Quyết định do Bộ trưởng Thương mại Jonathan Reynolds ký ban hành và có hiệu lực từ 1/7 nhằm bảo vệ các nhà sản xuất trong nước trước làn sóng dư cung thép toàn cầu và những biến động thương mại do thuế quan của Mỹ - EU gây ra.
Các quốc gia khác cũng đang thắt chặt biện pháp bảo vệ ngành thép nội địa.
Hạn ngạch nhập khẩu thép Việt Nam giảm xuống còn 20%
Quy trình xây dựng chính sách bắt đầu từ đề xuất của Cơ quan Biện pháp Khắc phục Thương mại (TRA) vào tháng 5, khi tổ chức này khuyến nghị áp trần 40% cho mỗi nhóm mặt hàng thép nhập khẩu chủ lực, con số mà Hiệp hội UK Steel cho là “quá lỏng lẻo để ngăn chặn dòng thép giá rẻ đổ vào Anh.”
Trước áp lực này, ông Jonathan Reynolds đã “từ chối khuyến nghị” và yêu cầu TRA đưa ra mức hạn ngạch nghiêm ngặt hơn. “Mục tiêu của chúng tôi là vừa bảo vệ nhà sản xuất trong nước, vừa đảm bảo an ninh nguồn cung cho thị trường Anh,” ông Reynolds lý giải trong thư gửi TRA mà Reuters tiếp cận được.
Cụ thể, các loại thép nhập khẩu từ Việt Nam sẽ chỉ được cấp hạn ngạch tối đa 20% nhu cầu nội địa, trong khi Hàn Quốc và Algeria bị siết còn 15%. Bất kỳ khối lượng vượt hạn ngạch này buộc phải chịu thuế tự vệ 25%.
Theo TRA, việc giảm sâu hạn ngạch sẽ ngăn chặn tình trạng “chuyển hướng” thép từ thị trường Mỹ và EU sang Anh, giúp ổn định ngành thép có quy mô đóng góp gần 20 tỷ Bảng Anh cho GDP và tạo công ăn việc làm cho hơn 30.000 lao động.
Ngay lập tức, UK Steel ca ngợi động thái này như “một kết quả to lớn cho ngành thép Anh.” Ông Gareth Stace, Giám đốc UK Steel, nhấn mạnh: “Chính sách hạn ngạch mới sẽ ngăn chặn thép giá rẻ không bền vững từ tràn vào Anh, giữ cho các lò luyện và cán thép trong nước không bị ép đóng cửa.”
Tuy vậy, quyết định cuối cùng vẫn phải chờ ý kiến phản hồi từ các thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), vốn được mời tham gia góp ý trong vòng 30 ngày. Trong khi chờ đợi, một số nhà phân tích cảnh báo các biện pháp tự vệ thương mại nghiêm ngặt có thể dẫn đến tăng giá thép nội địa, ảnh hưởng đến ngành xây dựng và ô tô, hai lĩnh vực tiêu thụ thép lớn nhất nước Anh.
Từ Kuala Lumpur đến Ottawa: Làn sóng siết chặt thép toàn cầu
Không chỉ Anh, các quốc gia khác cũng đang thắt chặt biện pháp bảo vệ ngành thép nội địa. Ngày 25/6, Malaysia công bố tiếp tục gia hạn thuế chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nguội rộng trên 1.300 mm từ Trung Quốc và Nhật Bản, đồng thời dỡ bỏ thuế tương tự cho hàng nhập khẩu từ Hàn Quốc và Việt Nam, nhằm điều chỉnh chiến lược ưu đãi theo lợi thế cạnh tranh.
Trong khi đó, tại Canada, Liên đoàn Công nhân ngành thép Mỹ - Canada (USW) chỉ trích “hạn ngạch thuế quan quá hẹp,” vẫn để lọt nhiều lô hàng thép giá rẻ từ Hàn Quốc, Việt Nam và các nước FTA khác. Ông Marty Warren, Giám đốc quốc gia USW, cảnh báo: “Thiếu khung pháp lý rõ ràng và đầy đủ, lực lượng lao động thép sẽ tiếp tục chịu cảnh mất việc.”
Dưới áp lực tự vệ thương mại ngày càng gia tăng, ngành thép Việt Nam, một trong ba nguồn cung chính cho thị trường Anh với khoảng hơn 1 triệu tấn mỗi năm, đang đứng trước hai thách thức lớn: duy trì xuất khẩu vào các thị trường truyền thống và tìm kiếm cơ hội qua chuỗi giá trị cao hơn.
Trong ngắn hạn, các doanh nghiệp thép Việt Nam có thể cần điều chỉnh sản lượng xuất khẩu, tăng cường hiệp lực với đối tác EU - Mỹ để né “chuyển hướng” và tránh bị vướng quy định thuế tự vệ.
Về lâu dài, giới chuyên gia đề xuất doanh nghiệp trong nước đẩy mạnh đầu tư công nghệ xanh, nâng cao chất lượng sản phẩm và chú trọng phát triển thép công suất nhỏ, đặc chủng (high‑grade) để giảm cạnh tranh trực tiếp với thép giá rẻ. Khả năng tham gia chuỗi cung ứng ô tô, điện gió ngoài khơi hay nhà máy điện hạt nhân cũng mở ra cơ hội “thoát kiếp” thép giá thấp, gia tăng giá trị xuất khẩu.
Khi Anh chuẩn bị siết chặt “van thép” nhập khẩu từ Việt Nam, đây vừa là thách thức vừa là động lực để ngành thép Việt Nam tái cấu trúc, nâng tầm cạnh tranh toàn cầu, hướng đến phát triển bền vững.
Trung Việt