Bài 2: Doanh nghiệp bị nhiều 'dây trói'

2 ngày trướcBài gốc

Doanh nghiệp “giữa muôn trùng khó”

Dù đã xây dựng được thương hiệu, chinh phục được những thị trường khó tính như: Mỹ, EU, Nhật… nhưng nhìn lại hành trình, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Việt Thắng Jean Phạm Văn Việt vẫn nhớ rõ những giai đoạn khó khăn khi khởi nghiệp. “Đối với Việt Thắng Jean, từ năm 2008 đến 2012 mới xong tất cả các thủ tục đầu tư, nghiên cứu xây dựng sản phẩm. Từ năm 2012 đến 2016, các quy trình về sản phẩm, xuất khẩu mới hoàn tất và thị trường châu Âu mới đón nhận sản phẩm của công ty. Như vậy, từ khi bắt đầu đầu tư cho đến khi khách hàng đón nhận sản phẩm, chúng tôi đã mất 8 năm. Thời gian kéo dài nên với các dự án đầu tư như vậy, phía doanh nghiệp chúng tôi có thể mất đến 40% chi phí. Vì quy trình thủ tục phải duyệt qua các bộ ban ngành nhiều, nên doanh nghiệp phải chờ đợi lâu cũng mất đi các cơ hội kinh doanh”, ông Thắng cho hay. Ông Thắng cho rằng, Nhà nước cần mình bạch hơn và có sự hỗ trợ, hoạch định về mặt vốn, công nghệ, lao động… cho doanh nghiệp. Để triển khai một dự án xanh hóa, số hóa và kinh tế tuần hoàn hiện doanh nghiệp phải mất khoảng 3 năm mới tiếp cận được tất cả các chỉ số đó. Do đó, khi các thủ tục đơn giản hơn thì cái lợi cho doanh nghiệp đầu tiên là thời gian. Thời gian chính là tiền bạc, cơ hội đối với doanh nghiệp.

Nghị quyết 68 sẽ tạo chính sách giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ dễ hơn trong việc tiếp cận nguồn lực đất đai.

Một nhà máy đã được đầu tư xây dựng xong nhưng hiện nay vẫn chưa thể đi vào hoạt động, Tổng Giám đốc Tổng Công ty CP May 10 Thân Đức Việt cho biết, nguyên nhân cũng là do còn một số vướng mắc liên quan đến thủ tục hành chính. “Để được cấp giấy phép hoạt động, nhà máy phải hoàn thành việc kiểm tra môi trường sau ba tháng. Tuy nhiên, thực tế là trước khi bắt đầu hoạt động, doanh nghiệp không thể thực hiện kiểm tra môi trường, tạo ra một mâu thuẫn trong quy trình”, ông Việt cho biết. Mâu thuẫn này là do có sự không khớp nhau trong các quy định liên quan trong đầu tư xây dựng dự án và nghiệm thu dự án. Do đó, ông Việt cho rằng các quy định của pháp luật chồng chéo, không thống nhất đang là những rào cản vô hình cần sớm được tháo gỡ.

Khó khăn liên quan đến đất đai là một thực tế của rất nhiều doanh nghiệp ở khu vực kinh tế tư nhân đã gặp phải thời gian qua. Dù dự án nằm trong Khu công nghiệp Khai Sơn, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh nhưng ông Nguyễn Đức Quang, chủ đầu tư Dự án nhà máy sản xuất gỗ nhựa ngoài trời HCDWOOD cho biết, doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn liên quan đến tiếp nhận và bàn giao mặt bằng sạch. “Khu công nghiệp đã có quy hoạch và hạ tầng cơ bản. Tuy nhiên, một số hạng mục hạ tầng kỹ thuật như đường nội bộ, cấp thoát nước hoặc trạm điện chưa hoàn thiện đồng bộ, gây ảnh hưởng đến tiến độ thi công nhà xưởng. Bên cạnh đó, sự thay đổi về chính sách thuế, môi trường, phòng cháy chữa cháy hay việc điều chỉnh quy hoạch vùng, cách thức áp dụng quy định pháp luật tại từng địa phương cũng ảnh hưởng nhất định tới việc lập kế hoạch tổng thể và dự trù chi phí đầu tư ban đầu của doanh nghiệp”, ông Quang nói.

