Hòa Minzy bùng nổ với MV “Bắc Bling”. Ảnh: NVCC.
Làm mới để bắt kịp thị hiếu
Dù còn nhiều ý kiến qua lại về cách chơi chữ trong tên gọi ca khúc "Bắc Ninh" thành "Bắc Bling", nhưng phải thừa nhận MV “Bắc Bling” của nữ ca sĩ Hòa Minzy đã gây ấn tượng mạnh khi kết hợp hài hòa giữa chất liệu dân gian truyền thống và phong cách âm nhạc hiện đại.
Chỉ mới ra mắt ít ngày, MV này đã ở vị trí top 1 trending music trên YouTube. Ca khúc pha trộn âm hưởng quan họ Bắc Ninh với nhạc điện tử, tạo nên sự mới mẻ nhưng vẫn giữ được hồn cốt văn hóa dân tộc. Đặc biệt, nghệ sĩ Xuân Hinh - "vua hài đất Bắc" - không chỉ thể hiện giọng hát quan họ mà còn thử sức với rap, mang đến màu sắc độc đáo cho sản phẩm.
Bối cảnh MV được dàn dựng công phu, tái hiện những hình ảnh mang đậm dấu ấn Bắc Ninh như lễ hội rước linh đình, tục têm trầu, chùa Dâu, đền Bà Chúa Kho và làng gốm Phù Lãng. Trang phục trong MV cũng được chăm chút kỹ lưỡng với áo dài, nón quai thao, tôn vinh nét đẹp của người phụ nữ Bắc Bộ. Với sự kết hợp khéo léo giữa truyền thống và hiện đại, “Bắc Bling” không chỉ là một sản phẩm âm nhạc bắt tai mà còn góp phần lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc đến với công chúng trẻ.
“Bắc Bling” của Hòa Minzy có công thức tương tự như bản hit “Thị Mầu” trước đó. Đặc biệt, hàng trăm diễn viên tham gia MV đều là những người cùng thôn với Hòa Minzy, cũng là chi tiết giúp nữ ca sĩ lấy thêm thiện cảm của khán giả.
Trước Hòa Minzy, nữ ca sĩ Ngọc Khuê cũng ra mắt dự án âm nhạc “Dạo chơi”, gồm 8 ca khúc quen thuộc: “Chuồn chuồn ớt”, “Bên bờ ao nhà mình”, “Gió mùa về”, “Giọt sương bay lên”, “Bà tôi”, cùng 3 bài dân ca quan họ Bắc Ninh: “Xe chỉ luồn kim”, “Qua cầu gió bay”, “Cò lả”. Thông qua sản phẩm này, Ngọc Khuê mong muốn góp phần bảo tồn, phát triển và lan tỏa giá trị âm nhạc dân tộc, đưa tinh hoa văn hóa Việt Nam vươn xa thế giới.
Không chỉ hai cô gái, một trong những điểm nhấn trong chương trình “Anh trai vượt ngàn chông gai” cũng chính là những tiết mục âm nhạc lấy cảm hứng từ dân gian. Các màn trình diễn khéo léo kết hợp giai điệu truyền thống với phong cách hiện đại, tạo nên sự mới mẻ nhưng vẫn giữ được tinh thần văn hóa dân tộc.
Có thể nói, thời gian qua nhiều nghệ sĩ trẻ đã ghi dấu ấn mạnh mẽ khi nỗ lực kết hợp giữa âm nhạc dân gian và hiện đại. Các ca khúc như "Để Mị nói cho mà nghe" của Hoàng Thùy Linh; Hà Myo với “Xẩm Hà Nội”; NSƯT Tân Nhàn với MV Xẩm “Công cha nghĩa mẹ sinh thành” và nghệ sĩ Ngô Hồng Quang với chương trình nghệ thuật “Về Kinh Bắc”…
Đặc biệt, nhiều rapper trẻ cũng không ngại thử sức với âm nhạc truyền thống, như Pháo, Sterry và Tez đã tạo nên một “Trúc xinh” độc đáo với sự kết hợp giữa dân ca Bắc Bộ và rap, hay Quân A.P đã mang đến một bản phối mới lạ cho “Giao duyên” và “Ngồi tựa mạn thuyền”…
Nghệ sĩ Nguyễn Thanh Thư (Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam) đánh giá cao cách làm mới của nhiều nghệ sĩ trong việc làm mới âm nhạc truyền thống. Sự sáng tạo đó đã góp phần đưa âm nhạc truyền thống đến gần hơn với công chúng, nhất là với người trẻ. “Âm nhạc truyền thống cần phải giữ gìn bản sắc nhưng không phải vì thế mà không làm mới nó. Hiện nay mọi thứ đã phát triển thì âm nhạc cũng cần phát triển. Phải làm mới, có sự sáng tạo để âm nhạc truyền thống bắt kịp thị hiếu âm nhạc hiện nay”- nghệ sĩ Nguyễn Thanh Thư chia sẻ.
