Bài cuối: Tiền ảo và những khoảng trống pháp lý còn 'bỏ ngỏ'

4 giờ trướcBài gốc

Cơn sốt tiền mã hóa quay trở lại: hãy là người đầu tư thông minh

Tiền mã hóa chưa có tính pháp lý, chưa có cơ quan quản lý kiểm soát gian lận, chưa được pháp luật bảo vệ. Ảnh: Forbes

Tiền mã hóa chưa được công nhận tại Việt Nam

Ngoài cơn sốt tiền ảo thì điều nhiều người đặt dấu hỏi đó là hệ thống tài chính Việt Nam đã có quy định về tiền ảo chưa và đã xem đó như là một kênh đầu tư tài chính hợp pháp chưa?

Trên thực tế, tiền ảo, tài sản ảo không bị cấm tại Việt Nam. Các loại tiền số như Bitcoin, Ethereum... được coi là tài sản ảo phổ biến. Tuy nhiên, Việt Nam chưa có định nghĩa cụ thể về tiền ảo và tài sản ảo.

Chính phủ từng nhiều lần giao Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, thí điểm tiền ảo, nhằm ngăn ngừa rủi ro rửa tiền. Cơ quan quản lý nhiều lần khẳng định tiền ảo không phải là tiền tệ, phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi) thông qua cuối 2022 chưa luật hóa các loại tiền ảo, tài sản ảo. Song, thực tế mua bán, trao đổi tài sản ảo tại Việt Nam hiện nay được thực hiện qua các sàn giao dịch quốc tế hoặc hình thức thỏa thuận trực tiếp, tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền, có nhiều cá nhân tham gia.

Thống kê của Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) vào tháng 9/2023 cho thấy giá trị tiền ảo Việt Nam nhận về gần 91 tỷ USD trong một năm (từ 10/2021 đến 10/2022). Trong đó, các hoạt động bất hợp pháp là 956 triệu USD.

Nhưng như đã nói, tuy thị trường rộng lớn, vốn hóa cao nhưng tại Việt Nam, tiền mã hóa chưa có tính pháp lý, chưa có cơ quan quản lý kiểm soát gian lận, thao túng, chưa được pháp luật bảo vệ.

“Đầu tư vào tiền mã hóa luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, không chỉ riêng đồng Pi. Bởi vì tại Việt Nam, tiền mã hóa chưa có tính pháp lý, chưa có cơ quan quản lý để kiểm soát gian lận, thao túng thị trường, tức là chưa được bảo vệ bởi pháp luật" - ông Đặng Minh Tuấn, Chủ tịch Liên minh Blockchain Việt Nam cho hay

"Những người không am hiểu công nghệ thì không nên tham gia đầu tư, khai thác, mua bán tiền ảo Pi. Nếu không cẩn thận sẽ có thể rơi vào bẫy lừa đảo của những người lợi dụng trào lưu Pi để trục lợi cá nhân. Đào Pi thì đơn giản, chỉ cần bấm điện thoại là được. Nhiều người nói đào được 1.000-2.000 Pi nhưng thực chất chưa bán được bởi vì chưa về ví" - ông Đặng Minh Tuấn nhận định.

“Hiện có rất nhiều người hô hào gọi vốn đầu tư đào Pi, giống kiểu chơi hụi. Không ngoại trừ rủi ro người đứng ra hô hào gọi vốn sau khi gom được tiền rồi có thể sẽ cao chạy xa bay hoặc cầm tiền đó đầu tư vào những tiền điện tử khác để kiếm lời cho cá nhân”, ông Đặng Minh Tuấn khuyến cáo.

Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2010 quy định chỉ có đồng Việt Nam và một số phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt như séc, lệnh chi, thẻ ngân hàng mới được pháp luật thừa nhận. Như vậy, việc sử dụng Pi hay các đồng tiền ảo khác để thanh toán hàng hóa, dịch vụ là trái pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP, với mức phạt lên đến 400 triệu đồng.

Bên cạnh đó, Bộ luật Dân sự 2015 chỉ công nhận các loại tài sản có giá trị xác định được theo luật, trong khi tiền ảo như Pi nói riêng và tiền ảo nói chung chưa được đưa vào danh mục tài sản theo quy định pháp luật. Việc giao dịch, mua bán hoặc sử dụng tiền ảo làm phương tiện thanh toán tại Việt Nam hiện nay hoàn toàn không có cơ sở pháp lý.

