An toàn giao thông mùa mưa bão: Để hạ tầng giao thông 'trụ' được với thiên tai

17 giờ trướcBài gốc

Theo Cục Đường bộ Việt Nam, từ đầu năm đến nay, ảnh hưởng của các đợt mưa lớn do các cơn bão và áp thấp nhiệt đới gây ra nhiều thiệt hại trên hệ thống quốc lộ. Chỉ tính riêng cơn bão số 3 vừa qua, đến ngày 29-7, các tuyến đường bộ còn gần 200 điểm bị ách tắc do sạt lở.

Lực lượng chức năng khẩn trương tìm người mất tích do sạt lở tại tỉnh Điện Biên, ngày 2-8. Ảnh: PHÚC VĂN

Nguy hiểm chực chờ

Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đầu tư đồng bộ, lâu dài và bài bản hơn để giảm thiểu thiệt hại, giữ mạch giao thông xuyên suốt trước diễn biến phức tạp của thiên tai. Điển hình tại quốc lộ (QL) 4G đoạn qua tỉnh Sơn La, nhiều đoạn bị sụt trượt cả taluy dương và âm, khối lượng đất đá rất lớn, cần từ 3-4 ngày mới có thể giải phóng mặt đường và thông xe. Tương tự, tại tỉnh Nghệ An, mưa bão đã làm 140 điểm trên QL7A và QL16 bị sạt lở, đứt gãy giao thông… Theo phản ánh từ các tài xế, một số tuyến quốc lộ luôn là nỗi ám ảnh mỗi mùa mưa bão khi có tới hơn hàng chục điểm thường xuyên bị sạt lở, gây ùn tắc, ngập lụt, nguy cơ mất an toàn rất cao, điển hình như QL 6, tuyến đường huyết mạch nối liền từ Điện Biên, Sơn La đi Hà Nội và QL 70 đoạn đi qua địa bàn tỉnh Lào Cai.

Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam Nguyễn Thanh Hoài cho biết, Bộ Xây dựng, Cục Đường bộ Việt Nam và các cơ quan quản lý đường bộ đã lập nhiều đoàn công tác đi kiểm tra tại các địa phương, triển khai xử lý ngay các vị trí xung yếu có nguy cơ sụt trượt, lũ quét, ngập úng, gây ách tắc giao thông, đặc biệt đối với một số tuyến trọng yếu như đường sắt Bắc - Nam; QL 1A, đường Hồ Chí Minh; các tuyến QL lên Tây Bắc, Tây Nguyên… Với đường thủy, Bộ Xây dựng đã triển khai kế hoạch ứng phó cấp quốc gia về tai nạn tàu thuyền trên biển; bố trí tàu tìm kiếm cứu nạn thường trực tại các khu vực có nguy cơ cao xảy ra tai nạn, sự cố trong mùa mưa bão năm 2025 như: Hải Phòng, Nghệ An, Đà Nẵng, Nha Trang, Vũng Tàu để sẵn sàng ứng cứu khi có tình huống xảy ra trên biển.

Mặc dù Cục Đường bộ Việt Nam, Cục Đường sắt Việt Nam, Cục Hàng hải và đường thủy Việt Nam đã có nhiều nỗ lực phòng, chống, tuy nhiên, số lượng công trình giao thông bị hư hỏng do mưa bão vẫn không giảm, nhiều điểm ngập úng sạt lở vẫn tái diễn vào mỗi mùa mưa bão, nguy cơ mất an toàn giao thông vẫn chực chờ trên mỗi cung đường.

