Áp lực giải ngân vốn đầu tư công dồn vào cuối năm

2 giờ trướcBài gốc

29 bộ, ngành và 14 địa phương giải ngân thấp hơn trung bình cả nước

Báo cáo từ Bộ Tài chính cho biết, giải ngân từ đầu năm đến ngày 31/10/2025 là 491.043,3 tỷ đồng, đạt 54,4% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (trong đó, vốn ngân sách trung ương là 167.722,4 tỷ đồng, đạt 39,3%; vốn ngân sách địa phương là 323.320,9 tỷ đồng, đạt 68%).

So với cùng kỳ năm 2024, kết quả trên cao hơn 3,5% về tỷ lệ và 144.957,5 tỷ đồng về số tuyệt đối. Nhưng cũng theo Bộ Tài chính, mặc dù vốn ngân sách địa phương có tỷ lệ giải ngân cao, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm 2024, song tiến độ giải ngân vốn ngân sách trung ương tương đối chậm, giảm 12,2% so với cùng kỳ năm 2024.

Giải ngân vốn đầu tư công 10 tháng năm 2025 tuy có cải thiện so với cùng kỳ năm 2024, nhưng vẫn thấp hơn yêu cầu tiến độ. Ảnh minh họa: H.T

Đáng chú ý, so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, hiện mới có 9 bộ, ngành và 15 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ mức bình quân chung cả nước. Còn lại 29 bộ, ngành và 14 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới bình quân chung cả nước.

Nhiều nguyên nhân kéo dài tiến độ

Bộ Tài chính đánh giá, năm 2025 ghi nhận lượng vốn đầu tư công lớn nhất từ trước tới nay, khiến áp lực giải ngân vốn đầu tư công gia tăng, nhưng nhờ sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, nên tỷ lệ giải ngân chung của cả nước duy trì tốc độ tương đối ổn định so với 3 tháng liền kề và tiếp tục vượt tỷ lệ giải ngân cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, kết quả giải ngân đầu tư công vẫn chưa được như kỳ vọng, số vốn còn lại phải giải ngân rất lớn (411.000 tỷ đồng).

Mục tiêu giải ngân năm 2025 đặt ra là phải đạt 100%. Do đó, các bộ, ngành, địa phương cần quyết liệt, nỗ lực hơn nữa, tăng tốc giải ngân trong 3 tháng còn lại, đảm bảo hoàn thành mục tiêu đề ra.

Bộ Tài chính chỉ rõ, công tác giải ngân chậm bắt nguồn từ nhiều nhóm nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Trước hết, một số bộ, ngành và địa phương lập kế hoạch chưa bám sát thực tế, đăng ký nhu cầu vốn chưa phù hợp với năng lực thực hiện (bao gồm cả nguồn vốn thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia), dẫn đến trường hợp có dự án thừa vốn, dự án thiếu vốn. Đồng thời, nhiều trường hợp không phân bổ hết kế hoạch vốn giao, phải điều chỉnh nhiều lần hoặc hoàn trả kế hoạch vốn, ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân và hiệu quả sử dụng vốn.

Về vấn đề này, Bộ Tài chính đã có nhiều văn bản đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện phân bổ và báo cáo nhu cầu sử dụng vốn năm 2025. Đến nay, Bộ Tài chính đã nhận được đề nghị của hơn 24 bộ, cơ quan trung ương và 10 địa phương đề nghị trả vốn ngân sách trung ương và đã nhiều lần báo cáo cấp thẩm quyền để điều chuyển cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có nhu cầu bổ sung vốn.

Giải phóng mặt bằng vẫn là điểm nghẽn phổ biến. Ở nhiều dự án hạ tầng giao thông và khu tái định cư, việc xác định nguồn gốc đất, đơn giá bồi thường và di dời hạ tầng kỹ thuật mất nhiều thời gian.

Một nguyên nhân khác được chỉ ra là hạn chế trong năng lực, trách nhiệm của nhà đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu, tiếp đến là diễn biến thời tiết bất thường, phức tạp. Các cơn bão liên tiếp trong 2 tháng qua khiến nhiều địa phương gặp khó khăn do mưa lớn dài ngày, ngập sâu, lũ quét, dẫn đến mạng lưới giao thông bị cản trở, chia cắt, làm chậm tiến độ vận chuyển nguyên vật liệu để thi công…

Bên cạnh đó, biến động giá vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát, đá, xi măng và thép, khiến việc lập và điều chỉnh dự toán gặp khó. Một số địa phương còn lúng túng trong triển khai các quy định mới của Luật Đầu tư công và Luật Đấu thầu, dẫn đến tình trạng chậm phê duyệt hồ sơ, chậm ký hợp đồng, hoặc phải tổ chức lại đấu thầu.

Ngoài ra, là khó khăn liên quan đến sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và chuyển sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Bộ Tài chính cho biết, qua 4 tháng triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều bộ, địa phương vẫn còn phát sinh một số khó khăn, vướng mắc trong bối cảnh sắp xếp, sáp nhập, chuyển đổi trạng thái. Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Áp lực lớn cho giai đoạn nước rút

Với lượng vốn còn lại khoảng 46% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, nhiệm vụ giải ngân từ nay đến hết tháng 1/2026 là rất nặng nề. Bộ Tài chính nhận định, nếu không có giải pháp quyết liệt và đồng bộ, khả năng hoàn thành kế hoạch năm 2025 là thách thức lớn.

Bộ Tài chính đã có báo cáo Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương triển khai mạnh mẽ hơn nữa một số biện pháp để nâng cao tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian tới, đặc biệt là các bộ, ngành, địa phương có khối lượng giải ngân còn lại rất lớn.

Cụ thể, các bộ, ngành, địa phương cần chỉ đạo và phân công trách nhiệm rõ ràng. Đặc biệt, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trực tiếp, phân công cán bộ phụ trách từng dự án, đảm bảo “6 rõ” trong điều hành: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả. Đồng thời, thực hiện đánh giá, xử lý khó khăn phát sinh từ phân cấp, phân quyền và tổ chức chính quyền 2 cấp.

Về cơ chế, chính sách, các bộ, ngành, địa phương cần rà soát, đề xuất tháo gỡ vướng mắc pháp luật, đặc biệt là Luật Đất đai năm 2024, phục vụ giải phóng mặt bằng và các dự án cấp bách. Song song với đó, cần khắc phục tồn tại, học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương giải ngân cao, ưu tiên giải phóng mặt bằng các dự án quan trọng quốc gia, cao tốc, đường ven biển.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung giải quyết khó khăn về vật liệu, đẩy nhanh thủ tục vốn ODA, rút gọn hồ sơ thanh toán ngay với khối lượng nghiệm thu; cập nhật dữ liệu đầy đủ trên Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư công, phản ánh khó khăn và phối hợp Kho bạc Nhà nước đảm bảo số liệu chính xác.

Đối vối các bộ, ngành, địa phương không hoàn thành chỉ tiêu giải ngân năm 2024 và Chính phủ đã có hình thức phê bình, cần nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm, có biện pháp khắc phục các hạn chế, khuyết điểm để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 và các năm tiếp theo.

Bộ Tài chính nhấn mạnh, nếu các biện pháp này không được triển khai đồng bộ, việc hoàn thành kế hoạch giải ngân 100% năm 2025 sẽ là thách thức lớn.

Vân Hà

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/ap-luc-giai-ngan-von-dau-tu-cong-don-vao-cuoi-nam-186639.html