Ba nhà khoa học giành Nobel Hóa học 2025 nhờ phát minh 'khách sạn phân tử' lưu trữ khí

6 giờ trướcBài gốc

Màn hình hiển thị huy chương Giải Nobel trước lễ công bố Giải Nobel Hóa học tại Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, ở Stockholm, Thụy Điển, ngày 8/10. Ảnh: Reuters.

Ba nhà khoa học Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar Yaghi đã giành Giải Nobel Hóa học 2025 “vì phát triển các khung kim loại – hữu cơ (metal–organic frameworks, MOFs)”, theo thông báo của Ủy ban trao giải trong hôm 8/10.

Giải thưởng danh giá đã được duy trì hơn một thế kỷ này do Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trao tặng, với tổng giá trị 11 triệu krona Thụy Điển (tương đương 1,2 triệu USD), cùng với vinh dự được ghi danh trong danh sách những nhà khoa học xuất sắc nhất thế giới.

Ông Heiner Linke, Chủ tịch Ủy ban Nobel Hóa học, cho biết trong buổi họp báo: “Họ đã tìm ra cách tạo ra những vật liệu hoàn toàn mới, với các khoang rỗng bên trong có thể ví như những căn phòng trong khách sạn, cho phép các phân tử khách có thể ra vào một cách linh hoạt”.

Ông ví von thêm: “Một lượng nhỏ vật liệu này gần như giống chiếc túi thần kỳ của Hermione trong Harry Potter – có thể chứa khối lượng khí khổng lồ trong một thể tích cực nhỏ”.

Ba nhà khoa học đã tạo nên các cấu trúc phân tử có khoảng trống lớn, cho phép dòng chảy của khí và các hóa chất khác, mở ra khả năng ứng dụng thực tiễn vượt trội như: thu nước từ không khí sa mạc, hấp thụ khí CO₂ và lưu trữ khí độc.

Susumu Kitagawa hiện là giáo sư tại Đại học Kyoto (Nhật Bản), Richard Robson là giáo sư tại Đại học Melbourne (Úc), còn Omar Yaghi là giáo sư tại Đại học California, Berkeley (Mỹ).

Trong tuyên bố chính thức, Ủy ban Nobel viết: “Thông qua việc phát triển các khung kim loại – hữu cơ, các nhà khoa học đã trao cho giới hóa học những công cụ mới để giải quyết các thách thức lớn mà nhân loại đang đối mặt.”

Giải Nobel Hóa học là giải thứ ba được công bố trong loạt giải năm nay, theo truyền thống, sau giải Y học và Vật lý được công bố những hôm trước đó.

Được thiết lập theo di chúc của nhà phát minh người Thụy Điển Alfred Nobel, các giải thưởng cho thành tựu trong lĩnh vực khoa học, văn học và hòa bình đã được trao từ năm 1901, chỉ gián đoạn trong thời kỳ chiến tranh thế giới.

Bản thân Alfred Nobel là một nhà hóa học, và những phát minh trong lĩnh vực này, đặc biệt là thuốc nổ dynamite, đã tạo nên khối tài sản giúp ông lập ra giải thưởng mang tên mình. Giải Nobel Kinh tế là phần bổ sung sau này, do Ngân hàng Trung ương Thụy Điển tài trợ.

Dù đôi khi bị lu mờ bởi các giải thưởng ở lĩnh vực Vật lý, Văn học và Hòa bình, giải Nobel Hóa học vẫn luôn vinh danh nhiều phát kiến có ảnh hưởng sâu rộng – từ phản ứng phân hạch hạt nhân, kỹ thuật giải mã trình tự DNA, cho tới nghiên cứu về men và protein.

Giải Nobel Hóa học năm ngoái được trao cho ba nhà khoa học David Baker và John Jumper (Mỹ) cùng Demis Hassabis (Anh) vì công trình giải mã cấu trúc protein và tạo ra các protein mới, mở đường cho những bước tiến đột phá trong phát triển thuốc.

Theo Reuters

Huyền Chi

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/ba-nha-khoa-hoc-gianh-nobel-hoa-hoc-2025-nho-phat-minh-khach-san-phan-tu-luu-tru-khi-post190239.html