Kiên cố hóa các vị trí xung yếu

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn Bộ Xây dựng, hiện ở Việt Nam chưa có các thiết bị đồng bộ về cảnh báo; đặc biệt là đối với những vùng thường xuyên có nguy cơ xảy ra trượt lở đất đá, lũ bùn, lũ quét. Trong khi đó, tình trạng chặt phá rừng gây lũ quét, cây cối lấp cống, rãnh gây tắc nghẽn dòng chảy làm hư hại kết cấu hạ tầng đường bộ; tình trạng san lấp, lấn chiếm, đấu nối trái phép, xả rác, chất thải rắn xuống rãnh dọc, hạ lưu thoát nước làm tắc nghẽn dòng chảy gây ngập úng cục bộ, gây hư hỏng nền, mặt đường vẫn chưa được ngăn chặn một cách hiệu quả.

Ông Trần Văn Phú, Trưởng Phòng quản lý Bến tàu du lịch Nha Trang (thuộc Ban Quản lý vịnh Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa) cho biết, hiện có hơn 300 phương tiện thủy nội địa được cấp phép chở khách tham quan vịnh Nha Trang, trong đó chủ yếu là ca nô cao tốc. Do đó, việc đảm bảo an toàn hoạt động du lịch trên vịnh là nhiệm vụ được ban quản lý đặc biệt chú trọng.

Trước diễn biến mưa bão và sau sự cố lật tàu du lịch tại vịnh Hạ Long, ban quản lý đã yêu cầu các tổ chức, cá nhân khai thác phương tiện thủy nội địa tăng cường ứng phó thời tiết nguy hiểm, đảm bảo an toàn cho người và phương tiện; theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, kiểm tra điều kiện an toàn trước khi xuất bến, tuyệt đối không đưa phương tiện rời bến khi thời tiết xấu và chủ động đưa phương tiện về nơi trú ẩn, mọi quyết định phải đặt yếu tố an toàn lên hàng đầu...

Để khắc phục triệt để, Bộ Xây dựng cho biết, đã kiến nghị Chính phủ ưu tiên đầu tư để kiên cố hóa các vị trí xung yếu trên tuyến đường sắt và các QL khu vực miền núi thường xuyên bị sụt trượt, ngập úng gây ách tắc giao thông. Bộ Tài chính xem xét, bố trí kinh phí cho đóng các tàu cứu nạn, cứu hộ SAR lớn, hoạt động dài ngày, xa bờ nhằm đảm bảo hiệu quả hơn nữa công tác tìm kiếm cứu nạn trên biển.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn, trong giai đoạn 2026-2030, Bộ Xây dựng sẽ tăng cường áp dụng công nghệ, số hóa công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn; đầu tư mua sắm các trang thiết bị về dự báo khí tượng thủy văn theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp hơn, nhằm dự báo chính xác các hiện tượng thiên tai, thảm họa, sự cố. Tăng cường đào tạo, tập huấn đội ngũ cán bộ, nhân viên thực hiện nhiệm vụ phòng thủ dân sự, mở rộng hợp tác quốc tế trong công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn.

Cần dự báo cụ thể hơn

Theo Bộ Xây dựng, hiện nay quy định cho phép tàu pha sông biển (VR-SB) và tàu biển hạn chế III (trong vùng biển ven bờ) chỉ được hoạt động trong điều kiện gió dưới cấp 5 (thời tiết tốt) và trong phạm vi 12-20 hải lý tính từ bờ. Tuy nhiên, các bản tin dự báo thời tiết biển do Trung tâm Dự báo khí tượng - thủy văn quốc gia phát hành thường có phạm vi bao trùm từ 2-3 tỉnh, thành phố, nên không phản ánh chính xác điều kiện thực tế tại khu vực gần bờ (nơi các loại tàu nêu trên thường xuyên hoạt động). Cụ thể, do cơ quan chức năng lấy cấp gió và cấp sóng cao nhất trong toàn vùng làm căn cứ để cấp phép, nên nhiều tàu thuyền buộc phải tạm dừng khai thác dù thực tế thời tiết ở khu vực hoạt động vẫn bảo đảm an toàn. Điều này dẫn tới tình trạng ách tắc, lãng phí nguồn lực và gây tổn thất đáng kể cho hoạt động vận tải ven biển, đặc biệt trong mùa cao điểm mưa bão.

