Dọn bùn theo con nước
Sáng sớm, tại ngôi nhà bên bờ sông Cầu, cuối con dốc thuộc tổ dân phố Vạn Phúc (phường Kinh Bắc), bà Nguyễn Thu Hiền tất bật cùng người thân khiêng đồ đạc vào những gian phòng vừa được lau dọn sạch sẽ. Hôm nay, bà nhờ hơn 10 người họ hàng đến phụ giúp. Sau hơn một tuần phải ở nhờ nhà người thân, bà trở về khi nghe tin nước sông đã rút bớt. Suốt đêm trước, bà không ngủ, cứ ngóng theo dòng nước; đến gần 2 giờ sáng, khi mực nước chỉ còn ngang đầu gối, bà bắt tay ngay vào dọn dẹp. Bà gọi thêm một số chị em cùng dùng chổi khua bùn loãng ra ngoài, dọn dần theo dòng nước. Cần mẫn suốt đêm, đến sáng, bùn đất cũng trôi hết khỏi cửa nhà. Bà Hiền chia sẻ: “Sống ở đây mấy chục năm, chúng tôi đã có kinh nghiệm sống chung với lũ. Khi nước vừa rút là phải dọn ngay, nếu để lâu bùn đặc rất khó vệ sinh, lại gây mùi khó chịu”.
Đoàn viên thanh niên hỗ trợ người dân tổ dân phố Ngọc Trì (phường Đa Mai) dọn rửa bùn đất.
Tương tự, nhiều hộ dân khác ở khu phố Vạn Phúc thường xuyên bị ngập khi nước sông Cầu dâng cao, ông Nguyễn Xuân Trường chủ động xây bể nước ngầm dung tích 10 m³ để bảo đảm nguồn nước sạch khi điện chưa khôi phục. Cả gia đình tập trung múc nước từ bể ngầm để lau chùi, rửa đồ đạc. Ông chia sẻ: “Trong vòng một tuần qua, tôi đã phải dọn nhà hai lần, cuộc sống bị đảo lộn hoàn toàn. Đặc biệt, cơn lũ sau hoàn lưu bão số 11 đến quá nhanh, chúng tôi chưa kịp di chuyển hết đồ đạc, nên việc vệ sinh sau lũ mất nhiều thời gian hơn, dự kiến khoảng 3-4 ngày. Chỉ mong từ nay đến cuối năm không còn con nước nào lớn nữa để yên tâm làm ăn".
Những ngày này, khi nước sông Cầu xuống, khu dân cư tổ dân phố Nam Ngạn (phường Nếnh) cũng dần khô ráo. Không ai bảo ai, bà con cùng nhau dọn bùn theo con nước. Trên các ngõ, tiếng xẻng, tiếng chổi, tiếng máy bơm hòa thành nhịp rộn ràng. Hàng chục bao tải rác được tập kết đầu ngõ chờ xe chuyên dụng đến thu gom. Tại thôn Tân Sỏi, xã Yên Thế có 46 hộ bị ảnh hưởng nặng nề. Ông Nguyễn Ngọc Hiền, Trưởng thôn cho biết: "Ngay khi nước có dấu hiệu rút, chúng tôi chia tổ làm theo khu vực, phối hợp với công an hỗ trợ người dân. Nước rút đến đâu dọn vệ sinh đến đó, không để ứ đọng. Người khỏe xúc bùn, người lớn tuổi thu gom rác, rắc vôi khử khuẩn. Sau ba ngày, thôn cơ bản sạch sẽ".
Trận mưa lũ do hoàn lưu bão số 11 được đánh giá là đặc biệt lớn, chưa từng xảy ra trong hơn 50 năm qua. Nước lũ gây ngập cho 153 thôn, tổ dân phố của 20 xã, phường, khiến hơn 15.000 hộ dân phải di dời hoặc bị cô lập. Sau khi nước rút, các địa phương như Đồng Kỳ, Bố Hạ, Xuân Lương, Kép, Tiên Lục, Mỹ Thái, Xuân Cẩm, Kinh Bắc, Tam Giang… đang tập trung khắc phục môi trường, ổn định đời sống.
