Ba xu hướng then chốt định hình kinh tế toàn cầu 2026

2 ngày trướcBài gốc

Trước những biến động, khi chỉ còn gần một tháng nữa là bước sang năm mới, các tổ chức kinh tế quốc tế và giới chuyên gia bắt đầu đưa ra các nhận định về kinh tế thế giới năm 2026, trong đó dự đoán ba xu hướng kinh tế quan trọng sẽ định hình lại triển vọng kinh tế toàn cầu.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới chịu sức ép ngày càng lớn từ chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các tổ chức kinh tế quốc tế ghi nhận tăng trưởng GDP thế giới năm 2025 sẽ đạt khoảng 2,8%, mức được đánh giá là “vững vàng hơn kỳ vọng”.

Tuy nhiên, theo ông Ben May, Giám đốc nghiên cứu vĩ mô toàn cầu tại Oxford Economics, bước sang năm 2026, kinh tế thế giới sẽ bước vào giai đoạn mới với nhiều yếu tố đan xen, vừa tạo thuận lợi vừa đặt ra thách thức đối với từng khu vực và từng nền kinh tế. Từ đó, ông nhận định, triển vọng kinh tế năm 2026 được định hình bởi ba xu hướng nổi bật, mỗi xu hướng mang theo các cơ hội và rủi ro riêng, tạo nên bức tranh tăng trưởng ổn định ở bề mặt nhưng phân hóa sâu sắc bên trong.

Quá trình tái cấu trúc của trật tự thương mại toàn cầu

Năm 2025, một trong những chủ đề gây chú ý nhất là việc Mỹ tăng mạnh thuế quan đối với nhiều mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt là từ Trung Quốc. Khi đó, câu hỏi đặt ra là mức thuế sẽ tăng đến đâu. Bước sang năm 2026, điều giới phân tích quan tâm không chỉ là “độ cao” của thuế, mà là “độ sâu” của những tác động lan tỏa từ chính sách này đối với thương mại và tăng trưởng toàn cầu.

Đối với Mỹ, thuế quan được dự báo không tạo cú sốc quá lớn đối với nhu cầu nội địa. Thu nhập hộ gia đình tiếp tục tăng, cùng với chính sách tài khóa nới lỏng, là những yếu tố quan trọng giúp duy trì sự “vượt trội” tương đối của tăng trưởng Mỹ so với các nền kinh tế phát triển khác. Song, hệ quả của chính sách thuế lại thể hiện rõ hơn ở sự suy giảm nhập khẩu - yếu tố sẽ làm hạn chế phần nào tác động lan tỏa từ sức cầu trong nước của Mỹ đối với phần còn lại của thế giới.

Trong khi đó, Trung Quốc - nền kinh tế chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan Mỹ - đã chứng tỏ khả năng thích ứng đáng kể. Dù phải đối mặt với mức thuế cao, xuất khẩu của Trung Quốc trong năm 2025 vẫn ghi nhận mức tăng tương đối ổn định. Các dự báo cho rằng xu hướng này sẽ tiếp tục trong năm 2026 khi Bắc Kinh kiên trì định hướng tăng trưởng dựa trên sản xuất, đồng thời thúc đẩy các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao.

Các chuyên gia dự đoán dự đoán có ba xu hướng kinh tế quan trọng sẽ định hình lại triển vọng kinh tế toàn cầu. Ảnh: Shutterstock

Tuy nhiên, sự thay đổi cơ cấu hàng xuất khẩu của Trung Quốc là điểm đáng chú ý. Hiện nay Trung Quốc xuất khẩu nhiều mặt hàng công nghệ, điện tử và thiết bị có giá trị gia tăng cao. Điều này tạo ra mức độ cạnh tranh trực diện lớn hơn với các nhà sản xuất ở Đông Bắc Á và châu Âu. Khi giá hàng Trung Quốc tiếp tục giảm do doanh nghiệp tìm cách xuất khẩu lượng sản xuất dư thừa, các nhà sản xuất ở hai khu vực trên sẽ chịu sức ép từ chi phí và thị phần.

Trong bối cảnh đó, “trật tự thương mại mới” có thể bước vào giai đoạn phân cực mạnh hơn: Mỹ tập trung vào bảo hộ và tái cơ cấu chuỗi cung ứng, trong khi Trung Quốc nỗ lực mở rộng xuất khẩu và củng cố vị thế trong các ngành công nghiệp chủ chốt. Đây sẽ là nhân tố trọng yếu tác động đến thương mại hàng hóa và chuỗi giá trị toàn cầu trong năm 2026.

Những tác động khó lường của làn sóng AI

Nếu thương mại là động lực truyền thống, thì trí tuệ nhân tạo (AI) nổi lên như động lực mới của kinh tế toàn cầu. Năm 2025 được xem là thời điểm bùng nổ của đầu tư vào AI tại Mỹ, giúp bù đắp sự suy yếu ở nhiều lĩnh vực khác của nền kinh tế. Ở châu Á, đặc biệt là Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và Singapore, ngành bán dẫn và máy tính hưởng lợi rõ rệt từ nhu cầu gia tăng của các công ty công nghệ Mỹ.

