Những vòng gọi vốn kỷ lục từ Anthropic, Safe Superintelligence, OpenAI, Anysphere và nhiều công ty AI khác đã hình thành nên khối tài sản khổng lồ trên giấy, đẩy định giá các doanh nghiệp lên mức chưa từng có.
Theo CB Insights, hiện có 498 “kỳ lân” AI (công ty tư nhân được định giá từ 1 tỷ USD trở lên) với tổng giá trị 2,7 nghìn tỷ USD, trong đó 100 công ty được thành lập chỉ từ năm 2023. Ngoài ra, hơn 1.300 startup AI khác đang có định giá trên 100 triệu USD.
Song song với việc giá cổ phiếu của Nvidia, Meta, Microsoft và các tập đoàn liên quan đến AI tăng mạnh, cộng thêm nhu cầu hạ tầng trung tâm dữ liệu và mức lương khủng dành cho kỹ sư AI, làn sóng này đang tạo ra tài sản cá nhân với tốc độ và quy mô chưa từng thấy.
“Xem lại dữ liệu hơn 100 năm, chưa bao giờ chúng ta thấy của cải được tạo ra nhanh và lớn như vậy,” Andrew McAfee – nhà nghiên cứu tại MIT nhận định.
Tháng 2 năm nay, Mira Murati – cựu lãnh đạo OpenAI – thành lập Thinking Machines Lab. Chỉ 5 tháng sau, công ty gọi vốn thành công 2 tỷ USD, đạt định giá 12 tỷ USD – trở thành vòng gọi vốn hạt giống lớn nhất lịch sử.
Anthropic AI cũng đang đàm phán huy động 5 tỷ USD với định giá 170 tỷ USD, gấp gần 3 lần so với tháng 3. Anysphere, sau khi được định giá 9,9 tỷ USD vào tháng 6, đã nhận đề nghị nâng lên 18–20 tỷ USD, giúp CEO 25 tuổi Michael Truell trở thành tỷ phú.
Dù phần lớn tài sản AI nằm ở công ty tư nhân, khó chuyển đổi thành tiền mặt, nhưng thị trường mua bán cổ phần thứ cấp đang mở rộng, cho phép nhà sáng lập và nhân viên bán cổ phần hoặc vay thế chấp tài sản này. OpenAI hiện đàm phán bán cổ phần thứ cấp để cung cấp tiền mặt cho nhân viên, với định giá dự kiến 500 tỷ USD, so với 300 tỷ USD hồi tháng 3.
Kể từ năm 2023, đã có 73 thương vụ mang lại thanh khoản như sáp nhập, mua lại, IPO hoặc chuyển nhượng cổ phần lớn. Điển hình, sau khi Meta đầu tư 14,3 tỷ USD vào Scale AI, đồng sáng lập Alexandr Wang gia nhập đội AI của Meta, còn Lucy Guo – đồng sáng lập rời công ty từ 2018 – mua biệt thự 30 triệu USD ở Hollywood Hills.
Sự bùng nổ AI hiện tập trung mạnh ở Khu vực Vịnh San Francisco. Năm ngoái, các công ty tại đây huy động hơn 35 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm. San Francisco hiện có 82 tỷ phú, vượt qua New York với 66 người. Dân số triệu phú của vùng đã tăng gấp đôi trong 10 năm qua, cao hơn nhiều so với mức tăng 45% của New York. Năm 2024, số lượng nhà trị giá trên 20 triệu USD bán ra ở San Francisco đạt kỷ lục, phần lớn nhờ làn sóng AI.
Theo McAfee, lợi thế của Silicon Valley vẫn là nơi tập trung những người có khả năng thành lập, gọi vốn và phát triển công ty công nghệ, bất chấp nhiều dự đoán trước đây về sự “kết thúc” của trung tâm này.
Trong tương lai, khi các công ty AI tư nhân IPO, khối tài sản khổng lồ này sẽ trở nên thanh khoản hơn, tạo cơ hội lớn cho các công ty quản lý tài sản. Tuy nhiên, phần lớn tài sản AI hiện vẫn “đóng băng” trong cổ phần tư nhân. Giống như thời bong bóng dot-com, những người giàu lên nhờ AI ban đầu thường tái đầu tư vào các công ty công nghệ tương tự trong mạng lưới của họ, trước khi tìm đến chiến lược đa dạng hóa và dịch vụ quản lý chuyên nghiệp để bảo toàn tài sản.
Chuyên gia Simon Krinsky nhận định: “Sau khi trải qua cú sốc đầu thập niên 2000, nhiều người mới giàu đã học cách phân tán rủi ro và thuê nhà quản lý tài sản chuyên nghiệp để bảo vệ chính họ. Tôi dự đoán nhóm giàu lên nhờ AI cũng sẽ đi theo hướng này.”
Việt Vũ