Thu gom, xử lý kịp thời các nguồn thải
Để bảo đảm vệ sinh môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành hướng dẫn, yêu cầu các địa phương chủ động khắc phục ô nhiễm sau thiên tai. Nội dung nhấn mạnh việc thu gom triệt để rác thải, bùn đất, vật liệu ngập úng tại khu dân cư, chợ, trường học, cơ sở y tế; phân loại rác tại chỗ và xử lý đúng quy trình. Đồng thời, các địa phương phải nạo vét cống rãnh, ao hồ, khử khuẩn diện rộng, giám sát nguồn nước sinh hoạt và hướng dẫn người dân xử lý nước giếng, bể chứa bằng Cloramin B, sử dụng nước uống đun sôi.
Theo thống kê, lượng rác phát sinh sau mưa lũ tăng gấp 3- 4 lần ngày thường. Để tránh tồn lưu rác, các địa phương huy động tối đa phương tiện vận chuyển của đơn vị môi trường, đồng thời kêu gọi doanh nghiệp, hợp tác xã hỗ trợ xe ben, máy xúc, máy bơm để đẩy nhanh tiến độ thu gom.
Xã Tiên Lục là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề. Chủ tịch UBND xã Nguyễn Văn Long cho biết: “Chúng tôi quán triệt phương châm “nước rút đến đâu, làm sạch đến đó”, đặc biệt chú trọng xử lý nguồn nước sinh hoạt và các khu vực có nguy cơ cao như bãi rác, điểm chăn nuôi. Xã đang phối hợp lực lượng quân đội, công an, đoàn thể giúp dân vệ sinh môi trường. Do ngập úng kéo dài, xã bố trí xe téc chở nước và sử dụng máy lọc nước tại trường học, doanh nghiệp để cấp nước sạch cho khu vực bị ảnh hưởng”.
Tại xã Bố Hạ, công tác vệ sinh môi trường cũng cơ bản hoàn thành. Chủ tịch UBND xã Nguyễn Đức Dương cho biết: “Xã chỉ đạo các phòng chuyên môn phối hợp với thôn tuyên truyền, hướng dẫn người dân phân loại rác; đồng thời đôn đốc các tổ thu gom tăng chuyến, vận chuyển rác đến bãi tập trung để xử lý. Trong quá trình thu dọn, cấp ủy, chính quyền địa phương nhận được sự hỗ trợ tích cực của lực lượng quân đội, công an và Nhân dân. Nhiều hộ tự nguyện mang máy móc, xe tải, xe bồn tham gia”.
Tại xã Đồng Kỳ, đông đảo cán bộ, giáo viên, công an, bộ đội, đoàn viên, hội viên các tổ chức chính trị - xã hội cùng Nhân dân tiến hành rắc vôi bột, phun hóa chất khử khuẩn tại khu vực công cộng; hướng dẫn người dân xử lý nước sinh hoạt, thu gom và chôn hủy xác động vật theo quy định.
Ở thôn Diên Lộc và Đồng Nhân (xã Tam Giang), người dân chủ yếu sử dụng nước giếng, sau mưa lũ, nhiều giếng bị đục, ô nhiễm, bốc mùi khó chịu. Cán bộ Trung tâm Y tế Yên Phong và Trạm Y tế Hòa Tiến đã đến từng hộ dân phát hóa chất, hướng dẫn quy trình súc rửa, khử khuẩn nước giếng, bảo đảm an toàn cho sinh hoạt. Xã Tam Giang cũng đang khẩn trương phối hợp khôi phục hệ thống điện, nước phục vụ vệ sinh và đời sống Nhân dân.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, hiện nay, mực nước trên các sông chính của tỉnh đang giảm nhanh. Tuy nhiên, vẫn còn một số xã, phường với một số hộ dân bị ngập cục bộ, chủ yếu ở ven sông Thương và sông Cầu. Cùng với bảo đảm an toàn, Sở khuyến cáo người dân không đốt rác ướt để tránh phát sinh khói độc; thay vào đó, cần tập kết đúng nơi quy định hoặc liên hệ tổ vệ sinh môi trường thu gom. Những khu vực có nguy cơ phát tán ô nhiễm cao như bãi rác tạm, kho hóa chất, điểm giết mổ gia súc, gia cầm tập trung cần được khoanh vùng, rào chắn và khử khuẩn định kỳ.
Bài, ảnh: Hoài Thu - Huyền Thương