Âm nhạc lệch chuẩn - Bài cuối: Trách nhiệm gác cổng của người nghệ sĩ

2 giờ trướcBài gốc

Vai trò của người sáng tạo

Trong thời đại số, khi mạng xã hội trở thành sân khấu mở, ranh giới giữa sáng tạo và phản cảm ngày càng mờ nhạt. Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Dung, Giảng viên Trường Đại học Sài Gòn, Hội viên Chi hội Lý luận, Phê bình và Đào tạo Hội Âm nhạc TP Hồ Chí Minh cho rằng từ hiện tượng ca khúc có nội dung phản cảm lan truyền trên mạng với tốc độ chóng mặt, nhìn nhận lại vai trò và vị trí của "người gác cổng" trong lĩnh vực nghệ thuật hiện nay là một điều cần thiết, từ đó rút ra những định hướng để điều chỉnh và phát triển cho tương lai.

Trong đó, "người gác cổng" đầu tiên và cũng là quan trọng nhất chính là người sáng tạo: ca sĩ, nhạc sĩ, nhà sản xuất âm nhạc, KOLs, Influencers...

Các nghệ nhân Câu lạc bộ Ca múa dân gian Tây Bắc thuộc Hội Di sản văn hóa TP Hồ Chí Minh trong một buổi biểu diễn quảng bá làn điệu hát then đến với công chúng.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Dung gọi những sản phẩm lệch chuẩn là “chất độc mềm” vì nó tác động âm ỉ nhưng sâu rộng, bào mòn cảm xúc thẩm mỹ và gieo vào tâm trí trẻ em lối sống thiếu lành mạnh. "Về mặt nghệ thuật, người sáng tạo có trách nhiệm trau dồi kỹ thuật sáng tác và tư duy nghệ thuật để tạo ra những tác phẩm có giá trị thẩm mỹ. Điều này đòi hỏi họ lao động nghệ thuật một cách nghiêm cẩn để cho ra đời các sản phẩm âm nhạc chất lượng, tinh tế về giai điệu, đặc sắc về hòa âm và sâu sắc về ca từ", Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Dung nhìn nhận.

"Ở góc độ đạo đức - giáo dục, những người này phải thúc đẩy giá trị nhân văn, hướng con người đến cái chân - thiện - mỹ, gieo mầm lòng trắc ẩn, tình yêu thương và tư duy tích cực. Ngoài ra, người sáng tạo là một chủ thể pháp lý, phải tuân thủ tuyệt đối luật pháp của quốc gia nơi họ hoạt động và phát hành sản phẩm", Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Dung cho biết thêm.

Hiện nay, trên các nền tảng âm nhạc, nhiều ca khúc dung tục vẫn được lan truyền với hàng triệu lượt xem, trong khi những tác phẩm giàu giá trị nhân văn khó tìm chỗ đứng. Nguyên nhân không chỉ từ phía nghệ sĩ mà còn do truyền thông, các chương trình giải trí chạy theo xu hướng và thuật toán mạng xã hội dẫn dắt thị hiếu, thay vì dựa trên cảm xúc chân thành với âm nhạc.

"Tự do sáng tạo không đồng nghĩa với buông lỏng trách nhiệm xã hội. Người nghệ sĩ vẫn có thể khai thác mặt tối cuộc sống nhưng phải chọn ngôn ngữ, thông điệp sao cho người nghe đồng cảm, dễ chịu. Trách nhiệm xã hội của nghệ sĩ là dẫn lối công chúng hướng tới cái đẹp và sự nhân văn", nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung khẳng định.

Cần thêm nhiều giải pháp

Nhìn nhận ở khía cạnh chung, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TP Hồ Chí Minh, Tổng Giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, cho biết trách nhiệm không thể chỉ quy về nhạc sĩ hay ca sĩ. Bởi một sản phẩm âm nhạc là kết quả tương tác nhiều phía: cơ quan quản lý, truyền thông, nhà sản xuất và cả công chúng. Khi có hiện tượng lệch chuẩn, cần nhìn nhận trách nhiệm đa chiều, đồng thời khuyến khích và khen thưởng tác phẩm có giá trị nhân văn.

Các em thiếu nhi Trường Mầm non Thành phố trong một buổi biểu diễn văn nghệ với làn điệu múa truyền thống.

Còn theo ThS Nguyễn Cẩm Lệ, Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh đang chủ trì xây dựng Quy chế phối hợp liên ngành nhằm kịp thời nắm bắt tình hình và xử lý nghiêm các vi phạm. Những biểu hiện lệch chuẩn xuất hiện trên không gian số, làm sai lệch giá trị thẩm mỹ và thị hiếu công chúng cần xử lý nghiêm kết hợp với giáo dục nâng cao ý thức nghệ sĩ.

"Chúng ta có thể sử dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI) để kiểm tra, hậu kiểm sản phẩm trên môi trường số, giảm độ lan tỏa khi vi phạm xuất hiện. Đồng thời, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cần hoàn thiện Luật Nghệ thuật biểu diễn với các tiêu chí cụ thể về ca từ, trang phục, vi phạm thuần phong mỹ tục", Tiến sĩ Hoàng Duẩn, Phó Trưởng khoa Quản lý Văn hóa Nghệ thuật, Trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh đề xuất.

PGS.TS nhạc sĩ Phan Quốc Anh cũng nhấn mạnh vai trò giáo dục âm nhạc trong nhà trường: giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, khả năng tư duy, phân biệt thiện - ác, đẹp - xấu. Đây chính là nền tảng để hình thành thẩm mỹ, nhân cách và “hệ miễn dịch” trước âm nhạc lệch chuẩn.

Dù ở vị trí nào, là nhạc sĩ, ca sĩ hay những người làm công tác quản lý đều thống nhất rằng: âm nhạc là tiếng nói của xã hội và người nghệ sĩ chính là “người gác cổng văn hóa”. Có như thế, TP Hồ Chí Minh mới có thể trở thành trung tâm âm nhạc văn minh, nơi sáng tạo nghệ thuật song hành cùng trách nhiệm xã hội, bảo vệ bản sắc văn hóa và định hình thẩm mỹ, nhân cách cho thế hệ trẻ.

Bài và ảnh: Hương Trần/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/van-hoa/am-nhac-lech-chuan-bai-cuoi-trach-nhiem-gac-cong-cua-nguoi-nghe-si-20251117170537198.htm