Bài 1:'Điểm mặt' những loại xe chạy nhiều, xả thải cao

7 giờ trướcBài gốc

Trong khi đó, thành phố chưa bao giờ nêu vấn đề cấm xe xăng, dầu, mà chỉ đưa ra lộ trình kiểm soát khí thải đối với ôtô, xe gắn máy và các phương tiện sử dụng xăng, dầu cũ trước thực trạng ô nhiễm không khí do phương tiện giao thông ngày càng nghiêm trọng và đang để lại một loạt hệ lụy cho sức khỏe, tính mạng người dân.

Hàng tuần phải sử dụng xe hơi để di chuyển về khu vực miền Tây giao dịch với khách hàng, nhưng từ khi bán chiếc xe cũ đến nay đã cả tháng, ông Châu - một người dân ở phường vùng ven của TP Hồ Chí Minh vẫn đang phân vân, chưa dám mua lại xe xăng.

Giải thích về chuyện này, ông Châu lo lắng cho hay, còn chờ xem chính quyền “cấm” xe chạy xăng thế nào đã rồi mới mua lại. Chỉ đến khi chúng tôi khẳng định không ai “cấm” xe xăng, dầu cả, mà chỉ là việc kiểm soát khí thải với ôtô, xe gắn máy cũ, trước hết là hạn chế những loại xe cũ này chạy vào “vùng giao thông xanh”, những ngày gần đây ông Châu mới chạy đôn chạy đáo đi tìm mua xe lướt, đời cao.

Một tuyến đường, giao lộ có mức độ xả khí thải tăng cao do quá tải, ùn tắc xe cộ tại TP Hồ Chí Minh.

Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông tại TP Hồ Chí Minh do Trung tâm quản lý giao thông công cộng (GTCC), Sở Xây dựng đưa ra vào giữa tháng 8 này đã nêu ra một loạt thực trạng về ô nhiễm không khí, hậu quả do phát thải từ phương tiện giao thông. Từ đó đề xuất lộ trình lập vành đai, lắp camera để giám sát đối với ôtô, xe máy không đạt tiêu chuẩn về khí thải. Đồng thời đưa ra lộ trình thay thế đối với xe công nghệ và xe buýt bằng xe chạy điện.

Theo đơn vị này, sau khi sáp nhập, TP Hồ Chí Minh có quy mô dân số khoảng 14 triệu người với hơn 1 triệu ôtô và 10,2 triệu xe gắn máy. Giao thông đường bộ là nguồn phát thải chính, chiếm tới 88% NOx, 99%CO, 79% SO2 và 88% bụi trong tổng lượng phát thải từ giao thông, gây thiệt hại về kinh tế ước tính trên 3 nghìn tỷ đồng mỗi năm. Kết quả đo lường cho thấy, nồng độ bụi mịn trung bình năm tại thành phố cao gấp 6 lần so với khuyến cáo của WHO, trong đó hoạt động GTVT chiếm tới 40%.

Theo Trung tâm quản lý GTCC, từ việc đối chiếu giữa các nguồn số liệu khác nhau, nhất là kết quả nghiên cứu của Bộ GTVT trước đây, số lượng xe gắn máy thực tế hoạt động tại thành phố chỉ chiếm khoảng 70% tổng số xe gắn máy được đăng ký. Số xe gắn máy hoạt động thường xuyên chỉ là con số hơn 7 triệu xe. Thực tế số lượng xe gắn máy hoạt động hàng ngày còn cao hơn nhiều do được người dân các tỉnh, thành trên cả nước đưa về thành phố sử dụng nhưng không được kiểm soát.

Kết quả khảo sát về nhu cầu đi lại của hộ gia đình ở TP Hồ Chí Minh năm 2024, dữ liệu của Cục Đăng kiểm năm 2022 và từ các Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu trước khi sáp nhập cũng như kết quả khảo sát tại doanh nghiệp vận tải cho thấy: Số lượng xe hơi tại thành phố lên đến 578.900 xe với quãng đường đi lại của mỗi xe bình quân là 14.320 km/năm; xe taxi có 18.397 xe với quãng đường di chuyển của 1 xe là 50.000 km/năm; xe buýt nhỏ có 903 phương tiện, quãng đường di chuyển của 1 xe lên đến 69.326 km/năm; xe buýt lớn có 1.172 phương tiện, quãng đường di chuyển của 1 xe là 86.228 km/năm; xe khách nhỏ có 660 xe, quãng đường di chuyển của 1 xe là 28.743km/năm; xe khách loại lớn có 40.140 xe, quãng đường di chuyển của 1 xe là 16.667km/năm; xe tải có 271.700 xe, quãng đường di chuyển của 1 xe là 30.000km/năm.