Giao dịch tiền ảo dưới góc nhìn của luật sư

Theo luật sư Diệp Năng Bình, nếu bị lừa đảo, người bị hại rất khó đòi lại tài sản do không có cơ sở pháp lý để kiện tụng. Ảnh: NVCC

Luật sư Diệp Năng Bình – Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho rằng Pi Network tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng. Do Pi chưa được pháp luật công nhận, các giao dịch mua bán, trao đổi Pi đều không được bảo vệ, dẫn đến nguy cơ bị lừa đảo rất cao. Trên thực tế, đã có nhiều vụ việc lợi dụng Pi để huy động vốn theo mô hình đa cấp, hứa hẹn lợi nhuận cao nhằm chiếm đoạt tài sản của người tham gia. Khi giao dịch Pi, nếu bị lừa đảo, người bị hại sẽ rất khó đòi lại tài sản do không có cơ sở pháp lý để kiện tụng.

Theo khoản 2 Điều 17 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 2010 quy định tiền giấy, tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành là phương tiện thanh toán hợp pháp trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Bên cạnh đó, theo khoản 10 Điều 3 Nghị định 52/2024/NĐ-CP quy định về thanh toán không dùng tiền mặt nêu những phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt sử dụng trong giao dịch thanh toán hợp pháp tại Việt Nam gồm: séc; lệnh chi; ủy nhiệm chi; nhờ thu; ủy nhiệm thu; thẻ ngân hàng (bao gồm: thẻ ghi nợ, thẻ tín dụng, thẻ trả trước); ví điện tử và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Ngoài ra, theo khoản 11 Điều 3 Nghị định này thì những phương tiện thanh toán không hợp pháp là các phương tiện thanh toán không thuộc những dịch vụ thanh toán trên.

Như vậy tiền ảo không được xem là tiền tệ và không được phép sử dụng để thanh toán trong các giao dịch mua bán, thanh toán.

Luật sư Diệp Năng Bình cho rằng vì Việt Nam chưa đưa tiền ảo vào hệ thông tiền tệ trong nước nên khi người dùng sử dụng các sàn giao dịch quốc tế để mua bán và giao dịch tiền ảo thì họ có thể sẽ phải chịu một số rủi ro như sau:

Thứ nhất, rủi ro về pháp lý: việc sử dụng tiền ảo và giao dịch qua sàn quốc tế có thể vi phạm các quy định của pháp luật Việt Nam, và người dùng có thể phải đối mặt với các hậu quả pháp lý.

Thứ hai, rủi ro tài chính: giá trị của tiền ảo có thể biến động mạnh, dẫn đến khả năng mất mát tài sản lớn trong thời gian ngắn.

Thứ ba, rủi ro từ sàn giao dịch: các sàn giao dịch không phải lúc nào cũng đảm bảo an toàn.

Thứ tư, rủi ro về lừa đảo: có thể sẽ bị hack hoặc mất mát tài sản khi dùng sàn giao dịch không uy tín.

Thứ năm, rủi ro về thông tin: thông tin không đầy đủ hoặc sai lệch về thị trường tiền ảo có thể ảnh hưởng đến quyết định đầu tư, dẫn đến thua lỗ.

Theo luật sư Diệp Năng Bình thì để nhanh chóng đưa các tài sản số, bao gồm tiền ảo và tiền mã hóa vào diện quản lý, Nhà nước cần thực hiện một số giải pháp quan trọng. Cần xây dựng quy định pháp lý rõ ràng, quy định cụ thể về việc chấp nhận và thanh toán bằng tiền ảo, để có cơ sở quản lý và giám sát.

Cần tăng cường hợp tác với các quốc gia và tổ chức quốc tế để chia sẻ thông tin và các biện pháp phòng ngừa, qua đó bảo vệ người tiêu dùng và ngăn chặn các hành vi lừa đảo. Ngoài ra, việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về các rủi ro khi tham gia vào thị trường tiền ảo cũng là rất cần thiết, giúp họ có sự hiểu biết đầy đủ trước khi quyết định đầu tư.

Bằng các biện pháp này, Nhà nước không chỉ bảo vệ quyền lợi của người dân mà còn tạo môi trường pháp lý ổn định cho sự phát triển của các tài sản số cho đất nước.

Ngô Sơn

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/bai-cuoi-tien-ao-va-nhung-khoang-trong-phap-ly-con-bo-ngo-410987.html