Một nhà máy chế biến đất hiếm ở Kalgoorlie, Australia - Ảnh: Bloomberg
Theo nguồn tin từ tờ The Age của Australia, nước này đang cân nhắc ký một thỏa thuận tài nguyên với Mỹ, trong đó có các điều khoản thiết lập giá sàn cho các khoáng sản chiến lược như đất hiếm, lithium, nickel, và cobalt và đẩy mạnh đầu tư vào các dự án đất hiếm mới.
Thỏa thuận này giúp bảo vệ ngành khai khoáng Australia khỏi biến động giá do Trung Quốc chi phối, đồng thời thúc đẩy đầu tư của Mỹ vào các dự án mới để đảm bảo nguồn cung cho doanh nghiệp Mỹ, giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.
"Chính phủ của Thủ tướng Australia Anthony Albanese muốn đạt được thỏa thuận về khoáng sản này với Mỹ trước cuộc gặp với Tổng thống Mỹ tại Washington vào ngày 20/10 tới", nguồn tin cho hay.
Đây sẽ là cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.
Thông tin về thỏa thuận khoáng sản tiềm năng giữa Mỹ và Australia được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung gia tăng sau khi Bắc Kinh siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và Tổng thống Mỹ Donald Trump dọa áp thuế bổ sung 100% lên hàng hóa Trung Quốc.
Về phần mình, Australia đang tìm cách khẳng định vai trò là nhà cung cấp khoáng sản chiến lược thay thế cho các quốc gia khai thác lớn như Trung Quốc, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như sản xuất ô tô điện và công nghiệp quốc phòng.
Nước này là một trong những quốc gia có tiềm năng về đất hiếm lớn ngoài Trung Quốc với trữ lượng chiếm khoảng 3-4% toàn cầu. Tuy nhiên, phần lớn nguồn tài nguyên đất hiếm của Australia mới ở giai đoạn khai thác thô, trong khi năng lực chế biến và tinh luyện trong nước còn hạn chế.
Đó là lý do Canberra đang nỗ lực mở rộng chuỗi giá trị đất hiếm thông qua các dự án quy mô lớn, đồng thời đẩy mạnh hợp tác với Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc để phát triển hạ tầng tinh luyện.
Theo nguồn tin của The Age, Chính phủ Australia đã khởi động các cuộc thảo luận với doanh nghiệp khai thác khoáng sản trong nước về việc đóng góp “quỹ dự trữ khoáng sản chiến lược” trị giá 1,2 tỷ đôla Australia (777 triệu USD) - được công bố thành lập hồi tháng 4. Khoản đầu tư cho quỹ này đã được phân bổ vào ngân sách liên bang năm 2025-2026 của Australia.
Tháng trước, Australia tuyên bố sẵn sàng bán cổ phần trong quỹ dự trữ khoáng sản chiến lược này cho các đồng minh như Anh, Mỹ và Pháp, trong bối cảnh các chính phủ phương Tây đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc về đất hiếm và các vật liệu quan trọng khác. Đổi lại, Canberra muốn nhận được đầu tư và cam kết mua sản lượng khoáng sản từ quỹ dự trữ.
Mỹ và Australia là hai mắt xích quan trọng trong nỗ lực của phương Tây nhằm xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược ngoài Trung Quốc.
Nguồn tin từ hãng tin Reuters đầu tháng này cho biết Chính phủ Mỹ cũng đã đề xuất mua cổ phần trong một số công ty khoáng sản Australia như một phần của một gói tài trợ chung nhằm tăng năng lực tinh luyện và chế biến đất hiếm tại chỗ.
Công ty Lynas Rare Earths của Australia, nhà sản xuất đất hiếm lớn nhất ngoài Trung Quốc, những năm qua nhận hỗ trợ tài chính từ Bộ Quốc phòng Mỹ để xây dựng cơ sở tinh luyện tại Texas.
Năm 2023, Quốc hội Mỹ thông qua điều khoản trong Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng (NDAA) cho năm tài khóa 2024, bổ sung Australia và Anh vào danh sách đối tác trọng yếu theo Đạo luật Sản xuất Quốc phòng (DPA). Quy định này cho phép các doanh nghiệp khoáng sản của Australia và Anh được tiếp cận các khoản vay, bảo lãnh và trợ cấp từ chính phủ Mỹ tương tự như các công ty Mỹ.
Hiện tại, Trung Quốc giữ vai trò thống trị trong chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu. Nước này chiếm khoảng 70% sản lượng khai thác và 90% công suất tinh luyện - công đoạn then chốt quyết định giá trị của các nguyên tố đất hiếm - của thế giới.
Ngoài ra, Trung Quốc còn kiểm soát hầu hết hoạt động sản xuất trung gian, từ nam châm vĩnh cửu, hợp kim cho tới các vật liệu đầu vào dùng trong sản xuất xe điện, turbine gió, chip bán dẫn và thiết bị quốc phòng.
Đức Anh