Bài 12: Điện mặt trời mái nhà: Mảnh ghép không thể thiếu của hệ thống điện bền vững

32 phút trướcBài gốc

Cơn sốt đầu tư điện mặt trời

Cơn sốt đầu tư điện mặt trời gia đình đang thực sự hiện hữu. Điện mặt trời mái nhà theo mô hình tự sản xuất, tự tiêu thụ đã và đang trở thành một giải pháp năng lượng chủ động đối với người dân, doanh nghiệp tại các tỉnh, thành miền Bắc. Năng lượng mặt trời tự dùng không chỉ giúp giảm hóa đơn tiền điện, mô hình này còn góp phần giảm tải cho hệ thống điện quốc gia, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững và chuyển dịch năng lượng xanh.

Nhiều hộ gia đình tự tổ chức lắp đặt điện mặt trời bằng cách mua thiết bị, thuê lắp đặt để giảm chi phí (ảnh Tô Quốc Khánh).

Theo báo cáo cập nhật của Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC): Tính đến thời điểm hiện tại đã có 8.664 khách hàng tại 17 tỉnh, thành miền Bắc (không bao gồm Hà Nội) đã lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà với tổng công suất đạt 577,1 MWp.

Trong tháng 6/2025, dù thời tiết không thuận lợi, sản lượng phát lên lưới từ các hệ thống này vẫn ước đạt 52,7 triệu kWh. Lũy kế 6 tháng đầu năm, sản lượng điện mặt trời mái nhà đạt hơn 226 triệu kWh. Dự kiến cả năm 2025, EVNNPC sẽ mua khoảng 530 triệu kWh điện mặt trời mái nhà, với chi phí gần 1.005 tỷ đồng.

Theo bà Trịnh Thị Kim Ngân, Trưởng ban Truyền thông EVNNPC, mặc dù tiềm năng bức xạ mặt trời trung bình của miền Bắc thấp hơn các vùng còn lại, nhưng vẫn đủ khả năng khai thác điện mặt trời mái nhà hiệu quả. Mô hình tự sản xuất, tự tiêu thụ không chỉ giúp khách hàng tiết kiệm hóa đơn tiền điện, mà còn hỗ trợ ngành điện giảm tải hệ thống vào giờ cao điểm, giảm phát thải khí nhà kính và góp phần bảo vệ môi trường.

Trong thời gian qua, EVNNPC đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, hỗ trợ các công ty điện lực địa phương thúc đẩy phát triển mô hình này. Tổng công ty cũng kêu gọi sự phối hợp của các cấp chính quyền, sở ngành và đoàn thể địa phương trong việc khuyến khích người dân, doanh nghiệp lắp đặt điện mặt trời mái nhà. EVNNPC hướng dẫn về trình tự triển khai nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất tự tiêu thụ nối lưới không bán điện dư.

Tự lắp hệ thống điện mặt trời

Từ năm 2024, gia đình anh Trần Văn Tú (Hà Nội) quyết định đầu tư hệ thống điện mặt trời 5kWp trên mái nhà với chi phí khoảng 70 triệu đồng. Ban đầu chỉ với mong muốn giảm chi phí điện sinh hoạt vào mùa nắng nóng, nhưng đến nay anh Trí cho biết hoàn toàn hài lòng: “Trước đây mỗi tháng nhà tôi tốn khoảng 2,3–2,5 triệu đồng tiền điện. Giờ chỉ còn hơn 500 nghìn, vì gần như cả ngày hệ thống đủ điện dùng cho điều hòa, máy giặt, tủ lạnh, cả bơm nước. Lúc cao điểm nắng nóng, có tháng tôi tiết kiệm được gần 2 triệu đồng”, anh Tú chia sẻ.

Không chỉ tiết kiệm, anh Tú còn bất ngờ vì hiệu ứng cách nhiệt khi lắp hệ thống điện mặt trời: “Mái tôn trước nóng hầm hập, giờ có dàn pin che chắn nên tầng trên mát hơn rõ rệt. Buổi trưa không cần bật máy lạnh cũng dễ chịu hơn nhiều".

Các thiết bị, linh kiện của hệ thống năng lượng mặt trời ngày càng đa dạng về chủng loại, mẫu mã và công khai về giá cả.

Còn tại Hưng Yên gia đình chị Bùi Thị May lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà từ năm 2020. “Chúng tôi đầu tư gần 100 triệu đồng cho hệ thống 6kWp, ban đầu hơi đắn đo, nhưng nay thấy hoàn toàn xứng đáng” - chị May cho biết.

Theo chị May, hệ thống ít khi phải sửa chữa, chỉ cần vệ sinh định kỳ vài tháng một lần để tấm pin hoạt động tốt. Từ khi lắp đặt đến nay, chị đã thu hồi hơn 50% vốn đầu tư.

Còn theo anh Tô Quốc Khánh, kỹ sư điện- đối với hệ thống điện mặt trời công suất nhỏ (khoảng 5,2-6 kWp, lưu trữ trong khoảng 5-10 kWh điện) việc lắp đặt rất đơn giản. Do đó, người dân hoàn toàn có thể mày mò, tính toán để tự lắp đặt theo từng bước, sẽ tối ưu đối với chính gia đình mình.

Theo thống kê của một số nhà cung cấp, trung bình một hệ thống điện mặt trời 5kWp có thể tạo ra khoảng 600 - 750 kWh/tháng, tương đương giảm phát thải hơn 4 tấn CO2 mỗi năm. Đây là lượng khí thải tương đương với việc trồng hơn 200 cây xanh mỗi năm.

Hướng dẫn của EVNNPC về việc triển khai năng lượng mặt trời tại các hộ gia đình, doanh nghiệp.

Có thể thấy rằng, đầu tư năng lượng mặt trời chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả về lâu dài cho không chỉ người dân mà còn là cả hệ thống điện quốc gia. Một số người dân cảm thấy đầu tư lắp đặt điện mặt trời tự dùng chưa được như ý do những nguyên nhân nêu trên chỉ là một phần nhỏ khi gặp phải doanh nghiệp thiếu kinh nghiệm hoặc chưa được tư vấn, lắp đặt đúng, đủ đối với nhu cầu sử dụng điện thực tế.

Bởi vậy, đây là thời điểm tốt nhất để các hộ gia đình, doanh nghiệp có điều kiện về kinh tế nên tính toán triển khai để được hưởng ưu đãi của Nhà nước cũng như giảm gánh nặng cung ứng điện của đất nước. Đặc biệt, khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời người dân cũng cần thận trọng tìm kiếm, tham khảo các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đủ uy tín, kinh nghiệm để thực hiện lắp đặt, nhằm bảo đảm an toàn, phòng chống cháy nổ và hiệu quả cho hệ thống điện năng lượng mặt trời của gia đình.

Theo Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh): Tiềm năng điện mặt trời mái nhà ở nước ta vào khoảng 48.200 MW. Việc thúc đẩy điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ là chìa khóa giúp giảm áp lực cung ứng điện, tiết kiệm chi phí cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần quan trọng vào mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển kinh tế xanh và bền vững theo định hướng Chính phủ.

Bùi Công

Nguồn PetroTimes : https://petrovietnam.petrotimes.vn/bai-12-dien-mat-troi-mai-nha-manh-ghep-khong-the-thieu-cua-he-thong-dien-ben-vung-730742.html