Phát hiện, xử lý kịp thời
Trước thời điểm sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh (cũ) đã ban hành công văn yêu cầu các sở, ngành và địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực địa chất, khoáng sản. Mặc dù lực lượng chức năng thường xuyên tuần tra, giám sát, song vẫn phát sinh một số vi phạm nhỏ lẻ như vận chuyển vượt tải, khai thác ngoài phạm vi, chưa hoàn thiện thủ tục môi trường.
Cán bộ Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Nếnh tuyên truyền cho người dân về những quy định liên quan đến việc khai thác khoáng sản.
Nguyên nhân xuất phát từ nhiều phía như: Công tác giám sát ở cơ sở còn chưa đồng đều, năng lực quản lý hạn chế; ý thức chấp hành pháp luật của một số doanh nghiệp, cá nhân chưa cao; lợi nhuận lớn từ khai thác khoáng sản... khiến nhiều đối tượng cố tình vi phạm; trong khi đó chế tài xử phạt còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Kiên quyết không để “khoảng trống” trong công tác quản lý, UBND các xã, phường đã nhanh chóng kiện toàn tổ kiểm tra liên ngành; tăng cường tuần tra, kiểm tra và đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật, qua đó kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm vi phạm.
Tại phường Nếnh (thành lập sau khi hợp nhất 4 phường: Nếnh, Vân Trung, Tăng Tiến và Quang Châu), địa giới rộng, dân cư đông, nhu cầu xây dựng nhà trọ cho công nhân rất lớn. Từ ngày 1/7/2025 đến nay, lực lượng chức năng phường đã phát hiện, xử phạt 2 trường hợp vi phạm trong lĩnh vực khoáng sản. Đơn cử như trường hợp ông D.N.H, tổ dân phố Vân Cốc 2 bị phát hiện khai thác, vận chuyển 16,25 m³ đất san lấp không phép. UBND phường đã xử phạt hành chính 4 triệu đồng, đồng thời buộc ông H nộp 210 triệu đồng tương đương giá trị tang vật vào ngân sách nhà nước.
Theo lãnh đạo Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Nếnh, đơn vị đã phân công cán bộ chuyên trách phụ trách lĩnh vực khoáng sản, thường xuyên phối hợp cơ quan liên quan để thực hiện nhiệm vụ, trong đó đặc biệt chú trọng tuyên truyền để người dân nắm rõ pháp luật và tích cực tố giác vi phạm.
Tại nhiều địa phương khác, công tác giám sát, xử lý vi phạm cũng được triển khai quyết liệt. Đầu tháng 7 vừa qua, lực lượng chức năng xã Vân Sơn đã kịp thời ngăn chặn một vụ khai thác khoáng sản trái phép. Từ năm 2021 đến nay, công an hai cấp (Công an tỉnh Bắc Giang cũ) đã phát hiện, điều tra, khởi tố 15 vụ án hình sự với 30 bị can liên quan đến khai thác, cấp phép sai quy định; đồng thời xử phạt hơn 550 vụ vi phạm hành chính, nộp ngân sách nhà nước hơn 10 tỷ đồng. Kết quả này góp phần quan trọng răn đe, phòng ngừa vi phạm.
Đồng bộ giải pháp, tăng cường giám sát từ cơ sở
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh hiện có 132 mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường được đưa vào danh mục cấp phép thông qua đấu giá, với tổng trữ lượng dự báo hơn 212 triệu m³. Để hoạt động khai thác khoáng sản đi vào nền nếp, thời gian qua, các cấp, ngành, địa phương trên địa bàn tỉnh đã quan tâm thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ. Tại xã Trường Sơn (sáp nhập từ 2 xã Trường Sơn và Vô Tranh, huyện Lục Nam cũ), diện tích rừng, đồi núi lớn, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh vi phạm. Ngay đầu nhiệm kỳ 2025-2030, Ban Thường vụ Đảng ủy xã đã ban hành Nghị quyết về tăng cường quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, môi trường. UBND xã thành lập 7 tổ xử lý nhanh, tuần tra cả ngày lẫn đêm. Ông Giáp Văn Đồng, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: “Các tổ công tác thường xuyên bám sát địa bàn, kịp thời phát hiện vi phạm để phối hợp xử lý. Đồng thời, xã đẩy mạnh tuyên truyền để người dân nâng cao nhận thức, chung tay bảo vệ tài nguyên”.
Song song với kiểm tra tại chỗ, tỉnh Bắc Ninh đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ lắp đặt hệ thống camera giám sát tại mỏ, trạm cân điện tử kết nối trực tuyến với trung tâm quản lý. Khi hoàn thiện, hệ thống sẽ minh bạch hóa sản lượng khai thác, hạn chế thất thoát. Ông Bùi Quang Phát, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: “Sở đã tham mưu tỉnh thành lập tổ phản ứng nhanh gồm nhiều sở, ngành để xử lý ngay khi phát sinh vụ việc; đồng thời công khai đường dây nóng tiếp nhận thông tin phản ánh, tố giác của Nhân dân. Các xã, phường cũng lập tổ phản ứng nhanh tại cơ sở để ngăn chặn kịp thời vi phạm. Hiện tỉnh đang xây dựng quy chế phối hợp quản lý địa chất, khoáng sản, làm rõ trách nhiệm từng cấp, từng ngành”.
Để nâng cao hiệu quả quản lý, Chủ tịch UBND tỉnh vừa ban hành công văn chỉ đạo yêu cầu các xã, phường tổ chức tuyên truyền pháp luật về khoáng sản cho cán bộ, đảng viên, doanh nghiệp, người dân; quản lý chặt hoạt động khai thác, vận chuyển; tăng cường giám sát, kịp thời xử lý vi phạm. Thanh tra tỉnh chủ trì, phối hợp thanh tra trách nhiệm của các cơ quan, địa phương; Công an tỉnh tăng cường nghiệp vụ, kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm trong thăm dò, khai thác khoáng sản, đồng thời phát hiện các biểu hiện tiêu cực, tham nhũng trong cấp phép, quản lý.
Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, kiểm tra toàn diện các dự án khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; kiên quyết xử lý tổ chức, cá nhân vi phạm; yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ nghiêm quy định từ thăm dò, khai thác đến vận chuyển, báo cáo sản lượng, nghĩa vụ tài chính. Người đứng đầu địa phương phải chịu trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng khai thác trái phép.
Bài, ảnh: Khôi Nguyên