Bài 2: Phân định rõ ràng, phân cấp hợp lý

4 giờ trướcBài gốc

Phân quyền, phân cấp lĩnh vực tư pháp

Người dân thực hiện giải quyết thủ tục hành chính về tư pháp – hộ tịch tại Điểm Phục vụ hành chính công xã Quảng Bị, Hà Nội.

Giảm bớt chồng chéo

Việc phân định rõ ràng và phân cấp hợp lý sẽ giúp giảm bớt chồng chéo, trùng lặp trong quản lý, nâng cao hiệu quả, chất lượng công việc của các cấp chính quyền. Nghị định này cũng hướng tới việc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân trong việc tiếp cận và giải quyết các thủ tục hành chính (TTHC) liên quan đến lĩnh vực tư pháp, đặc biệt là trong lĩnh vực hộ tịch và chứng thực.

Tại hội nghị trực tuyến toàn quốc tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ vận hành hệ thống chính trị khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp giữa tháng 6, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, trên cơ sở nguyên tắc lấy người dân làm trung tâm, tạo thuận lợi nhất cho cá nhân, tổ chức khi thực hiện TTHC, Nghị định 120/2025/NĐ-CP đã quy định việc thực hiện TTHC theo hướng: “phi địa giới hành chính”, tức là người dân có quyền đến bất cứ UBND cấp xã nào để yêu cầu được giải quyết các TTHC mà không phụ thuộc vào nơi cư trú.

Theo đó, Nghị định quy định rõ việc phân định thẩm quyền giữa UBND cấp tỉnh và cấp xã theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, áp dụng trong các lĩnh vực hành chính tư pháp như hộ tịch, nuôi con nuôi; chứng thực; hòa giải ở cơ sở và bồi thường Nhà nước…

Một trong những nội dung đáng chú ý là việc chuyển giao các thẩm quyền đăng ký hộ tịch từ cấp huyện về cho cấp xã. UBND cấp xã giữ vai trò trung tâm, về thẩm quyền đăng ký hộ tịch, theo quy định của Nghị định 120/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/7/2025, UBND xã, phường, đặc khu (UBND cấp xã) sẽ thực hiện quản lý Nhà nước về hộ tịch tại địa phương.

Trong đó, công chức tư pháp - hộ tịch sẽ giúp UBND cấp xã thực hiện việc đăng ký hộ tịch theo quy định. Trước đây, Luật Hộ tịch 2014 phân cấp đối với cấp xã đăng ký sự kiện hộ tịch trong nước không có yếu tố nước ngoài; cấp huyện thường phụ trách các trường hợp có yếu tố nước ngoài hoặc các thủ tục phức tạp hơn. Tuy nhiên, Nghị định 120/2025/NĐ-CP đã chuyển giao hầu hết thẩm quyền những thủ tục đăng ký hộ tịch về cấp xã.

Đặc biệt, theo khoản 1 Điều 5 của Nghị định này, cá nhân có quyền lựa chọn thực hiện TTHC về hộ tịch tại cơ quan đăng ký hộ tịch nơi cư trú; nơi cư trú của cá nhân được xác định theo quy định của pháp luật về cư trú. Trường hợp cá nhân lựa chọn thực hiện TTHC về hộ tịch không phải tại UBND cấp xã nơi thường trú hoặc nơi tạm trú thì UBND cấp xã nơi tiếp nhận yêu cầu có trách nhiệm hỗ trợ người dân nộp hồ sơ đăng ký hộ tịch trực tuyến đến đúng cơ quan có thẩm quyền theo quy định.

Đồng thời, tăng cường trách nhiệm của cơ quan đăng ký hộ tịch trong việc tra cứu thông tin của công dân khi giải quyết yêu cầu đăng ký hộ tịch theo hướng: khi nộp hồ sơ đăng ký hộ tịch, người yêu cầu có quyền lựa chọn nộp/xuất trình bản giấy hoặc bản điện tử giấy tờ hộ tịch bao gồm cả giấy tờ hiển thị trên VnelD hoặc chỉ cung cấp thông tin về giấy tờ hộ tịch của cá nhân; cơ quan đăng ký hộ tịch có trách nhiệm tra cứu thông tin trên Hệ thống thông tin giải quyết TTHC cấp tỉnh thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Việc trả kết quả cũng được quy định theo hướng linh hoạt, thuận lợi hơn, theo đó, nhiều TTHC: người yêu cầu đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử, đăng ký nhận cha, mẹ, con, đăng ký giám hộ, đăng ký thay đổi, chấm dứt giám hộ, đăng ký giám sát việc giám hộ, chấm dứt giám sát việc giám hộ; đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc không phải có mặt tại cơ quan đăng ký hộ tịch để ký vào Sổ hộ tịch được trả kết quả qua bưu chính, trên môi trường điện tử mà không yêu cầu người dân phải có mặt tại cơ quan giải quyết TTHC.