Tiết mục “Trống cơm” trong chương trình “Anh trai vượt ngàn chông gai”. Ảnh: BTC.
Cẩn trọng trong sáng tạo
Bên cạnh những lời khen, cũng có một số ý kiến lo ngại việc làm mới có thể khiến âm nhạc truyền thống bị biến dạng, đánh mất bản sắc. Nghệ sĩ Hà Lê cho rằng, mỗi tác phẩm khi ra đời đều mang trong mình nhiều giá trị, không chỉ là câu chuyện cá nhân của tác giả mà còn là giá trị của thời đại, của văn hóa thời kỳ đó. Giá trị của tác phẩm chỉ có thể bị sai lệch khi người nghệ sĩ làm mới chưa có sự nghiên cứu kỹ lưỡng về nó.
Theo một số chuyên gia, việc làm mới âm nhạc truyền thống không chỉ là cách giúp dòng nhạc này tiếp cận với công chúng trẻ mà còn là một chiến lược quan trọng để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Song, việc làm mới cần có sự nghiên cứu nghiêm túc, sáng tạo đúng cách và không chạy theo xu hướng một cách hời hợt. Chỉ khi làm được như vậy, âm nhạc truyền thống mới thực sự có chỗ đứng bền vững trong lòng khán giả trẻ và tiếp tục phát triển mạnh mẽ.
Chia sẻ về việc này, NSND Dương Minh Đức nhấn mạnh sự phát triển và sáng tạo trong âm nhạc truyền thống thời gian qua để bắt kịp thời đại là tín hiệu tốt. Cuộc sống phát triển thì cảm nhận, suy nghĩ của con người và học thuật cũng phát triển. Đây là sự phát triển dựa trên nền tảng văn hóa dân tộc truyền thống, tuy nhiên người làm sáng tạo phải luôn trau dồi kỹ năng, làm sao để tác phẩm hài hòa giữa truyền thống và hiện đại nhưng cũng phải đáp ứng thị hiếu chung của khán giả.
Nghệ sĩ Ngô Hồng Quang - một người rất tâm huyết với âm nhạc dân tộc cho rằng, để sử dụng và khai thác âm nhạc dân tộc hiệu quả trong thị trường âm nhạc thế giới cần phải chắt lọc những thứ tinh túy nhất và đưa nó vào một không gian mới, trong không gian đó có những yếu tố toàn cầu. Để làm được điều đó, cần phải thực sự tìm hiểu và tôn trọng giá trị nguyên bản của âm nhạc dân tộc và ứng xử nó trong môi trường âm nhạc đa chiều một cách đúng nghĩa.
Cho dù không được sôi động như các trào lưu âm nhạc đương đại nhưng sân chơi và những hoạt động của giới trẻ đối với âm nhạc dân tộc vẫn đang diễn với những hoạt động thiết thực, hiệu quả. Còn nói như nhà lý luận âm nhạc Nguyễn Quang Long, việc đưa chất liệu dân gian vào âm nhạc đương đại là rất đáng quý, cần khuyến khích. Vẫn là không gian, văn hóa, âm nhạc, câu hát quen thuộc, nhưng đã mang âm hưởng trẻ trung, tươi mới. Việc làm mới này đã mang đến giá trị của thời đại, từ đó góp phần quảng bá giá trị di sản, văn hóa các vùng miền, kích cầu du lịch phát triển.
Phạm Sỹ