Bài 1: Phục hồi và phát triển nông nghiệp bền vững

4 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh đó, giải pháp hỗ trợ khẩn cấp giúp nông dân phục hồi sinh kế, khôi phục sản xuất nông nghiệp không chỉ mang tính cấp bách, mà còn là yêu cầu nhân văn và chiến lược nhằm đảm bảo an sinh xã hội, ổn định đời sống dân cư và duy trì nền tảng sản xuất nông nghiệp quốc gia.

Báo Xây dựng triển khai tuyến bài "Xây dựng bền vững kinh tế nông nghiệp" với mục tiêu phản ánh thực trạng, gợi mở, thúc đẩy hiệu quả chính sách, góp phần chung tay cùng chính quyền và cộng đồng khôi phục, phát triển bền vững nông nghiệp sau thiên tai.

Bài 1: Cơ nghiệp người nông dân đổ sông, đổ bể

Người nông dân sống chủ yếu dựa vào nông nghiệp, thiên tai đổ xuống đã cuốn đi của họ hết cơ nghiệp, gia sản, để lại cuộc sống lao đao.

Nông dân trắng tay sau một đêm

Những ngày cuối tháng 11 trở thành nỗi ám ảnh với bà con miền Trung. Chỉ trong một đêm, nhiều gia đình mất nhà, mất cửa, của cải bị cuốn trôi theo dòng nước lũ.

Sống trong căn chòi tạm cạnh đầm nuôi, anh Nguyễn Kim Trọng ở thôn Ngãi An (xã Đề Gi, tỉnh Gia Lai) vẫn chưa hết thất thần khi nhớ lại khoảnh khắc bão cuốn trôi toàn bộ 3 ao tôm của anh. Bao nhiêu vốn liếng, thời gian và công sức anh dành cả vào 3 đìa tôm này. Nhưng, chỉ trong phút chốc, mọi ước mơ và hy vọng đã vỡ vụn.

"Ròng rã 3 tháng qua tôi đầu tư vào 3 ao nuôi hơn nửa tỷ đồng, chưa kịp thu hoạch thì bão cuốn trôi sạch. Máy sục khí trong ao nuôi cũng bị hư hỏng cả, tổng thiệt hại gần 1 tỷ đồng", anh Trọng than thở.

Anh Nguyễn Kim Trọng thất thần nhìn “gia tài” của mình cuốn theo cơn bão (Ảnh: Thu Loan).

Anh Trọng cho biết, để gây dựng lại, anh cần ít nhất 500 triệu đồng gia cố bờ ao, xử lý môi trường và mua lại thiết bị. Thế nhưng sau bão, anh trắng tay. "Nếu không có hỗ trợ của Nhà nước và ngân hàng, anh không thể gượng dậy", anh Trọng ngậm ngùi nói.

Ông Nguyễn Văn Dương (64 tuổi, thôn Mỹ Hòa, xã Hòa Thịnh, Đắk Lắk) thất thần kể lại với PV Báo Xây dựng rằng, nước lũ bất ngờ dâng cao trong đêm, nhà ngập tới nóc. Nước lũ cuốn trôi của gia đình ông 3 con trâu vốn là đầu cơ nghiệp của gia đình và toàn bộ gà vịt ông đang nuôi. Nhà ngập 2 ngày 1 đêm, hơn 1 tấn lúa vừa thu hoạch cũng trở thành đồ bỏ đi.

"Nước lên nhanh quá, chỉ kịp nhờ hàng xóm kéo người chạy lên chỗ cao. Những ngày qua cả nhà sống nhờ các đoàn cứu trợ. Tương lai phía trước chưa biết bấu víu vào đâu, chỉ mong Nhà nước hỗ trợ lúa giống và nhiều thứ cần thiết khác để chúng tôi gây dựng lại cuộc sống", ông Dương trải lòng.

Chị Trần Thị Kim Chinh (40 tuổi) cùng xã Hòa Thịnh, chưa hết bàng hoàng nhớ lại, chỉ trong chưa đầy một giờ, nước lũ ập vào nhấn chìm toàn bộ ngôi nhà, buộc bốn mẹ con chị phải phá ngói chui lên mái để tránh dòng nước dữ. Chị Chinh đau lòng hơn khi thấy tổ ấm của cả gia đình đã bị đổ sập, quần áo và lúa gạo đều bị cuốn trôi. "Thoát chết đã là may mắn, nhưng giờ chẳng còn gì để bắt đầu lại", chị Chinh nghẹn lời.

Cùng cảnh ngộ, bà Phạm Thị Lợ (47 tuổi) chia sẻ, gia đình bà đầu tư đàn bò 200 triệu đồng, được gần một năm. Theo tính toán của gia đình bà, cuối năm sẽ bán đàn bò này để mua bò con nuôi lại, phần tiền dư sẽ để dành trang trải cuộc sống. Nhưng nước lũ ập đến, tài sản và công sức của ông bà bấy lâu nay đổ xuống sông, xuống biển.

Trong khi đó tại Cam Ranh, những ngày cuối tháng 11 chật kín ngư dân và tàu thuyền đưa tôm ngộp, tôm chết vào bờ. Cùng lúc ấy, nhiều người lên mạng xã hội kêu gọi giải cứu tôm với giá chỉ 260 nghìn đồng/kg.

Người dân rốn lũ Hòa Thịnh mất trắng nhà cửa, tài sản sau lũ (Ảnh: Ngọc Hùng).