Cấp xã thực hiện thêm nhiều nhiệm vụ

Không còn phải nộp Phiếu Lý lịch tư pháp khi xin nhận con nuôi - đây cũng là một trong những điểm mới tại Nghị định 120/2025/NĐ-CP. Cụ thể, theo khoản 2 Điều 11 Nghị định quy định: “...cơ quan giải quyết TTHC có trách nhiệm yêu cầu cơ quan quản lý dữ liệu lý lịch tư pháp cung cấp thông tin lý lịch tư pháp; cá nhân khi thực hiện các TTHC này không phải nộp phiếu lý lịch tư pháp trong hồ sơ”. Quy định này áp dụng cho các hồ sơ nuôi con nuôi trong nước theo khoản 3 Điều 17 Luật Nuôi con nuôi, nhằm giảm bớt thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân.

Chứng thực bản dịch từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt thuộc thẩm quyền UBND xã. Theo Điều 14 Nghị định: “Việc chứng thực chữ ký của người dịch trong các giấy tờ, văn bản từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt, từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài... thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã”. Quy định này giúp địa phương xử lý trực tiếp, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ cho công dân…

Việc giải quyết TTHC hộ tịch tại cấp xã tuân thủ trình tự và thời hạn đã được quy định trong Luật Hộ tịch và các nghị định hướng dẫn. Người dân có thể lựa chọn nộp bản giấy, bản điện tử hoặc cung cấp thông tin để cơ quan hộ tịch tra cứu trên hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử. Nếu không thể tra cứu được thông tin, cơ quan hộ tịch sẽ yêu cầu người dân xuất trình giấy tờ chứng minh.

Với những thủ tục có yếu tố nước ngoài như kết hôn hoặc ghi nhận ly hôn, thời hạn giải quyết dao động từ 5 đến tối đa 10 ngày làm việc tùy theo từng trường hợp và mức độ cần xác minh. Đăng ký nhận cha, mẹ, con cũng được giải quyết trong vòng 10 ngày làm việc, kèm theo thời gian niêm yết theo quy định tại địa phương.

Toàn bộ nhiệm vụ trước đây do UBND cấp huyện và Phòng Tư pháp đảm nhiệm sẽ được chuyển giao cho UBND cấp xã và công chức tư pháp - hộ tịch. Cùng với đó, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền thu hồi, hủy bỏ các giấy tờ hộ tịch cấp sai hoặc không đúng quy định do các cơ quan cấp dưới ban hành trước đây, trừ trường hợp kết hôn trái pháp luật theo Luật Hôn nhân và Gia đình.

Trường hợp hồ sơ đăng ký hộ tịch đã được UBND cấp huyện tiếp nhận nhưng chưa giải quyết xong hoặc đã giải quyết nhưng sau đó phát sinh tình huống cần xử lý, thì sẽ được chuyển giao cho UBND cấp xã nơi cư trú của người có yêu cầu tiếp tục xử lý. Nếu người yêu cầu đã chuyển nơi cư trú sang tỉnh khác hoặc ra nước ngoài, thì UBND cấp xã nơi cư trú trước đây vẫn có trách nhiệm xử lý. Trường hợp không xác định được cơ quan có thẩm quyền hoặc người yêu cầu không còn nơi cư trú tại Việt Nam, Sở Tư pháp sẽ tiếp nhận hồ sơ và báo cáo Chủ tịch UBND cấp tỉnh phân công cơ quan phù hợp giải quyết…

Cán bộ tư pháp – hộ tịch xã Sóc Sơn (Hà Nội) Nguyễn Việt Hùng cho biết, ngoài lĩnh vực hộ tịch thì chứng thực cũng có sự thay đổi, theo Điều 14 Nghị định 120/2025/NĐ-CP, chứng thực bản dịch từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt thuộc thẩm quyền UBND xã, giúp địa phương xử lý trực tiếp, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ cho công dân.

Vận hành chính quyền 2 cấp, cấp xã nhận thêm nhiều nhiệm vụ trong lĩnh vực tư pháp. Do đó, số lượng hồ sơ cần giải quyết là rất lớn, áp lực công việc cao, song cán bộ công chức xã luôn cố gắng nỗ lực giải quyết sớm nhất, nhanh gọn nhất TTHC cho người dân và DN.

(Còn nữa)

UBND cấp xã có trách nhiệm thực hiện quản lý Nhà nước về hộ tịch tại địa phương, cập nhật và khai thác hiệu quả Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, đồng thời tổng hợp tình hình, báo cáo UBND cấp tỉnh. Công chức tư pháp - hộ tịch giúp chính quyền cấp xã thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn, bảo đảm công tác hộ tịch được thực hiện thống nhất, minh bạch và chính xác.

Minh Dương

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/bai-2-phan-dinh-ro-rang-phan-cap-hop-ly-428523.html