Áp thuế với ngành rượu bia cần được xem xét một cách thận trọng, toàn diện

3 ngày trướcBài gốc

Tiếp tục Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7, sáng 26/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Về mức thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng bia, dự thảo Luật đưa ra hai phương án, song cơ quan soạn thảo nghiêng về phương án 2: Từ năm 2026 áp thuế mức 80% và tăng dần 5% qua các năm, đến năm 2030 áp thuế 100%. Đây là nội dung được các ĐBQH quan tâm thảo luận.

Không kiểm soát được chất lượng "bia cỏ"

Đóng góp ý kiến về điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành bia, đại biểu Nguyễn Duy Minh - Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách Tp.Đà Nẵng nêu quan điểm: Việc áp thuế cần được xem xét một cách thận trọng, toàn diện, đặc biệt là trên 3 khía cạnh về việc làm, thu ngân sách địa phương, thu ngân sách Nhà nước và sức khỏe người tiêu dùng.

Về tác động của việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với ngành bia đến việc làm, ông Minh cho rằng, ngành bia hiện nay đang tạo ra hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp trên cả nước, từ người nông dân trồng nguyên liệu, nhà máy sản xuất đến hệ thống vận chuyển, phân phối và bán lẻ.

ĐBQH Nguyễn Duy Minh (Ảnh: Media Quốc hội).

Việc tăng thuế đột ngột, mạnh tay như đề xuất như hiện nay sẽ khiến giá bia hợp pháp tăng cao, kéo theo sự sụt giảm tiêu thụ và doanh thu, buộc doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự.

Về thu ngân sách địa phương, ngành bia hiện nay đóng góp hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách Nhà nước bao gồm thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp.

Tuy nhiên, khi sản lượng tiêu thụ hợp pháp giảm mạnh thì các nguồn thu này sẽ bị suy giảm đáng kể.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến ngân sách Trung ương mà còn trực tiếp tác động đến thu ngân sách của các địa phương có nhà máy bia, nơi mà nguồn thu này đóng vai trò rất quan trọng trong việc đầu tư phát triển hạ tầng y tế, giáo dục tại địa phương và trong bối cảnh là phải đặt ra mục tiêu tăng trưởng GDP tối thiểu là 8% trong năm 2025.

Do vậy, theo đại biểu, việc điều chỉnh thuế cần phải được tính toán kỹ lưỡng để không tạo ra áp lực cho nguồn thu.

Về sức khỏe cộng đồng, theo đại biểu Nguyễn Duy Minh, chính sách thuế phải góp phần bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.

Ông Minh cho rằng, giá bia hợp pháp tăng đột biến sẽ đẩy người tiêu dùng, nhất là nhóm thu nhập thấp chuyển sang các sản phẩm không chính thức, không kiểm soát được chất lượng "bia cỏ" hoặc bia nhập lậu. Điều này đã được một số tổ chức nghiên cứu có danh tiếng chứng minh.

Ông Minh đề nghị ban soạn thảo tiến hành đánh giá tác động toàn diện, minh bạch, có sự tham gia của các tổ chức nghiên cứu độc lập, đặc biệt là xem xét tác động đến việc làm và thu ngân sách địa phương.

Cùng với đó, xem xét lộ trình điều chỉnh thuế hợp lý, có độ trễ tối thiểu 1 năm để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị và người tiêu dùng có thời gian thích nghi.

Đồng thời, nghiên cứu áp dụng phương pháp đánh thuế dựa trên hàm lượng cồn thay vì đánh thuế theo đánh đồng theo giá trị sản phẩm. Điều này phù hợp với xu hướng quốc tế, vừa công bằng, vừa góp phần định hướng tiêu dùng có trách nhiệm.

Hài hòa lợi ích sức khỏe, phát triển sản xuất kinh doanh

ĐBQH Hoàng Đức Thắng – Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Quảng Trị cho rằng, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành bia là bao nhiêu, lộ trình, thời điểm áp dụng như thế nào thì cần phải nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng, hợp lý, khoa học và thực tiễn, nhất là đánh giá đầy đủ, đúng đắn những tác động không mong muốn nếu áp mức thuế mới này.

Đặc biệt là trong bối cảnh các doanh nghiệp vẫn còn gặp khó khăn để duy trì tồn tại và phát triển sau đại dịch Covid-19.