Số lượng ôtô và xe gắn máy rất lớn, mức độ di chuyển lại dày đặc như vậy khiến tổng lượng phát thải CO2 cả gián tiếp và trực tiếp từ giao thông đường bộ tại TP Hồ Chí Minh trong năm ngoái đã lên đến 10,8 triệu tấn. Trong đó riêng phương tiện cá nhân là xe gắn máy và xe hơi chiếm tới 49% tổng lượng phát thải; hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng xe tải cũng chiếm tỷ lệ 39,9% tổng lượng phát thải. Lưu lượng phương tiện giao thông tập trung cao ở khu vực trung tâm thành phố và các trục đường chính đã gây ra tình trạng ùn tắc giao thông nghiêm trọng ở nhiều tuyến đường trong giờ cao điểm.

Thông tin kiểm soát khí thải, việc lập vùng hạn chế di chuyển đối với xe chạy xăng, dầu cũ được đưa ra gần đây đã khiến không ít người dân thành phố lo lắng. Nhưng thực tế đây không phải là lần đầu chủ trương này được nêu ra. Năm 2023 Sở GTVT (nay là Sở Xây dựng) TP Hồ Chí Minh đã phối hợp với Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam cùng Viện Khoa học và Công nghệ GTVT tổ chức tổng kết đề án “Thí điểm kiểm soát khí thải môtô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn”. Khi đó các đơn vị này đã xác định, với lượng xe gắn máy đăng ký tại thành phố, nếu thực hiện kiểm soát khí thải xe máy, mỗi năm sẽ giảm phát thải 56.403 tấn CO và 4.800 tấn HC.

Một tuyến đường, giao lộ có mức độ xả khí thải tăng cao do quá tải, ùn tắc xe cộ tại TP Hồ Chí Minh.

Nhiều chuyên gia và đại diện các cơ quan này đều nhận định rằng xe gắn máy là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí tại thành phố. Để kiểm soát khí thải đối với loại xe này, Đề án trên cũng đã xây dựng lộ trình dự kiến triển khai với nhiều giai đoạn. Trong đó giai đoạn từ năm 2023 - 2025 thành phố sẽ thí điểm kiểm soát khí thải xe gắn máy với mức phí là 50 nghìn đồng/xe/năm đối với người dân ở địa bàn trung tâm. Sau năm 2025 sẽ triển khai rộng ra khu vực nội thành và sau năm 2027 sẽ kiểm soát khí thải xe gắn máy của người dân sinh sống tại toàn bộ khu vực nội thành. Việc kiểm soát khí thải đối với xe gắn máy sẽ được thực hiện đối với xe đã sử dụng trên 5 năm.

Trong kế hoạch triển khai các giải pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường do hoạt động GTVT trên địa bàn thành phố năm 2020 của Sở GTVT khi đó cũng đã đưa ra một loạt biện pháp giảm lượng phát thải từ phương tiện có động cơ xăng, dầu, kiểm soát khí thải đối với xe gắn máy.

Từ nhiều năm trước, vấn đề ùn tắc giao thông do số lượng xe gắn máy, ôtô cá nhân tăng quá nhanh cũng đã được đại biểu Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý nêu ra trước HĐND thành phố. Cho rằng vấn nạn kẹt xe đang rất nặng nề và góp phần làm giảm sự phát triển của thành phố, ông Thắng khẳng định, đường sá, cơ sở hạ tầng của thành phố chưa thể đáp ứng kịp sự tăng nóng về số lượng xe cá nhân. Nhưng trước khi hạn chế xe gắn máy, ôtô cá nhân, thành phố cần phải đầu tư hệ thống giao thông công cộng đáp ứng nhu cầu đi lại cho số đông người dân.

Xe gắn máy từ 5 năm trở lên phải kiểm định khí thải

Thực hiện mục tiêu đưa phát thải ròng về bằng 0, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành GTVT. Trong đó đặt mục tiêu từng bước hạn chế, tiến tới dừng sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch vào năm 2040.

Đối với TP Hồ Chí Minh, Trung tâm quản lý GTCC đề xuất cấm hoàn toàn xe máy xăng tham gia dịch vụ xe công nghệ từ tháng 12/2029. Từ ngày 1/1/2027 xe gắn máy lưu hành trên địa bàn sẽ phải đáp ứng quy định về khí thải từ mức 2 trở lên. Chu kỳ kiểm định khí thải của xe gắn máy được thực hiện theo Thông tư số 47/2024/TT-BGTVT, trong đó xe có thời gian sản xuất đến 5 năm có chu kỳ kiểm định là 60 tháng; xe có thời gian sản xuất trên 5 năm đến 12 năm chu kỳ kiểm định là 24 tháng và xe có thời gian sản xuất trên 12 năm, chu kỳ kiểm định là 12 tháng.

Bảo Sơn

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/giao-thong/bai-1-diem-mat-nhung-loai-xe-chay-nhieu-xa-thai-cao-i779010/