Bác sĩ chỉ ra 6 nguyên nhân khiến người Việt 'ăn no' nhưng vẫn 'thiếu chất'

3 giờ trướcBài gốc

Vấn đề dinh dưỡng hiện đại không phải là thiếu ăn mà là thiếu cân bằng. Bữa ăn hàng ngày thiếu cân bằng và thiếu đa dạng là nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến thiếu vi chất thiết yếu.

BS. Nguyễn Thu Yên khám kiểm tra dấu hiệu thiếu vi chất dinh dưỡng cho bệnh nhân.

1. Người Việt đang ăn nhiều nhưng lại thiếu vi chất dinh dưỡng

Vi chất dinh dưỡng tham gia vào hầu hết quá trình trao đổi chất, từ tăng trưởng, phát triển thể chất, trí tuệ đến tăng cường sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.

Khi cơ thể thiếu hụt một trong số các vi chất cần thiết sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện, đặc biệt ở các đối tượng nhạy cảm như trẻ em và phụ nữ mang thai.

Khẩu phần ăn hằng ngày của người Việt hiện nay nhìn chung đã đáp ứng đủ nhu cầu về đa chất dinh dưỡng (năng lượng, chất đạm, chất béo, bột đường) để không bị đói hay suy dinh dưỡng thể gầy nhưng lại không đáp ứng đủ nhu cầu về các vi chất dinh dưỡng (vitamin và khoáng chất) thiết yếu.

Đây là một thực trạng phổ biến và đáng lo ngại ở Việt Nam, được xem như "nạn đói tiềm ẩn".Nó gây nên rất nhiều hệ lụy và nguy hiểm ở chỗ: người thiếu vi chất có thể nhìn vẫn bình thường, không gầy gò, không sút cân, thậm chí có thể thừa cân, béo phì, nếu không xét nghiệm thì rất khó để phát hiện.

Bữa ăn nhiều tinh bột tinh chế và protein, ít rau củ quả tươi là nguyên nhân thiếu vi chất.

2. Nguyên chất dẫn đến thiếu hụt vi chất trầm trọng

Ăn nhiều tinh bột tinh chế

Bữa ăn hiện đại có thể cung cấp cho chúng ta đủ hoặc thừa năng lượng (calo) nhưng lại thiếu hụt trầm trọng các vi chất thiết yếu.

Ví dụ: Gạo trắng là thực phẩm chính, chiếm tỷ trọng năng lượng lớn: người Việt chúng ta lâu nay có thói quen ăn gạo trắng được xay xát kỹ làm mất 70-90% vitamin B1, B3, B6, sắt, kẽm, magie có trong cám gạo.

Hay bữa ăn sáng phổ biến của người Việt là: bún/phở/miến/mỳ tôm/mỳ gạo, bánh cuốn, xôi, bánh mỳ, bánh bao, cháo… cũng đều là tinh bột tinh chế nên hầu như lượng vitamin, khoáng chất và chất xơ không còn nữa.

Ít ăn rau củ quả tươi

Nhiều báo cáo gần đây cho thấy, đa số người trưởng thành Việt Nam vẫn chưa ăn đủ rau + trái cây theo khuyến nghị trung bình: chỉ khoảng 200 g/ngày thấp hơn nhiều so với mức khuyến nghị của WHO là tối thiểu 400 g rau + trái cây/ngày.

Thiếu rau củ quả tươi là nguyên nhân quan trọng dẫn tới thiếu nhiều vi chất như: vitamin A (caroten), C, E, các khoáng chất (magie, kali), chất xơ… ảnh hưởng sức khỏe miễn dịch, kiểm soát đường huyết, phòng chống bệnh mạn tính.

Ăn nhiều protein

Lượng protein người Việt tiêu thụ lại đang tăng nhanh, đa số đã đạt và vượt nhu cầu tối thiểu (trừ một số vùng nông thôn, miền núi còn ăn chưa đủ đạm).

Thêm nữa, người Việt có thói quen ăn nhiều thịt lợn (chiếm >2/3 tổng thịt tiêu thụ), ít ăn cá, hải sản, sữa, trứng... Thịt lợn giàu năng lượng, protein nhưng nghèo vi chất (vitamin D, canxi, kẽm, sắt dễ hấp thu, vitamin A…).

