Đội tuyển Bóng chuyền nữ Trung Quốc là một đối thủ đáng gờm ở châu lục. Ảnh minh họa: D.V.
Một đôi giày đẹp đến mấy nhưng nếu không vừa chân thì khi đi vào sẽ thấy không thoải mái, tuy nhiên sau khi đi được một thời gian sẽ thành quen. Thế là “không thoải mái” cũng tự nhiên trở thành thói quen. Doanh nghiệp mới thành lập cũng vậy, người chủ cần phải dũng cảm vượt qua chính mình, không ngừng đón nhận những thách thức mới.
“Tư duy bảo thủ” thực chất rất khó thay đổi. Mỗi người có vô số tư duy bảo thủ khác nhau. Những tư tưởng đã “ăn sâu bám rễ” này cũng giống như các công thức toán học, khi gặp những vấn đề giống nhau sẽ dùng đến những phép tính và cách tính toán giống nhau.
Nhưng tư duy nói chung lại không giống công thức. Trong đó có rất nhiều yếu tố chủ quan, là thứ mà công thức không thể điều khiển được. Chúng ta không thể dùng cùng một lối suy nghĩ để phân tích các sự việc khác nhau.
Khi tìm hiểu về một người nào đó, chúng ta không thể nhìn nhận bằng con mắt của người khác, mà phải đánh giá bằng chính trái tim của mình. Có rất nhiều sự việc mà tai nghe thấy là giả, nhưng mắt nhìn thấy cũng chưa chắc đã là thật.
“Tư duy bảo thủ” có thể giúp chúng ta tránh được sai lầm, nhưng nếu quá bảo thủ thì cũng sẽ khiến chúng ta đánh mất rất nhiều cơ hội. Tư duy quyết định thành quả. Những chủ doanh nghiệp muốn tăng tỉ lệ thành công khi lập nghiệp thì phải bắt kịp tư duy của những người thành công, học tập cách thức tư duy của họ. Nếu một người không thay đổi cách thức xem xét vấn đề của mình, đi theo mô hình tư duy thất bại thì sẽ rất khó gặt hái được thành công.
Khi nói đến “mô hình cố định”, bạn cần lưu ý rằng nó chưa chắc đã là nguyên nhân dẫn đến thất bại và sai lầm.
Ví dụ như vào cuối thập niên 80, đội bóng chuyền nữ Trung Quốc sở hữu một đội hình mà tất cả các thành viên đều là cao thủ, nhờ vậy mà họ liên tiếp giành được chiến thắng tại nhiều giải đấu.
Đến những năm cuối thập niên 1990 của thế kỷ XX và những năm đầu thế kỷ XXI, cũng với một đội hình hoàn hảo như vậy và cách thức thi đấu thành công như từ trước đến nay nhưng thành tích của đội lại sa sút thảm hại. Thậm chí còn là đội có thành tích thấp nhất trong lịch sử bóng chuyền nữ Trung Quốc.
Khi Lang Bình trở thành huấn luyện viên trưởng của đội tuyển bóng chuyền nữ Trung Quốc, cô kiên quyết đưa vào đội những cầu thủ trẻ. Dù những cầu thủ này chưa có kinh nghiệm tham gia những trận đấu lớn, thậm chí cần phải có thời gian luyện tập và thi đấu cọ xát để hai lứa cầu thủ mới và cũ có sự ăn ý với nhau.
Lang Bình vẫn kiên định với lập trường của mình, hơn nữa cô còn mạnh dạn sử dụng chiến thuật thi đấu luân phiên giữa cầu thủ chính và cầu thủ dự bị. Thực tế đã chứng minh, chính nhờ Lang Bình kiên quyết và mạnh dạn thực hiện “chính sách mới” mà đội tuyển bóng chuyền nữ Trung Quốc mới có thể nhờ vào yếu tố bất ngờ mà chiến thắng hết trận này đến trận khác, lập nên kỳ tích chuyển bại thành thắng.
Điều này đã chứng tỏ rằng cái gọi là “mô hình cố định” kia có thể giúp bạn đạt được thành tích nhất định. Nhưng cũng giống như trong thể thao, cho dù bạn cẩn thận đến mấy thì cũng vẫn rất dễ bị đối thủ mới đánh bại. Những đối thủ không có chiến thuật cố định chính là yếu tố bất ngờ mà bạn khó có thể dự đoán trước được.
“Tự vệ” là bản năng của con người. Nỗi sợ hãi nguyên thủy nhất ẩn náu sâu trong mỗi con người sẽ khiến họ cự tuyệt thay đổi theo trực giác, tiếp tục ở lại trong “khu vực thoải mái”, sống cuộc sống vừa an toàn vừa dễ chịu.
“Khu vực thoải mái” là một khái niệm thuộc lĩnh vực tâm lý học. Người “dốc đến hơi thở cuối cùng” trong khu vực này thật ra là người theo chủ nghĩa bảo hộ, tự thừa nhận bản thân. Để “bảo hộ” cho việc tự thừa nhận này, có nhiều người đã chấp nhận chọn cách cô lập bản thân hoặc cự tuyệt kết nối với thế giới bên ngoài.
Mỗi người đều có “khu vực thoải mái” của riêng mình với đặc điểm môi trường và mục tiêu theo đuổi khác nhau. Khi một người không chịu thay đổi, thì đối với các hành vi và quan điểm mà người khác cho là không tốt nhưng họ cho là tốt, họ vẫn sẽ tiếp tục bảo vệ.
Xét trên một góc độ khác, người thích hưởng thụ trong “khu vực thoải mái” là người chờ đợi tự sát ở nơi mà họ cho là “khu vực sấm sét”. Người như vậy luôn có sự bảo thủ, cho dù những người xung quanh ra sức giải thích, thuyết phục, đưa ra những bằng chứng rất hợp lý, thì họ cũng vẫn khăng khăng không chịu thay đổi lựa chọn của mình.
Nếu một người hoặc một chủ doanh nghiệp muốn giành được thắng lợi thực sự, họ sẽ phải bước ra ngoài “khu vực thoải mái” để đến “khu vực học tập” đối mặt với thách thức.
Vương Nam/ Bách Việt Books & NXB Công thương