Tuy nhiên, triển vọng AI trong năm 2026 được nhận định là khó lường hơn. Các chuyên gia kinh tế cho rằng đầu tư công nghệ tính theo tỷ lệ GDP có thể lập mức cao kỷ lục mới, thay vì đi ngang như trong các dự báo thận trọng trước đó. Nếu kịch bản tích cực xảy ra, tăng trưởng GDP Mỹ có thể đạt tới 3% - cao hơn đáng kể so với mức dự báo cơ sở 2,3%.

Song rủi ro không hề nhỏ. Làn sóng AI được đánh giá đang bước vào giai đoạn “dễ tổn thương” khi nguồn vốn chuyển từ sử dụng tiền mặt sang dựa vào tín dụng, trong khi lo ngại về sự đảo chiều của thị trường công nghệ xuất hiện ngày một nhiều. Trong kịch bản tiêu cực, mô phỏng theo cú vỡ bong bóng dot-com đầu những năm 2000, sự giảm tốc mạnh của đầu tư AI và việc giá cổ phiếu công nghệ lao dốc có thể kéo tăng trưởng kinh tế Mỹ giảm xuống dưới 1%.

Đối với châu Á, nơi phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu chất bán dẫn và linh kiện điện tử, kịch bản suy giảm của AI có thể tạo ra tác động dây chuyền đáng kể. Ngược lại, nếu đầu tư AI tiếp tục mở rộng, các nền kinh tế này sẽ hưởng lợi lớn, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu đối với các sản phẩm công nghệ cao ngày càng tăng.

Như vậy, AI có thể trở thành “bộ giảm xóc” giúp ổn định tăng trưởng toàn cầu hoặc “kính phóng đại” làm gia tăng mức độ biến động kinh tế - tùy thuộc vào hướng đi của thị trường công nghệ trong năm tới.

Xung lực tài khóa: Yếu tố quyết định trong năm 2026

Dù chính sách tiền tệ thường là tâm điểm trong thảo luận kinh tế, vai trò của nó trong năm 2026 được đánh giá là sẽ có phần mờ nhạt hơn. Các ngân hàng trung ương nhiều khả năng chỉ giảm lãi suất từ từ, hướng tới mức trung tính và ít tạo ra khác biệt lớn đối với quỹ đạo tăng trưởng. Trái lại, chính sách tài khóa sẽ trở thành “đòn bẩy” điều chỉnh quan trọng.

Ở Mỹ, Anh và nhiều nước châu Âu, quan ngại về tính bền vững tài khóa gia tăng sau nhiều năm chi tiêu nhiều để ứng phó với đại dịch và hỗ trợ tăng trưởng. Tuy nhiên, các dự báo cho rằng không phải tất cả bất ngờ tài khóa trong năm 2026 đều theo hướng thắt chặt. Dù tỷ lệ nợ của một số nền kinh tế phát triển có xu hướng tăng, mức tăng được dự báo diễn ra từ từ. Miễn là chính phủ duy trì được chiến lược trung hạn đáng tin cậy, thị trường nhiều khả năng sẽ không phản ứng quá gay gắt.

Dự báo cơ sở cho thấy xung lực tài khóa toàn cầu năm 2026 có thể nghiêng nhẹ về phía hỗ trợ, chủ yếu nhờ Trung Quốc, nơi chính phủ vẫn ưu tiên củng cố tăng trưởng trong bối cảnh phục hồi kinh tế trong nước còn thiếu bền vững. Một số nền kinh tế khác, bao gồm cả Mỹ, cũng có khả năng tiếp tục duy trì các gói chi tiêu nhằm ứng phó với các thách thức mới.

Ổn định ở bề mặt, phân hóa sâu bên trong

Gộp lại ba xu hướng trên, theo ông Ben May, bức tranh kinh tế thế giới năm 2026 được đánh giá là ổn định nhưng không nổi bật. Tăng trưởng GDP toàn cầu dự báo đạt khoảng 2,7%, gần tương đương mức của năm 2025. Tuy nhiên, đằng sau con số ổn định này là sự phân hóa ngày càng sâu sắc giữa các khu vực và nhóm nước.

Mỹ được dự báo tiếp tục dẫn đầu, dù triển vọng AI còn chứa đựng nhiều biến động. Trung Quốc duy trì tăng trưởng ổn định nhưng gây sức ép cạnh tranh lớn hơn lên các nền kinh tế phát triển thông qua cơ cấu xuất khẩu mới. Eurozone và Nhật Bản đối mặt với những giới hạn mang tính cơ cấu, khiến tăng trưởng tiếp tục ở mức thấp. Các nền kinh tế mới nổi đứng trước cả cơ hội và rủi ro tùy thuộc vào khả năng tận dụng đà tăng của công nghệ và thích ứng với thay đổi thương mại toàn cầu.

Chính sách tài khóa trở thành yếu tố linh hoạt nhất, có thể tạo ra sự khác biệt giữa các quốc gia trong quá trình phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng.

Nhìn tổng thể, bức tranh kinh tế thế giới năm 2026 sẽ không chỉ được quyết định bởi các chỉ số tăng trưởng, mà còn bởi khả năng các nền kinh tế lớn điều hướng ba lực tác động chủ đạo: thương mại, công nghệ và tài khóa. Sự hiểu biết sâu sắc về các động lực này sẽ giúp các quốc gia, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách lựa chọn chiến lược phù hợp trong bối cảnh thế giới tiếp tục vận động theo những hướng khó dự báo.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ba-xu-huong-then-chot-dinh-hinh-kinh-te-toan-cau-2026-10399724.html