Thực phẩm dùng nhiều hóa chất, tăng trọng

Một lý do cũng rất quan trọng nữa là cây trồng canh tác hiện nay dùng quá nhiều loại phân bón hóa học và thuốc kích thích tăng trưởng. Lợn, bò, gà, cá, trứng nuôi công nghiệp được cho ăn nhiều thức ăn công nghiệp, thuốc tăng trọng khiến giá trị dinh dưỡng cũng bị giảm đi nhiều.

Ví dụ: rau củ trồng tự nhiên thường có hàm lượng vitamin C hoặc chất chống oxy hóa cao hơn. Thịt và trứng từ động vật nuôi thả tự nhiên cũng chứa hàm lượng sắt, kẽm, vitamin, hàm lượng omega-3 cao hơn động vật nuôi công nghiệp; cá hồi tự nhiên chứa nhiều vitamin D, astaxanthin và ít năng lượng cũng như chất béo xấu hơn cá hồi nuôi.

Lạm dụng thực phẩm chế biến sẵn

Thực phẩm chế biến công nghiệp (mì gói, bánh kẹo, đồ uống ngọt...) ngày càng phổ biến. Chúng chứa nhiều đường, tinh bột tinh chế, dầu mỡ cung cấp nhiều năng lượng rẻ - rỗng nhưng lại rất nghèo vi chất, ít hoặc hầu như không có vitamin (A, C, nhóm B…), khoáng chất (sắt, kẽm, magie, canxi…), chất xơ, chất chống oxy hóa. Thêm vào đó là rất nhiều chất phụ gia: chất bảo quản, hương liệu, phẩm màu, muối….

Ăn ít sản phẩm sữa

Sữa và các chế phẩm từ sữa (sữa chua, phô mai) là nguồn canxi dồi dào giúp xương chắc khỏe nhưng người Việt mình chưa có thói quen sử dụng thường xuyên. Ước tính lượng canxi trung bình người Việt dùng mỗi ngày chỉ đạt 1/2 nhu cầu khuyến nghị nên tỷ lệ thiếu canxi và loãng xương vẫn ở mức cao.

Thường xuyên ăn cơm gạo trắng xay xát quá kỹ làm mất phần lớn vitamin nhóm B, folate, kẽm và magie.

3. Ví dụ về một bữa ăn phổ biến của người Việt

Ví dụ về một bữa ăn phổ biến của người Việt gồm có: cơm gạo trắng + thịt lợn + 01 loại rau. Ưu điểm của bữa ăn này là có đủ 3 nhóm chất dinh dưỡng: tinh bột (cơm), đạm (thịt lợn), chất xơ – vitamin (rau), cung cấp năng lượng khá đầy đủ cho hoạt động thường ngày.

Tuy nhiên, ăn gạo trắng đã xay xát kỹ mất phần lớn vitamin nhóm B, folate, kẽm và magie. Nguồn đạm từ thịt lợn thiếu DHA, omega-3 (có nhiều trong các loại cá biển béo), thiếu vitamin A (có nhiều trong gan, trứng), thiếu canxi (nguồn phong phú từ sữa và cá nhỏ ăn cả xương), thiếu sắt (có nhiều trong thịt bò, hải sản), thiếu iod (nếu không dùng muối iod và ít ăn hải sản, rong biển). Thịt lợn nếu ăn nhiều mỡ còn nguy cơ thừa mỡ bão hòa, nhiều chất gây viêm.

Về rau củ thì nếu chỉ ăn một loại rau/bữa ăn và chỉ ăn lặp đi lặp lại vài loại rau trong thời gian dài sẽ không thể cung cấp đủ loại vitamin và khoáng chất.

Như vậy, bữa ăn trên tưởng chừng là đã đủ chất nhưng thực tế có nguy cơ thiếu nhiều vi chất quan trọng (vitamin nhóm B, A, D, canxi, sắt, kẽm, iod) nếu duy trì lâu dài. Do đó cần chú ý xây dựng thực đơn hằng ngày phong phú, đa dạng thực phẩm lành mạnh, đủ chất để đảm bảo sức khỏe.

ThS.BS. Nguyễn Thu Yên

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/bac-si-chi-ra-6-nguyen-nhan-khien-nguoi-viet-an-no-nhung-van-thieu-chat-169251009104611329.htm