Ngày 29-10, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết vừa tiếp nhận một ca ngộ độc nặng do ăn quả ấu tẩu. Loại củ này quen thuộc và thường được dùng trong Đông y để chữa bệnh xương khớp.
Củ ấu tẩu bệnh nhân mua trên mạng được mang theo khi nhập viện. Ảnh: Đặng Thanh
Theo thông tin ban đầu, nữ bệnh nhân 78 tuổi (ở xã Mê Linh, TP Hà Nội) nhập viện trong tình trạng mệt lả, da tái lạnh, mạch loạn hoàn toàn, huyết áp tụt sâu còn 50/30 mmHg. Bệnh nhân có biểu hiện sốc tim do rối loạn nhịp nặng.
Người nhà cho biết bệnh nhân có tiền sử đau khớp kéo dài. Bà từng dùng củ ấu tẩu cách đây 20 năm như một loại thảo dược trị đau khớp và cảm thấy thuyên giảm. Gần đây, do đau tái phát, bà đặt mua "củ ấu tẩu" qua mạng - hàng được gửi từ vùng cao - với mục đích nấu nước uống chữa khớp.
Dù được hướng dẫn chỉ dùng 1–2 củ/tuần, bệnh nhân đã tự ý sắc liền 5 củ/lần để uống. Khoảng 30 phút sau, bà xuất hiện chóng mặt, buồn nôn, nôn và nhanh chóng rơi vào tình trạng tụt huyết áp, rối loạn nhịp tim.
Tại Khoa Cấp cứu, bệnh nhân được hồi sức tích cực, rửa dạ dày, dùng than hoạt và theo dõi sát các dấu hiệu nhiễm độc hệ thần kinh và tim mạch.
Các bác sĩ cho biết độc chất chính trong củ ấu tẩu là aconitin - một alcaloid cực độc có thể gây rối loạn dẫn truyền tim, nhịp chậm, ngoại tâm thu thất, co giật, mất ý thức và có thể tử vong nhanh chóng.
Đây là ca ngộ độc do dùng quá liều củ ấu tẩu, nhưng may mắn bệnh nhân được đưa đến viện sớm và xử trí đúng phác đồ nên đã qua cơn nguy kịch.
Sau 3 giờ điều trị tích cực, tình trạng huyết động của bệnh nhân ổn định, nhịp tim trở lại bình thường, giảm dần liều thuốc chống rối loạn nhịp. Bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, các chỉ số sinh tồn ổn định. Hiện bệnh nhân vẫn được theo dõi sát tại Khoa Cấp cứu.
Bệnh nhân nhập viện sau khi dùng củ ấu tẩu mua qua mạng để chữa xương khớp
Bác sĩ Ninh Thị Ngọc, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cho biết độc tố aconitin có thể ảnh hưởng kéo dài đến dẫn truyền tim, do đó dù đã qua cơn nguy kịch, bệnh nhân vẫn cần được theo dõi ít nhất 2–3 ngày.
Củ ấu tẩu còn có tên khác là ô đầu, phụ tử - thường mọc ở vùng núi cao phía Bắc và các tỉnh miền núi Trung Quốc. Trong Đông y, vị thuốc này chỉ được dùng sau khi đã qua chế biến kỹ (phụ tử chế) với liều rất nhỏ để xoa bóp hoặc điều trị ngoại trú có kiểm soát.
Các bác sĩ khuyến cáo người dân tuyệt đối không tự ý mua, sắc uống hay ngâm rượu củ ấu tẩu, cũng như bất kỳ loại thảo dược có độc tính cao nào, nếu chưa được chế biến đúng cách.
Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như chóng mặt, buồn nôn, tê môi, loạn nhịp hoặc tụt huyết áp sau khi dùng thảo dược, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.
D.Thu