Một khó khăn khác là về vốn. Ông Ngô Văn Khánh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Bắc Giang cho biết, ngân hàng luôn đòi hỏi tài sản thế chấp; dù công ty đã có bề dày lịch sử, doanh số xuất khẩu lên tới 50 triệu USD, nhưng vẫn khó vay tín chấp. Tương tự, bà Đinh Thị Thu Hà - TGĐ Công ty CP Giải pháp công nghệ CNC thuộc Tập đoàn CNCTECH - cho biết, các dự án tiêu biểu của DN có tổng mức đầu tư gần 1.800 nghìn tỷ, trong đó vốn vay là 1.000 tỷ đồng chiếm 55%. Hiện, tất cả các dự án đều được triển khai và đi vào hoạt động kinh doanh hiệu quả cao, tỷ lệ lấp đầy đạt tới 80% đem lại doanh thu và dòng tiền tốt cho công ty. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, DN cũng gặp phải một số vấn đề và thách thức liên quan đến việc tiếp cận vốn, trong đó có khó khăn vì thiếu tài sản đảm bảo.

Không chỉ vậy, trong lĩnh vực hải quan, các doanh nghiệp cho biết một số quy định vẫn “làm khó” doanh nghiệp. Ông Ngô Mạnh Hùng, đại diện Công ty Bông vải sợi Thái Bình cho biết, nhiều doanh nghiệp đang sản xuất bông sợi phụ thuộc vào nguồn bông rơi nhập khẩu. Tuy nhiên, vì chưa có quy định cụ thể, rõ ràng về mặt hàng bông rơi này, nên bị kẹt cảng, không thể thông quan. “Doanh nghiệp không có nguyên liệu để sản xuất, nên phải hoạt động cầm chừng. Trong khi một số doanh nghiệp gom bông rơi kiểu nhặt nhạnh vừa không đáp ứng được nhu cầu về số lượng, vừa không đáp ứng được nhu cầu về chất lượng”, ông Hùng cho hay. Chưa kể, việc “kẹt” hàng nhập khẩu tại hải quan đã khiến cho các doanh nghiệp phải nộp khoản tiền lên đến cả tỷ đồng thuê kho bãi, "thiệt đơn, thiệt kép". Đáng chú ý, theo phản ánh của doanh nghiệp, cũng mặt hàng bông rơi, trong khi doanh nghiệp ở Thái Bình không được thông quan, thì một số doanh nghiệp ở các địa phương khác vẫn được thông quan bình thường. Điều này gây bức xúc cho doanh nghiệp, vì tạo môi trường cạnh tranh không bình đẳng.

Thủ tục “níu” chân doanh nghiệp phát triển

Theo khảo sát thực hiện trong tháng 6 – 7/2024 của VCCI, gần 900 doanh nghiệp trên cả nước phản ánh, dù đã có nhiều nỗ lực cải cách, các thủ tục hành chính vẫn là một rào cản lớn đối với hoạt động kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế chưa phục hồi hoàn toàn sau đại dịch. Nhóm doanh nghiệp ngoài nhà nước chịu ảnh hưởng nặng nề khi chiếm đến 84,6% tổng số phản ánh về khó khăn trong thủ tục hành chính. Khảo sát này cho biết, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ với quy mô dưới 50 lao động là đối tượng gặp trở ngại nhiều nhất. Đáng chú ý, các doanh nghiệp hoạt động tại thị trường nội địa chịu ảnh hưởng lớn nhất, với 63,1% cho biết họ gặp khó khăn trong quá trình tuân thủ các thủ tục pháp lý.