Từ thực tiễn nêu trên, Bộ Xây dựng đã đề nghị Trung tâm Dự báo khí tượng - thủy văn quốc gia cần cung cấp các bản tin thời tiết chuyên biệt cho khu vực gần bờ, với phạm vi dự báo hẹp hơn, cụ thể hóa theo từng khu vực ven biển. Theo cơ quan này, việc cải thiện độ chi tiết và tính chính xác của dự báo sẽ giúp các cơ quan chức năng ra quyết định điều hành phù hợp hơn, tạo thuận lợi cho hoạt động hàng hải và nâng cao hiệu quả bảo đảm an toàn trong mùa mưa bão.

Đại diện Bộ Xây dựng cho rằng, hệ thống thông tin - cứu nạn hiện nay đang phải gồng gánh khoảng trống từ dự báo thiếu chi tiết. Cụ thể, không chỉ gặp khó khăn do dự báo thời tiết biển còn dàn trải, hệ thống cảng vụ, cứu nạn hàng hải và thông tin duyên hải ở Việt Nam cũng đang phải căng mình hỗ trợ, dẫn tàu thuyền vượt qua các đợt bão, áp thấp nhiệt đới trong điều kiện bị động. Hiện nay, các cảng vụ hàng hải và đường thủy nội địa vẫn đang theo dõi sát tình hình tàu thuyền ra vào cảng, phối hợp chặt chẽ với ban chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn của các địa phương để hướng dẫn tàu vào nơi neo đậu. Lực lượng này đóng vai trò then chốt trong điều phối giao thông thủy, đặc biệt tại các vùng nước trọng yếu trong mùa mưa bão.

Bộ Xây dựng cũng như Bộ NN-MT cho rằng, trong bối cảnh thời tiết diễn biến phức tạp, việc nâng cao, đảm bảo chất lượng, chi tiết của các bản tin thời tiết biển gần bờ không chỉ giúp tàu thuyền hoạt động an toàn, mà còn giảm tải đáng kể cho hệ thống ứng cứu và điều hành giao thông đường thủy.

Tham gia vào hệ thống ứng phó thiên tai trên biển hiện nay còn có mạng lưới đài thông tin duyên hải. Mạng lưới này vẫn thường xuyên phải duy trì chế độ trực canh 24/7, liên tục phát tín hiệu cảnh báo, thông báo đường đi của bão, áp thấp nhằm cảnh báo tàu thuyền không đi vào vùng nguy hiểm. Chỉ tính từ tháng 11-2023 đến hết năm 2024 (chưa có số liệu 7 tháng năm 2025), hệ thống này đã tiếp nhận và xử lý 1.112 thông tin cấp cứu, hỗ trợ 237 vụ cứu nạn cứu hộ, giúp 427 tàu Việt Nam, 572 tàu nước ngoài và tổng cộng 1.143 người gặp nạn trên biển.

Hiện nay, Trung tâm Phối hợp tìm kiếm cứu nạn hàng hải Việt Nam cũng thường xuyên, bố trí sẵn các phương tiện cứu hộ chuyên dụng tại các điểm xung yếu. Trong hơn một năm qua, lực lượng này đã trực tiếp cứu 83 người, trong đó có 13 người nước ngoài, phối hợp các đơn vị khác cứu thêm 930 người, bao gồm 166 người nước ngoài. Những con số trên không phải để báo cáo thành tích mà để cho thấy sức ép ngày càng lớn lên lực lượng ứng cứu, nhất là khi công tác dự báo chưa thực sự đồng bộ với nhu cầu vận hành hàng hải.

MINH DUY - VĂN PHÚC - HIẾU GIANG

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/an-toan-giao-thong-mua-mua-bao-de-ha-tang-giao-thong-tru-duoc-voi-thien-tai-post808082.html