Bài học lớn cho quân đội Ba Lan từ xung đột Nga - Ukraine

7 giờ trướcBài gốc

Một trong những quân đội lớn nhất châu Âu

Từ năm 2014 đến năm 2025, Ba Lan đã gần như tăng gấp đôi quy mô quân số, từ khoảng 100.000 lên 216.000 binh sĩ, trở thành lực lượng vũ trang lớn thứ ba trong NATO, chỉ đứng sau Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ.

Một bước ngoặt quan trọng là Đạo luật Bảo vệ Nội địa được thông qua chỉ vài tuần sau khi xung đột Nga-Ukraine bùng nổ hồi năm 2022, đặt mục tiêu nâng tổng quân số lên 300.000 người. Tháng 3/2025, Thủ tướng Donald Tusk tiếp tục đẩy tham vọng này xa hơn khi công bố kế hoạch triển khai huấn luyện quân sự quy mô lớn cho mọi nam giới trưởng thành ở Ba Lan, nhằm từng bước xây dựng một “đội quân nửa triệu người”, bao gồm cả lực lượng dự bị.

Lực lượng biên phòng Ba Lan đứng cạnh hàng rào biên giới tại biên giới Ba Lan-Belarus. Ảnh: Bloomberg

Không chỉ chạy đua về nhân lực, Warsaw còn dẫn đầu tuyệt đối về chi tiêu quốc phòng trong NATO. Năm nay, chính phủ đặt mục tiêu phân bổ tới 4,7% GDP cho quốc phòng – tương đương 35 tỷ USD, cao gấp ba lần mức năm 2014 và cũng là tỷ lệ cao nhất trong toàn khối.

Nguồn lực khổng lồ ấy đang được chuyển hóa thành một kho vũ khí đa dạng và hiện đại. Đến năm 2030, Ba Lan dự kiến vận hành khoảng 1.100 xe tăng, từ mẫu PT-91 sản xuất trong nước cho tới Leopard của Đức, Abrams của Mỹ và K2 của Hàn Quốc – một đội hình vượt trội cả về số lượng lẫn chủng loại, nhiều hơn tổng số xe tăng của Anh, Đức, Pháp và Italy cộng lại.

Danh mục mua sắm trải dài từ máy bay chiến đấu hạng nhẹ FA-50, pháo tự hành K9 của Hàn Quốc, trực thăng Apache của Mỹ, cho đến chiến đấu cơ thế hệ thứ năm F-35. Đặc biệt, sau khi chứng kiến hiệu quả sát thương của chỉ vài chục bệ phóng HIMARS trên chiến trường Ukraine, Warsaw đã đặt mua tới 486 hệ thống, một con số gây choáng ngợp ngay cả với các đồng minh.

Bên cạnh việc gia tăng hỏa lực, Ba Lan còn chú trọng phòng thủ biên giới. Chia sẻ đường biên giới với vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga và Belarus – đồng minh thân cận của Moscow, chính phủ Ba Lan đã triển khai sáng kiến “Lá chắn phía Đông” từ năm ngoái nhằm củng cố an ninh khu vực. Bên cạnh đó, Warsaw cũng theo bước một số quốc gia ở sườn Đông NATO khi rút khỏi Hiệp ước Ottawa về cấm mìn sát thương cá nhân, mở đường cho việc tái triển khai loại vũ khí này.

Điểm yếu của Ba Lan

Bất chấp tốc độ mở rộng quy mô quân đội ấn tượng cùng những kế hoạch quân sự ngày càng táo bạo, giới chức, chuyên gia và truyền thông đều chỉ ra những khoảng trống nghiêm trọng trong năng lực quân sự của Ba Lan – những khoảng trống mà xung đột Nga–Ukraine đã chứng minh là tối quan trọng.

Theo chuyên gia Robert Czulda từ Đại học Lodz, một trong những điểm yếu lớn nhất là năng lực về máy bay không người lái và chống UAV, bao gồm cả hệ thống tác chiến điện tử. Trong khi UAV ngày càng trở nên “quen mặt” trên chiến trường, Ba Lan “vẫn chưa xây dựng đủ ngành công nghiệp nội địa hay học thuyết cho chiến tranh sử dụng máy bay không người lái”.

“Việc thiếu một hệ sinh thái UAV và chống UAV mạnh mẽ là điều đặc biệt đáng lo ngại, nhất là khi UAV đã đóng vai trò trung tâm trên chiến trường Ukraine”, ông Czulda nhận định.