Phó Tổng thư ký VCCI Đậu Anh Tuấn cho rằng, thủ tục hành chính là vấn đề rất cần được quan tâm khi phát triển kinh tế tư nhân, đơn cử nhìn từ quy trình đầu tư các dự án có sử dụng đất. Ông Tuấn cho biết, quy trình đầu tư dự án hiện nay, doanh nghiệp phải đáp ứng ít nhất 15 thủ tục hành chính liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau như: Đầu tư, đất đai, đánh giá tác động môi trường, xây dựng… Và phải thực hiện ở nhiều cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương. “Thế nhưng hệ thống văn bản pháp luật hiện nay rất phức tạp. Có đến 12 luật, 20 nghị định và thông tư điều chỉnh, như thế là có quá nhiều văn bản điều chỉnh một hoạt động. Trong khi đó, thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư thì thay đổi liên tục. Còn nhiều thủ tục hành chính khác khiến một dự án đầu tư hiện nay thực tế nhanh thì cũng mất 18 – 24 tháng, hoặc có thể kéo dài 2 – 3 năm và lâu hơn”, ông Tuấn lý giải.

Ông Đậu Anh Tuấn cho biết, có đến 74% doanh nghiệp đã phải trì hoãn hoặc bỏ kế hoạch kinh doanh do gặp khó khăn khi thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai. “Tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh là khâu khó khăn nhất của đa số các doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện nay. Họ hầu như không thể vào được các khu công nghiệp có sẵn vì chi phí lớn. Tại các khu công nghiệp có sẵn thì diện tích đất lớn, tiền thuê đất phải trả một lần, doanh nghiệp vừa và nhỏ khó có thể đáp ứng được. Các địa phương thì không có các khu, cụm công nghiệp dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đây là rào cản rất lớn để các doanh nghiệp này mở rộng, phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh, phát triển nhanh. Cho nên các doanh nghiệp rất trông chờ vào các giải pháp được đưa ra trong Nghị quyết 68”, ông Đậu Anh Tuấn nói.

Từ thực tế các doanh nghiệp hiện nay đang gặp không ít khó khăn khi tiếp cận đất đai, bà Lã Thị Lan (Chủ tịch Tập đoàn Tiến Lộc Group, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh) cho hay, các doanh nghiệp, cụ thể là doanh nghiệp vừa và nhỏ trong Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh đều phản ánh rất khó để có thể tiếp cận quỹ đất trong khu công nghiệp. “Diện tích mỗi lô đất từ 1 – 2 ha, lớn hơn nhiều so với nhu cầu sử dụng của doanh nghiệp. Vì vậy, không chỉ nới quy định về diện tích đất tối thiểu, chúng tôi kiến nghị cũng như mong muốn các địa phương cần minh bạch thông tin về dự án, thủ tục tiếp cận đất”, bà Lan nói. Bà Lan cho biết thêm, các doanh nghiệp hiện đang rất kì vọng đột phá về thủ tục hành chính, tập trung hậu kiểm và rút ngắn 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính. Điều này sẽ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân tiết kiệm chi phí, tự tin mở rộng, đổi mới mô hình kinh doanh hàm lượng chất xám cao, đóng góp giá trị bền vững cho nền kinh tế.

“Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị khẳng định định hướng chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” trong quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp và nền kinh tế. Đây không chỉ là sự thay đổi kỹ thuật hành chính đơn thuần, mà là một bước ngoặt tư duy thể chế, gắn liền với chiến lược cải cách, minh bạch hóa và hiện đại hóa môi trường kinh doanh. Việc giảm thiểu các khâu cấp phép tiền kiểm sẽ góp phần tháo gỡ nút thắt về thủ tục hành chính – vốn được xem là một rào cản lớn cho sự sáng tạo, đổi mới và hội nhập. Đồng thời, cơ chế hậu kiểm – nếu được triển khai đúng chuẩn – sẽ thúc đẩy tính tự chịu trách nhiệm, giảm quyền lực tùy nghi của công chức và tạo ra động lực mới cho cải cách bộ máy Nhà nước”, PGS, TS Ngô Trí Long.

Phan Hoạt – Lệ Thúy

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/van-de-hom-nay-thoi-su/bai-2-doanh-nghiep-bi-nhieu-day-troi-i770461/