Áp dụng chính sách nhân văn đối với người chưa thành niên phạm tội

15 giờ trướcBài gốc

Những quy định mới đáng chú ý

Luật Tư pháp NCTN năm 2024 có 10 chương, 179 điều. Luật quy định về xử lý chuyển hướng, hình phạt đối với NCTN phạm tội; thủ tục tố tụng đối với NCTN là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, bị hại, người làm chứng; thi hành án phạt tù, tái hòa nhập cộng đồng đối với NCTN; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình trong hoạt động tư pháp NCTN.

Các luật sư Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai tư vấn cho người dân xã Phú Hòa, tỉnh Đồng Nai về chính sách, pháp luật đối với người chưa thành niên phạm tội. Ảnh: Đ.Phú

Luật sư Nguyễn Thị Hồng (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) cho biết: Luật Tư pháp NCTN năm 2024 có rất nhiều quy định đáng chú ý và được dư luận rất quan tâm như: Đổi mới biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế đối với NCTN bị buộc tội. Quy định người làm công tác xã hội trong hoạt động tư pháp NCTN. Rút ngắn thời hạn tố tụng đối với NCTN bị buộc tội… Đặc biệt, quy định về biện pháp xử lý chuyển hướng và áp dụng hình phạt đối với NCTN phạm tội rất được dư luận quan tâm tìm hiểu.

Theo đó, tại Điều 36 Luật Tư pháp NCTN năm 2024 quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng đối với NCTN phạm tội như: Khiển trách, xin lỗi bị hại, bồi thường thiệt hại, quản thúc tại gia đình, hạn chế khung giờ đi lại… Đồng thời luật chỉ cho phép áp dụng một trong các hình phạt sau khi NCTN phạm tội: cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn (Điều 115 Luật Tư pháp NCTN năm 2024).

Ông Hoàng Văn Thành (ngụ xã Đồng Tâm, tỉnh Đồng Nai) và bà Lưu Thị Ngọc (ngụ xã Long Thành, tỉnh Đồng Nai) đặt vấn đề: Vì sao NCTN phạm tội được hưởng chính sách nhân văn, nhân đạo hơn so với người đã thành niên (đủ 18 tuổi trở lên)?

Luật sư Nguyễn Thị Hồng hướng dẫn: Tại Điều 5 Luật Tư pháp NCTN năm 2024 thể hiện rõ quan điểm xử lý: Khi giải quyết vụ việc, vụ án có NCTN phải đảm bảo lợi ích tốt nhất của NCTN phạm tội. Việc truy cứu trách nhiệm hình sự NCTN phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.

Khi xét xử cùng một lần NCTN phạm nhiều tội thì tòa án quyết định hình phạt đối với từng tội và tổng hợp hình phạt chung theo quy định của Bộ luật Hình sự. Nếu hình phạt chung là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không được vượt quá 18 năm đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội và 12 năm đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội.

Khoản 1, Điều 121 Luật Tư pháp NCTN năm 2024

Áp dụng hình phạt tù đối với người chưa thành niên phạm tội

Mặc dù Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, năm 2025 (gọi tắt Bộ luật Hình sự) quy định rất rõ: Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước được quy định trong Bộ luật Hình sự, do tòa án quyết định áp dụng đối với người phạm tội nhằm tước bỏ hoặc hạn chế quyền, lợi ích của người đó (Điều 30). Mục đích của hình phạt không chỉ nhằm trừng trị người phạm tội mà còn giáo dục họ ý thức tuân theo pháp luật và các quy tắc của cuộc sống, ngăn ngừa họ phạm tội mới; giáo dục người khác tôn trọng pháp luật, phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm (Điều 31).

Tuy vậy, tại Điều 12 Luật Tư pháp NCTN năm 2024 lại khẳng định: Hình phạt áp dụng đối với NCTN phạm tội chủ yếu nhằm giáo dục họ ý thức tôn trọng, tuân theo pháp luật và các chuẩn mực đạo đức, lối sống, ngăn ngừa họ phạm tội mới, có tác dụng phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm. Tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với NCTN phạm tội nếu xét thấy việc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng không đảm bảo hiệu quả giáo dục, phòng ngừa. Trường hợp phải áp dụng hình phạt thì ưu tiên áp dụng hình phạt cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, hình phạt tù nhưng cho hưởng án treo. Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với NCTN phạm tội….

Luật sư Lưu Hồng Khanh (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) phân tích: Luật Tư pháp NCTN năm 2024 chỉ áp dụng một trong 4 loại hình phạt chính gồm: cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn; không áp dụng hình phạt bổ sung đối với NCTN phạm tội. Trong khi đó, Bộ luật Hình sự quy định tới 7 loại hình phạt chính và 7 hình phạt bổ sung đối với người phạm tội đã thành niên.

Luật Tư pháp NCTN năm 2024 quy định như vậy giúp cho việc xem xét, áp dụng hình phạt phù hợp đối với NCTN phạm tội, hạn chế được việc áp dụng hình phạt tù đối với NCTN không đủ điều kiện hoặc không hoàn thành việc xử lý chuyển hướng khi có đủ điều kiện áp dụng các hình phạt khác; đảm bảo tính công bằng, bình đẳng trong chính sách, pháp luật đối với NCTN phạm tội.

Đặc biệt, tại Điều 119 Luật Tư pháp NCTN năm 2024 quy định chế định về hình thức phạt tù có thời hạn đối với NCTN phạm tội khá cụ thể, chi tiết. Chẳng hạn, đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật của Bộ luật Hình sự được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 15 năm tù, nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 3/5 mức phạt tù mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định. Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật của Bộ luật Hình sự được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 9 năm tù, nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 2/5 mức phạt tù mà điều luật của Bộ luật Hình sự quy định….

Đoàn Phú

Nguồn Đồng Nai : https://baodongnai.com.vn/phap-luat/202512/ap-dung-chinh-sach-nhan-van-doi-voi-nguoi-chua-thanh-nien-pham-toi-5ba6d26/