào là hàm sóng, thế nào là nguyên lý bất định Heisenberg… Nếu muốn tìm hiểu sâu thêm, tôi chỉ việc hỏi tiếp. Điều này thuận lợi hơn rất nhiều so với cách tìm kiếm của Google, nơi mà tôi phải nhập từ khóa “cơ học lượng tử” rồi lướt qua nhiều trang kết quả để xem cái nào hợp với mình.

TS. Phạm Hy Hiếu cùng con trai và vợ Bùi Khánh Châu hiện làm việc tại Meta. Ảnh: Hy Hưng

Quan trọng hơn, các câu trả lời của ChatGPT rất đáng tin cậy. Những ưu điểm này khiến ChatGPT tạo ra một “cơn địa chấn” công nghệ. Lần đầu tiên kể từ khi thành lập, vị trí của Google với vai trò cổng thông tin internet thật sự bị đe dọa.

Vậy Google đã làm gì?

Tôi có cảm giác như đầu tiên là họ lo lắng. Vì vậy họ muốn lập tức tung ra một sản phẩm cạnh tranh với ChatGPT.

Google cho rằng họ đã làm chủ công nghệ như của ChatGPT từ những năm 2018 hay 2019, nhưng vì sợ công nghệ này “không an toàn” nên không dám tung ra. Vì vậy giờ đây họ chỉ cần tung công nghệ này ra thị trường là được. Suy nghĩ này theo tôi là một sai lầm nghiêm trọng bởi trên thực tế “công nghệ” mà Google có được thô sơ hơn ChatGPT rất nhiều. Dựa trên suy nghĩ này, Google lên kế hoạch công bố chatbot mang tên Bard vào ngày 14.3.2023 để cạnh tranh với ChatGPT.

Thế rồi tháng 2.2023, trong sự kiện ra mắt Bard, một nhân viên của Google hỏi chatbot rằng đâu là một thành tựu mới của kính viễn vọng không gian James Webb (JWST). Bard trả lời rằng JWST đã chụp được bức ảnh đầu tiên của một hành tinh ngoài hệ mặt trời. Trên thực tế, bức ảnh đó được chụp bởi một kính viễn vọng khác từ năm 2004, trong khi JWST đến năm 2021 mới bắt đầu hoạt động. Câu trả lời “đi vào lòng đất” này lập tức bị báo giới đem ra làm trò cười. Chỉ trong hai ngày, nó “thổi bay” 100 tỷ USD giá trị vốn hóa của Google vì cổ phiếu của công ty bị bán tháo do thị trường lo sợ “gã khổng lồ công nghệ” không bắt kịp OpenAI.

Tiếp theo, hãy nói về ngày 14.3.2023 mà Google định ra mắt Bard. Ở Mỹ, người ta viết tháng trước, ngày sau nên ngày 14 tháng 3 sẽ viết là 3/14. Đây chính là số pi trong toán học. Tôi muốn nhấn mạnh điều này để cho thấy Google thật sự muốn làm một điều đặc biệt.

Kết quả? Không có câu trả lời nào từ Google. Điều tồi tệ hơn là đúng ngày 14.3 đó, OpenAI công bố GPT-4, một lần nữa làm rung chuyển thế giới. Với chất lượng vượt xa ChatGPT, GPT-4 lập tức đến tay người dùng và trở thành công cụ hàng đầu để tiếp cận kiến thức. GPT-4 là một sản phẩm rất ấn tượng. Điều ấn tượng nhất là gần một năm sau, cả thế giới vẫn chưa tạo ra được một sản phẩm có chất lượng tương tự (các nghiên cứu và sản phẩm AI thường chỉ cần vài tháng là đã bị vượt qua).

Google tiếp tục tung ra các phiên bản cải tiến của Bard, rồi họ đổi tên thành Gemini, rồi lại tiếp tục cải tiến Gemini. Nhưng càng “cải tiến”, Bard/Gemini càng tụt hậu so với ChatGPT. Và thế giới công nghệ lại càng có dịp chứng kiến các câu trả lời “đi vào lòng đất” từ các chatbot của Google. Từ việc Gemini nói người dùng ăn đá hay đổ keo dán lên bánh pizza đến việc AI này vẽ Elon Musk là người da đen, Google liên tiếp tự bắn vào chân mình.

