Ảnh: Pexels.
Tiền, tiền và tiền
Nếu có thể quay trở về làm bất kỳ ai trên đời này, tôi muốn lại được lần nữa trở thành một người đang sống giữa những năm tháng tuổi 20 vô lo vô nghĩ về tiền bạc. Thực lòng tôi cho rằng, tất cả mọi khía cạnh khác trong cuộc sống của mình đều sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều nếu mình chẳng bao giờ phải nghĩ xem phải kiếm đồng lương tiếp theo như thế nào hay trăn trở làm sao để ổn định tài chính lâu dài.
Đây là một trong những sự thật hiển nhiên của thập kỷ này: chưa từng có ai cảm thấy họ đã có đủ tiền. Nhưng dù đã đủ tiền đi chăng nữa, chúng ta cũng đâu biết cách quản lý nó và luôn có cảm giác nó sẽ chẳng bền lâu.
Tiền bạc là nguồn cơn to lớn gây căng thẳng
Thế hệ của chúng ta đang phải trải qua những mức độ lo âu tài chính đáng kể khi các mục tiêu cấu thành nên “sự ổn định tài chính”, mức lương tốt và một nguồn thu nhập đủ sống cứ không ngừng thay đổi. Chúng ta không đủ khả năng để trang trải cho những kiểu cuộc sống mà bố mẹ mình đã từng có, hay từ đời ông bà, vì lý do lạm phát, chi phí sinh hoạt leo thang, cùng tình trạng bất ổn kinh tế nói chung.
Tiền bạc quyết định tới rất nhiều khía cạnh trong cuộc sống chúng ta: nơi ta sinh sống, cách ta giao lưu và hẹn hò, những cơ hội mà ta có được, những quyết định cho tương lai và ngay cả những hy sinh vụn vặt hằng ngày mà ta đang buộc phải chấp nhận. Điều này ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe tâm thần của chúng ta.
Ta có thể trở nên bị ám ảnh về tình hình tài chính của bản thân và cảm thấy nó là trung tâm của thế giới, che mờ đi hết thảy những trải nghiệm giúp định hình nên thập kỷ này. Hóa ra, tiền bạc không chỉ là vật chất; nó còn là tâm lý và có rất nhiều những ý nghĩa hàm ẩn đối với các mối quan hệ, sức khỏe tâm thần và cả hành trình lứa tuổi 20 của chúng ta. Tình trạng này chính là “ám ảnh tài chính”, một thuật ngữ được dùng để mô tả những cá nhân tưởng chừng ổn định về tâm lý lại trở nên lo âu, hoảng loạn và cảm thấy tội lỗi mỗi khi phải quản lý tiền bạc của mình.
Tiền khiến những người trẻ tuổi bối rối. Ảnh: Mydoh.
Trong một nghiên cứu tiên phong được tiến hành vào đầu những năm 2000, giáo sư xã hội học Brendan Burchell từ Đại học Cambridge đã thăm dò ý kiến của 1.000 người trưởng thành và phát hiện ra rằng, một phần năm trong số họ đã từng trải qua các triệu chứng tâm sinh lý của sự căng thẳng khi phải nhắc đến hay nghĩ đến tiền bạc, như cảm thấy lo âu nghiêm trọng hoặc tim đập nhanh, kèm theo cảm giác choáng váng hoặc tê liệt. Và đâu là những nhóm đang bị ảnh hưởng nhất?
Chính là phụ nữ và những đối tượng tham gia dưới 24 tuổi. Điều này rất có lý. Từ trước đến nay, phụ nữ vẫn thường bị tước đi cơ hội tiếp cận với vô số kiến thức tài chính mà nam giới có quyền tiếp cận được, đồng thời vẫn đang phải đối mặt với sự phân biệt đối xử về tiền lương.
Thường thì, những người vừa mới bước qua tuổi 20 chỉ được trả công rất ít ỏi. Tuy nhiên, một điều thú vị là: ngay cả khi chúng ta bắt đầu kiếm được nhiều tiền hơn, thì nỗi lo âu và bất an về tài chính dường như cũng không hề biến mất. Đó là bởi những cảm xúc và nhận thức ban đầu về tiền bạc vẫn đang tác động tới tâm lý chúng ta nhiều hơn ta nghĩ.
Có một quan niệm sai lầm rằng số tiền bạn có trong tài khoản ngân hàng sẽ quyết định liệu bạn có đang gặp phải tình trạng căng thẳng và lo âu về tài chính hay không. Hiển nhiên, sẽ có sự khác biệt giữa một người không có một đồng tiết kiệm nào và một triệu phú, nhưng cách chúng ta suy nghĩ về tiền bạc phụ thuộc vào ba yếu tố: kiến thức, giá trị hoặc tầm quan trọng, và cảm xúc.
Việc có kiến thức tài chính tốt chắc chắn sẽ giảm nhẹ mức độ lo âu và căng thẳng của bạn về chuyện tài chính. Hơn nữa, cách bạn chi tiêu hoặc tiết kiệm cũng sẽ được xác định bằng các giá trị bạn theo đuổi cũng như những gì bạn coi là quan trọng. Hai yếu tố này thường được hiểu khá rõ. Tuy nhiên, các khía cạnh cảm xúc liên quan tới tiền bạc lại đang đóng vai trò quan trọng trong việc xác định mức độ cân nhắc của chúng ta đối với tài chính ở lứa tuổi 20, và rất nhiều phản ứng cảm xúc trong số này đều bắt nguồn từ những nhận thức cùng trải nghiệm ban đầu đối với tiền bạc của mỗi người, đặc biệt là trong thời thơ ấu.
Jemma Sbeg/NXB Trẻ