Ba trụ cột chính trong thỏa thuận thương mại EU - Ukraine mới và những tranh cãi

16 giờ trướcBài gốc

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), bà Ursula von der Leyen (trái) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (phải). Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Kyiv Post (Ukraine), sau nhiều cuộc đàm phán căng thẳng và những tranh cãi gay gắt từ các quốc gia thành viên, Liên minh châu Âu (EU) và Ukraine mới đây đã chính thức đạt được một thỏa thuận thương mại cập nhật. Động thái này diễn ra sau khi EU quyết định chấm dứt chế độ miễn thuế với Ukraine (Biện pháp thương mại tự chủ - ATM) vào ngày 5/6 vừa qua, nhằm bảo vệ nông dân châu Âu. Thỏa thuận mới này đánh dấu một giai đoạn mới trong quan hệ thương mại giữa hai bên, khi hoạt động thương mại sẽ được điều chỉnh trở lại bởi Khu vực thương mại tự do toàn diện và sâu rộng (DCFTA), còn được gọi là Hiệp định liên kết, có hiệu lực từ năm 2017.

Bối cảnh căng thẳng và áp lực từ nông dân EU

Chế độ ATM được đàm phán sau cuộc xung đột Nga - Ukraine, khi hải quân Nga phong tỏa các cảng Biển Đen của Ukraine, khiến nước này gặp khó khăn trong xuất khẩu hàng hóa. ATM đã loại bỏ hạn ngạch thuế quan đối với 36 loại hàng hóa của Ukraine, giúp nước này duy trì nguồn thu. Tuy nhiên, điều này lại gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ từ các nước láng giềng châu Âu của Ukraine, đặc biệt là Ba Lan, Romania và Hungary.

Nông dân các nước này cho rằng nhập khẩu ngũ cốc giá rẻ của Ukraine đã "làm ngập" thị trường EU, gây sụt giảm nghiêm trọng giá nông sản và ảnh hưởng đến thu nhập của họ. Điển hình là vào giai đoạn 2023 - 2024, nông dân Ba Lan đã chặn đường gần biên giới Ba Lan - Ukraine để gây áp lực, làm cạn kiệt nguồn thu của Ukraine.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã phát biểu lạc quan về thỏa thuận mới: "Với thỏa thuận hiện đại hóa này, chúng ta đang bảo đảm dòng chảy thương mại từ Ukraine đến châu Âu và các thị trường toàn cầu. Đồng thời, chúng ta tiếp tục bảo vệ lợi ích của nông dân".

Ba trụ cột chính của thỏa thuận mới

Ủy ban châu Âu đã vạch ra ba trụ cột chính trong các cuộc đàm phán với Ukraine, hướng tới một quan hệ thương mại bền vững hơn:

Thứ nhất, một sân chơi bình đẳng: Ukraine sẽ dần điều chỉnh các tiêu chuẩn sản xuất theo các quy định của EU, đặc biệt là về sử dụng thuốc trừ sâu và thú y. Điều này phù hợp với lộ trình gia nhập EU của Ukraine và áp dụng các quy tắc của EU. Ukraine dự kiến sẽ báo cáo tiến độ hàng năm về vấn đề này.

Thứ hai, điều khoản bảo vệ mạnh mẽ: Cả Ukraine và EU giờ đây đều có khả năng kích hoạt cơ chế bảo vệ, hay còn gọi là "phanh khẩn cấp". Điều này có nghĩa là khi nhập khẩu một số sản phẩm vượt quá giới hạn đã đặt, thuế quan sẽ được áp dụng trở lại, làm giảm xuất khẩu các sản phẩm đó của Ukraine sang EU. Theo các thỏa thuận trước đây, chỉ riêng EU mới có quyền kích hoạt "phanh khẩn cấp" để hạn chế nhập khẩu lúa mạch, trứng, đường, yến mạch và mật ong.

Quyết định trên có thể tạm thời đóng cửa các thị trường EU, buộc các doanh nghiệp Ukraine phải tìm kiếm các thị trường thông thường ở châu Á và châu Phi. Tuy nhiên, theo thông cáo báo chí của Ủy ban châu Âu, hiện tại Ukraine cũng sẽ có cơ hội áp dụng cơ chế bảo vệ trong những tình huống mà hoạt động nhập khẩu có thể gây ra tác động bất lợi cho một trong hai bên.

Thứ ba, tăng cường dòng chảy thương mại: EU và Ukraine đã đàm phán lại tất cả các hạng mục thị trường trước đây được coi là “nhạy cảm” – tức là những vấn đề có khả năng gây ra một làn sóng phản đối khác ở các quốc gia thành viên EU. Hạn ngạch cho các sản phẩm thuộc lĩnh vực “nhạy cảm” như đường, gia cầm, trứng, lúa mì, ngô và mật ong sẽ chỉ cho phép mức tăng khiêm tốn trong hạn ngạch miễn thuế. Các loại sản phẩm ít nhạy cảm hơn có thể được tự do hóa hoặc nhận được hỗ trợ thị trường từ các nước EU.

Thách thức và những vấn đề chưa được giải quyết

Mặc dù đã đạt được thỏa thuận, nhưng Bộ Kinh tế Ukraine đã từ chối bình luận về chi tiết thỏa thuận này. Phó Thủ tướng Ukraine phụ trách hội nhập châu Âu Olha Stefanishyna tiết lộ với Interfax-Ukraine rằng ít nhất ba lĩnh vực xuất khẩu vẫn chưa được giải quyết và sẽ là chủ đề của các cuộc đàm phán tiếp theo. Bà Stefanishyna từ chối nêu rõ những sản phẩm nào vẫn đang được thảo luận.

Tờ Kyiv Post trước đó đã đưa tin rằng theo kịch bản này, Ukraine có thể mất 1,2 tỷ USD mỗi năm từ doanh thu xuất khẩu và 69 triệu USD lợi nhuận thuế. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho Ukraine, vốn đang rất cần nguồn thu để duy trì nền kinh tế trong bối cảnh xung đột.

Mặc dù Phó Thủ tướng Ukraine cho biết sẽ có thêm các cuộc đàm phán, nhưng Ủy ban châu Âu đã thông báo rằng hai bên sẽ chỉ cần làm việc để điều chỉnh các yếu tố kỹ thuật của thỏa thuận. Các quốc gia thành viên và Nghị viện châu Âu sẽ được thông báo chi tiết trong những ngày tới. Ủy ban châu Âu sẽ thông qua đề xuất để Hội đồng châu Âu ra quyết định, dự kiến sẽ phê duyệt thỏa thuận. Sau đó, thỏa thuận sẽ được Ủy ban Hiệp hội EU-Ukraine chính thức thông qua.

Tóm lại, thỏa thuận thương mại mới trên là một bước tiến quan trọng trong mối quan hệ giữa EU và Ukraine. Tuy nhiên, việc phải cân bằng lợi ích giữa nông dân EU và nhu cầu kinh tế của Ukraine vẫn là một thách thức lớn, đặc biệt khi Ukraine đang nỗ lực hết sức để hội nhập sâu rộng hơn vào Liên minh châu Âu. Những vấn đề chưa được giải quyết trong thỏa thuận sẽ tiếp tục là tâm điểm của các cuộc đàm phán sắp tới, định hình tương lai thương mại giữa hai bên.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/ba-tru-cot-chinh-trong-thoa-thuan-thuong-mai-eu-ukraine-moi-va-nhung-tranh-cai-20250702171800218.htm