Vậy Google sẽ làm gì?

Thay vì cạnh tranh với OpenAI về độ thông minh của AI, Google chuyển hướng sang các AI yếu hơn nhưng nhanh hơn, rẻ hơn. Suy nghĩ này hợp lý. Google mất đi vị thế của người dẫn đầu trong AI, nhưng nếu làm tốt, ít ra họ vẫn sẽ giữ được vị trí “gã khổng lồ công nghệ”.

“Thế chân vạc” về AI

Ngày 21.12.2024, OpenAI công bố mô hình o3 với khả năng tư duy vượt trội, có thể dễ dàng đạt huy chương vàng Olympic Tin học Quốc tế (IOI). Hiện tại không một AI nào khác có khả năng đó.

Nhưng OpenAI cũng gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt.

Đâu là đối thủ của OpenAI? Tất nhiên chúng ta vẫn phải kể đến Google. Nhưng bên cạnh đó, hai đối thủ lớn nhất của OpenAI là Anthropic và xAI. Anthropic được thành lập bởi Dario Amorei, vốn là cựu nhân viên của OpenAI. Còn xAI được thành lập bởi Elon Musk, cũng xuất phát từ việc ông rời bỏ OpenAI sau những bất đồng.

AI ngày càng thông minh và hiện diện sâu rộng hơn vào đời sống con người. Ảnh: aivancity.ai

Anthropic hiện được định giá 40 tỷ USD, còn xAI vừa huy động thành công 6 tỷ USD vốn đầu tư và được định giá 50 tỷ USD. Anthropic phát triển chatbot Claude với khả năng nổi bật là có thể tự phân tích và tìm hiểu các hoạt động của những neuron bên trong mình. Còn xAI phát triển chatbot Grok với khả năng nổi bật là tương tác trực tiếp với các thông tin mới nhất trên nền tảng X, cũng do chính Elon Musk làm chủ.

Để so sánh, định giá của OpenAI hiện tại là 150 tỷ USD, tức là hơn 1,5 lần Anthropic và xAI cộng lại. Nhưng 3 công ty này vẫn tạo ra thế chân vạc, cạnh tranh với nhau vô cùng gay gắt. Sam Altman - CEO của OpenAI - gần đây tuyên bố rằng quỹ đầu tư nào đã đầu tư vào OpenAI thì không được đầu tư vào Anthropic hay xAI. Ngành công nghệ được dự đoán sẽ chứng kiến sự phát triển vượt bậc của AI đến từ sự cạnh tranh này.

Chung sống với AI

Vậy chúng ta sẽ làm gì khi AI thông minh hơn mình?

Mọi câu trả lời đều chỉ là suy đoán. Nhân loại đang tạo ra những cỗ máy có khả năng lấy đi giá trị lớn nhất của chính mình: trí thông minh.

Một tuần trước khi viết bài này, tôi được dịp giao lưu với các học sinh Trường Phổ thông Năng khiếu - Đại học Quốc gia TP.HCM nhân dịp các em sắp thi học sinh giỏi quốc gia. Hôm đó tôi đã nói rằng trong vòng một năm nữa, tất cả các em học sinh giỏi này sẽ không còn ai giỏi hơn AI được nữa. Ba ngày sau khi tôi nói chuyện với các em, OpenAI công bố mô hình o3 với khả năng siêu việt, có thể dễ dàng đạt huy chương vàng Olympic tin học quốc tế mà tôi đã nói ở trên.

Đây không phải lần đầu tiên chúng ta tạo ra các cỗ máy thông minh hơn mình. Cách đây 27 năm, cỗ máy Deep Blue của IBM đã hạ vua cờ Garry Kasparov. Kasparov không chấp nhận thất bại, tố Deep Blue… ăn gian. Ngày nay, không còn ai chơi cờ vua thắng được máy tính nữa. May mắn thay, các đại kiện tướng đã học được cách sống chung với AI. Họ sử dụng AI để phân tích các thế cờ, khám phá các khai cuộc khó và học theo AI để giỏi hơn. Tôi hy vọng các ngành khác có thể học hỏi từ ví dụ này.

Phạm Hy Hiếu - Chuyên gia về AI, hiện công tác tại xAI

Nguồn Người Đô Thị : https://nguoidothi.net.vn/ai-song-voi-ai-46814.html