Lỗ hổng này đã bị phơi bày rõ rệt. Tháng 8 vừa qua, một UAV Nga được cho là bay sâu 100 km vào lãnh thổ Ba Lan trước khi rơi tại làng Osiny, mà không hề bị phát hiện. Hệ thống duy nhất mà Ba Lan triển khai có tên SKYctrl được cho là thường xuyên trục trặc và không phát hiện được UAV đang xâm nhập. Truyền thông Lan, cảnh báo rằng nếu hệ thống này tiếp tục được giao nhiệm vụ bảo vệ các căn cứ không quân, thì phi đội F-16 và cả F-35 sắp tới sẽ dễ dàng trở thành mục tiêu của UAV Nga.

Không chỉ UAV, Ba Lan cũng đối diện vấn đề về nhân lực. Dù đã triển khai các sáng kiến như Lực lượng Phòng vệ Lãnh thổ, tốc độ tuyển quân của Ba Lan ngày càng chậm lại. Năm 2023 có khoảng 16.000 tân binh gia nhập nhưng chỉ còn 10.000 trong nửa đầu 2024.

Bài học từ Ukraine càng làm nổi bật điểm yếu này. Với lực lượng lên tới 800.000–900.000 quân, Kiev vẫn chật vật trước quân đội Nga 1,5 triệu người.

“Xung đột ở Ukraine cho thấy phải có một hệ thống hiệu quả để xoay vòng và thay thế binh sĩ ở tiền tuyến. Ba Lan vẫn chưa tạo ra được hệ thống như vậy”, ông Czulda nhấn mạnh.

Ngoài ra, Warsaw còn gặp nhiều khó khăn trong nhiều lĩnh vực khác: tình báo mạng và không gian, năng lực sản xuất đạn pháo nội địa, phòng thủ dân sự và hậu cần. Chính phủ đã cam kết đầu tư 16 tỷ zloty (tương đương 4,4 tỷ USD) cho chương trình tăng cường bảo vệ dân sự giai đoạn 2025–2026, song giới chuyên gia cho rằng vấn đề chuỗi cung ứng và dự trữ đạn dược cho một cuộc xung đột kéo dài vẫn chưa được giải quyết.

Đầu năm nay, Giám đốc Cục An ninh Quốc gia Dariusz Lukowski từng đưa ra một phát biểu gây tranh cãi khi tuyên bố quân đội Ba Lan chỉ đủ sức cầm cự hai tuần trước khi NATO điều quân tiếp viện. Nhận định này sau đó đã bị Bộ Quốc phòng cho là “phi lý”. Dẫu vậy, phát biểu này phản chiếu một thực tế: Ba Lan hiện chưa có năng lực hậu cần và kho dự trữ đủ để đối phó một cuộc chiến tiêu hao kéo dài theo kiểu Ukraine.

Warsaw cũng đang nỗ lực học hỏi từ cuộc chiến ở Ukraine. Tháng 7/2025, Bộ Quốc phòng công bố “cuộc cách mạng UAV”, phân bổ 200 triệu zloty (tương đương 55 triệu USD) cho chương trình mua sắm UAV, với khả năng tăng gấp đôi số lượng UAV nếu nền công nghiệp trong nước có khả năng đáp ứng. NATO cũng đã khánh thành Trung tâm Phân tích, Đào tạo và Giáo dục chung NATO - Ukraine (JATEC) tại Bydgoszcz nhằm chia sẻ kinh nghiệm tham chiến trực tiếp.

Các nhà phân tích nhận định, Ba Lan đang chú trọng tấn công tầm xa và chiến tranh cơ động để tránh thế trận chiến hào, đầu tư mạnh vào JASSM của Mỹ, chương trình Tiếp cận tấn công tầm xa của châu Âu, cũng như các loại xe tăng hiện đại, pháo binh tầm xa và F-35. Tất cả phản ánh bài học rút ra từ chiến trường Ukraine: tầm quan trọng của những tấn công chính xác, nguồn lực hậu cần dồi dào và ưu thế trên không.

Tuy nhiên, như ông Czulda lưu ý, những bước đi hiện tại vẫn chưa đủ nhanh. Tâm lý bảo thủ, thủ tục pháp lý rườm rà và sự thiếu quyết đoán đang cản trở tiến trình cải cách. Nếu không khắc phục, “lực lượng vũ trang Ba Lan có nguy cơ hiện đại trên giấy tờ nhưng kém hiệu quả trên thực tế trong một cuộc chiến toàn diện”.

Diệp Thảo/VOV.VN (biên dịch) Theo The Kyiv Independent, CNN

Nguồn VOV : https://vov.vn/quan-su-quoc-phong/phan-tich/bai-hoc-lon-cho-quan-doi-ba-lan-tu-xung-dot-nga-ukraine-post1228781.vov