ĐBQH Hoàng Đức Thắng (Ảnh: Media Quốc hội).

Đại biểu Hoàng Đức Thắng nhận định, các phương án dự kiến tăng mức thuế tiêu thụ đặc biệt đều dẫn đến giá tăng cao, người tiêu dùng có thể sẽ tìm đến các sản phẩm rẻ tiền hơn và kích hoạt sản xuất thủ công, buôn lậu, vừa gây thất thu thuế, gia tăng rủi ro sức khỏe đối với người tiêu dùng và những hệ lụy khác làm cho mục đích tăng thuế không thể thực hiện được.

Mặt khác, việc tăng thuế mặt hàng rượu, bia sẽ có tác động ảnh hưởng đến hàng chục mặt hàng đầu vào nguyên liệu và ảnh hưởng đến thu nhập, việc làm của hàng triệu người, trong khi họ chưa sẵn sàng cho việc thay đổi này sẽ tạo ra cú sốc làm quan ngại về việc làm và an sinh xã hội.

Để hài hòa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng, đại biểu Hoàng Đức Thắng ủng hộ áp dụng phương án thuế theo phương án 1 của dự thảo Luật nhằm tạo điều kiện để doanh nghiệp, thị trường, người tiêu dùng có thời gian thích nghi với việc tăng thuế mới.

Đồng thời, đảm bảo mục tiêu quản lý Nhà nước và điều tiết tiêu dùng, hướng tới mục đích hài hòa lợi ích sức khỏe cộng đồng, an sinh xã hội ổn định, phát triển sản xuất kinh doanh, tăng thu ngân sách cho Nhà nước trong bối cảnh chúng ta đang nỗ lực để thúc đẩy tăng trưởng chung của nền kinh tế quốc dân.

Đánh thuế mạnh 5 năm 1 lần

ĐBQH Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) nhấn mạnh mục tiêu của việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt là nhằm thay đổi hành vi tiêu dùng, hạn chế tiêu dùng những sản phẩm có hại cho sức khỏe và có ảnh hưởng không tốt tới cộng đồng, chuyển sang sản phẩm tiêu dùng thay thế có lợi hơn.

Theo đó, sản phẩm thuốc lá và rượu, bia là sản phẩm tiêu dùng có hại cho sức khỏe, nên đương nhiên phải đánh thuế tiêu thụ đặc biệt để giảm tiêu dùng. Tuy nhiên, đánh thuế như thế nào để giảm tiêu dùng?

ĐBQH Hoàng Văn Cường (Ảnh: Media Quốc hội).

Trong dự thảo Luật đang đưa ra phương án từ năm 2026 – 2030, mỗi năm sẽ tăng 5% mức thuế đối với sản phẩm rượu, bia và tăng 1 nghìn đồng/năm với một bao thuốc lá. "Việc tăng đều mức thuế theo năm có ý nghĩa gì? Có làm cho người tiêu dùng thay đổi hành vi không tiêu dùng?".

Đặt câu hỏi này, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt theo cách mỗi năm tăng một chút thực chất không thể thay đổi hành vi mà là để người tiêu dùng dễ thích nghi hơn, vẫn cứ tiêu dùng.

Do vậy, nên bỏ hình thức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng rượu, bia, thuốc lá theo năm, mà tăng từng lần một, mỗi một lần có thể tăng nhiều. "Lần đầu tiên tăng rất cao và sau đó khoảng 5 năm lại tiếp tục tăng cao".

Liên quan đến thuế bia, theo ông Cường, có ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu dùng dịch vụ. Tiêu dùng dịch vụ giảm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập quốc dân. Chúng ta đang áp dụng chính sách khuyến khích tiêu dùng dịch vụ bằng việc giảm thuế giá trị gia tăng 2% trong năm 2025.

Trong khi năm 2026 lại tăng thuế tiêu dùng đặc biệt với bia, như vậy là giảm thuế giá trị gia tăng nhưng lại tăng mức thuế tác động đến tiêu dùng trực tiếp.

Do đó, đại biểu đề nghị không nên áp dụng tăng thuế với bia từ năm 2026, mà nên áp dụng từ năm 2027, dành riêng một năm tuyên truyền, vận động và thay đổi hành vi này.

Hoàng Thị Bích

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/ap-thue-voi-nganh-ruou-bia-can-duoc-xem-xet-mot-cach-than-trong-toan-dien-20425032615205616.htm