Các khoản thu phải được thẩm định, phê duyệt
Nghị quyết số 42 gồm 3 điều. Điều 1 quy định mức hỗ trợ học phí đối với trẻ mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục dân lập, tư thục; mức học phí giáo dục mầm non, phổ thông công lập. Điều 2, cũng là nội dung đáng quan tâm nhất, đó là danh mục chi tiết các khoản thu và mức thu, cơ chế quản lý thu, chi đối với các dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục công lập như: Tiền ăn bán trú (do trường tự nấu hoặc đặt suất ăn), phục vụ bán trú, vệ sinh trường học, gửi xe, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, dạy kỹ năng sống, thẻ học sinh, đồng phục (không bao gồm học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú)… Điều 3 là điều khoản thi hành.
 Giờ học môn Tiếng Việt của cô và trò Trường Tiểu học Chờ số 1 (xã Yên Phong). 
Đồng chí Tạ Việt Hùng, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo cho biết: “Sau khi Nghị quyết số 42 có hiệu lực, ngày 17/10, Sở tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn ngành gồm hiệu trưởng, kế toán và lãnh đạo phòng văn hóa - xã hội các xã, phường tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện đúng các nội dung Nghị quyết. Từ ngày 18 đến 29/10, Sở tổ chức 6 hội nghị tuyên truyền trực tiếp cho từng cấp học làm rõ nhiều vấn đề các trường quan tâm để việc triển khai được minh bạch và thuận lợi nhất trong thời gian tới”.
Trên cơ sở Nghị quyết số 42, các cơ sở giáo dục chỉ được phép triển khai các khoản thu khi được cơ quan quản lý thẩm định, phê duyệt. Sở Giáo dục và Đào tạo thẩm định đối với các đơn vị trực thuộc Sở; UBND cấp xã thẩm định các trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn. Ngoài các khoản thu được duyệt, các trường không được tự ý đặt ra các khoản thu khác. Thời gian thu, số tháng thu phải được lãnh đạo cơ sở giáo dục thống nhất và thông báo đến phụ huynh học sinh; không tập trung thu vào một thời điểm mà cần giãn thu theo tháng hoặc theo học kỳ. Quản lý, hạch toán các khoản thu, chi trong hệ thống sổ sách kế toán (hạch toán cụ thể từng khoản thu dịch vụ và hỗ trợ hoạt động) và thực hiện nghĩa vụ thuế, chế độ chứng từ hóa đơn theo quy định. Đặc biệt, để bảo đảm công khai, minh bạch, các trường phải họp phụ huynh nêu rõ các mức thu, chi trong năm học, phụ huynh đồng ý mới được triển khai.
Cơ sở chịu trách nhiệm nếu xảy ra sai phạm
Để cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết số 42, đối với các khoản thu dịch vụ phục vụ và hỗ trợ hoạt động giáo dục, Sở Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các trường phải tiến hành theo 5 bước độc lập gồm: Lập dự toán thu, chi; thống nhất và hoàn thiện dự thảo dự toán thu, chi; tổ chức lấy ý kiến phụ huynh học sinh; lập hồ sơ thẩm định; thẩm định, phê duyệt các khoản thu.
Nghị quyết số 42 là cơ sở pháp lý để các nhà trường xây dựng dự toán chi tiết các khoản thu, nhất là các khoản thu dịch vụ phục vụ và hỗ trợ; tránh lạm thu hoặc sử dụng không hiệu quả, sai mục đích các khoản thu từ học sinh; căn cứ vào Nghị quyết số 42, các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh sẽ phải chịu trách nhiệm nếu để xảy ra sai phạm.
Bà Nguyễn Thị Thanh Hải, Phó Trưởng Phòng Tài chính (Sở Giáo dục và Đào tạo) cho hay: “Trong thời hạn 3 ngày kể từ khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt, cơ sở giáo dục phải công khai mức thu từng khoản theo quy định; niêm yết công khai tại bảng tin, đăng tải trên trang thông tin điện tử của đơn vị và thông báo tới cha mẹ học sinh, làm căn cứ để cơ quan quản lý và cha mẹ học sinh giám sát thực hiện. Các trường phải có phương án bố trí và phục vụ học sinh phù hợp khi triển khai dịch vụ, tránh gây tâm lý không tốt với học sinh, nhất là học sinh không tham gia các dịch vụ”.
Tại Trường Trung học phổ thông Giáp Hải, việc triển khai Nghị quyết số 42 được tiến hành bài bản. Theo Hiệu trưởng nhà trường - Nhà giáo Ưu tú Lưu Hải An, để bảo đảm công khai, minh bạch và dân chủ, trường đã triển khai làm 6 bước: Tuyên truyền, phổ biến nghị quyết tới toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và phụ huynh; thành lập Tổ xây dựng dự toán thu, chi, bảo đảm đúng quy định và phù hợp thực tiễn nhà trường; lấy ý kiến phụ huynh cấp trường và từng lớp, bảo đảm nguyên tắc đồng thuận, dân chủ; hoàn thiện hồ sơ trình Sở Giáo dục và Đào tạo phê duyệt trước ngày 5/11; phân kỳ thời gian tổ chức thu - chi, hạch toán qua ngân hàng thương mại; thực hiện kiểm tra, giám sát và báo cáo định kỳ về Sở.
Qua 7 hội nghị quan trọng, Sở Giáo dục và Đào tạo đã giải đáp đầy đủ, thỏa đáng những thắc mắc liên quan đến Nghị quyết số 42 của HĐND tỉnh, đây là cơ sở pháp lý để các nhà trường xây dựng dự toán chi tiết các khoản thu, nhất là các khoản thu dịch vụ phục vụ và hỗ trợ; tránh lạm thu hoặc sử dụng không hiệu quả, sai mục đích các khoản thu từ học sinh; căn cứ vào Nghị quyết số 42, các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh sẽ phải chịu trách nhiệm nếu để xảy ra sai phạm.
Chị Nguyễn Thị Thủy, có con trai học tại Trường Tiểu học Kinh Bắc (phường Kinh Bắc) chia sẻ: “Nếu như những năm học trước, chuyện thu, chi có những băn khoăn nhất định thì năm học 2025-2026, tại buổi họp phụ huynh cuối tháng 10, qua tuyên truyền Nghị quyết số 42 của HĐND tỉnh và Hướng dẫn trình tự thực hiện xây dựng, phê duyệt các khoản thu của Sở Giáo dục và Đào tạo, tôi cũng như các bậc phụ huynh đều rất thoải mái bởi mọi khoản thu đều được công khai, minh bạch”.
Có thể nói, Nghị quyết số 42 được ban hành thể hiện sự quan tâm sâu sắc của tỉnh, bảo đảm cho học sinh các cấp trên địa bàn được công bằng trong tiếp cận giáo dục. Nghị quyết vừa chia sẻ khó khăn với phụ huynh, vừa tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục có nguồn lực duy trì và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Bài, ảnh: Trọng Khánh