Ông Tạ Ngọc Hải ở tổ dân phố Linh Trung, phường Cam Linh (Khánh Hòa) cho biết, gia đình ông nuôi tôm hùm ở Bãi Lao, vùng biển Bình Lập (xã Nam Cam Ranh, Khánh Hòa). Do nước lũ cộng với mưa lớn làm nước ngọt xâm nhập, tràn xuống vùng nuôi tôm hùm trong tối 19/11 khiến 104 lồng tôm hùm từ 5 - 8 tháng rưỡi bị thiệt hại nặng nề.

Thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm

Theo Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, đến 28/11, lũ lụt miền Trung (Quảng Trị, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng) tháng 11 đã khiến 108 người chết, mất tích; 426 nhà sập đổ; 2.079 nhà hư hỏng; thiệt hại 51.807ha lúa, hoa màu và 39.034ha cây trồng khác...

Nhiều hộ gia đình ở Hòa Thịnh trắng tay, bò, lợn chết sạch khiến gia đình rơi vào cảnh khốn khó (Ảnh: Ngọc Hùng).

Từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai diễn ra dồn dập, khốc liệt, trên phạm vi rộng, mang nhiều yếu tố bất thường, vượt mức lịch sử. Trong đó, đã có 19 cơn bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông (14 cơn bão và 5 áp thấp nhiệt đới). Tính đến ngày cuối tháng 11, thiên tai trên cả nước đã làm 409 người chết, mất tích và 727 người bị thương. Thiệt hại lớn về nông nghiệp, giao thông, nhà cửa… ước tính tổng thiệt hại 85.099 tỷ đồng.

Báo cáo trước đó của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thiên tai năm 2024 đã làm 519 người chết, mất tích (gấp hơn 3 lần so với năm 2023 và 2,5 lần trung bình 10 năm từ 2014-2023); thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 91.622 tỷ đồng (gấp 10 lần so với năm 2023 và gấp hơn 4 lần trung bình 10 năm từ 2014-2023).

Về nuôi trồng thủy sản, Cục Thủy sản cho hay, trong tháng 10-11/2025, bão số 10, 11, 13 và mưa lũ đã gây ra thiệt hại lớn với người nuôi trồng thủy sản, tập trung chủ yếu tại các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai và Khánh Hòa, cụ thể: Tổng diện tích nuôi thiệt hại khoảng 1.848ha, trong đó 1.745ha nuôi mặn lợ và 110ha nuôi nước ngọt. Tổng số lồng bè hư hỏng, cuốn trôi 23.004 ô lồng, tương ứng khoảng 331.293m³ lồng. Số hộ dân bị ảnh hưởng hơn 4.045 hộ nuôi. Thiệt hại ước tính 5.290 tỷ đồng, riêng 3 tỉnh Khánh Hòa, Đắk Lắk, Gia Lai báo cáo tổng hợp đến 28/11/2025 là 4.032 tỷ đồng (sau mưa lũ).

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, tháng 11/2025, cơn bão số 13 và mưa, lũ, ngập tại các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã gây ảnh hưởng và thiệt hại là 113.925,9 ha, trong đó: Lúa 14.763,1ha; rau màu 39.663,7ha; cây ăn quả và cây công nghiệp và cây trồng lâu năm khác 59.498,8ha.

Ông Hà Thế Ân, Chủ tịch UBND xã Nam Cam Ranh (Khánh Hòa), cho biết toàn xã thiệt hại gần 150 lồng nuôi tôm hùm. Cá biển nuôi lồng bè bị chết ngộp do nước lũ tràn xuống gây nên tình trạng "ngọt hóa" vùng nuôi. Xã đã đề nghị các thôn rà soát, thống kê tình hình thiệt hại của hộ nuôi trồng thủy sản trên địa bàn để báo cáo ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh. Địa phương kiến nghị tỉnh có chính sách hỗ trợ đối với các hộ NTTS bị thiệt hại do mưa lũ; các ngân hàng xem xét khoanh nợ, giãn nợ phục hồi sản xuất cho các hộ NTTS có vay vốn ngân hàng...

Ông Lê Chí Hoại, Chủ tịch UBND xã Hòa Thịnh (Đắk Lắk) cho biết, tính đến nay, trận mưa lũ vừa qua trên địa bàn khiến 25 người chết, 4.820/8.255 nhà bị ngập nước hoàn toàn, 24 nhà bị bị sập đổ hoàn toàn, 65 con bò bị chết... với tổng thiệt hại hơn 560 tỷ đồng. "Hiện công tác rà soát, thống kê và khắc phục hậu quả tại "rốn lũ" Hòa Thịnh vẫn đang được UBND xã và các lực lượng chức năng tập trung triển khai", Chủ tịch UBND xã Hòa Thịnh nói.

Chủ tịch UBND xã Đề Gi (Gia Lai) Võ Văn Tài cũng cho biết toàn xã có 166ha mặt nước nuôi thủy sản bị thiệt hại. Chính quyền đã kiến nghị hỗ trợ con giống và đề xuất Ngân hàng Chính sách xã hội bố trí nguồn vốn vay ưu đãi để người dân tái sản xuất.

Theo Viện Khoa học khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, nông nghiệp là sinh kế chính của đa số người dân VN (40% lực lượng lao động), đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam. Sản xuất nông nghiệp chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi tài nguyên thiên nhiên (đất, khí hậu, thủy văn…). Do đó, thay đổi của khí hậu, sẽ có phản ứng trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt trong những trường hợp thiên tai. Các kịch bản biến đổi khí hậu cho thấy, các rủi ro khí hậu đối với nông nghiệp ngày càng gia tăng về cường độ và phạm vi ảnh hưởng.

Nhóm PV

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/bai-1-phuc-hoi-va-phat-trien-nong-nghiep-ben-vung-192251204144343206.htm