Bãi xe ngầm phố cổ, kỳ vọng nào cho giao thông tĩnh?

2 giờ trướcBài gốc

Hà Nội vừa chính thức phê duyệt quy hoạch bãi đỗ xe ngầm đầu tiên trong khu phố cổ tại vườn hoa Phùng Hưng - Bát Đàn. Với sức chứa gần 270 ô tô cùng các tiện ích khác, dự án liệu có mở ra một mốc mới cho hạ tầng giao thông tĩnh ở khu vực lõi đô thị?

Khi phố phường ngày càng chật chội, việc Hà Nội phê duyệt bãi đỗ xe ngầm đầu tiên là phép thử quan trọng cho tư duy giải quyết ''nút thắt'' giao thông tĩnh bằng chiều sâu không gian (Ảnh: Minh Hiếu)

Cần triển khai ra sao cho hiệu quả, đúng tiến độ, tránh phát sinh những tác động không mong muốn trong không gian đặc thù?

Mỗi dịp đưa gia đình đi chơi vào ngày cuối tuần là một lần vất vả tìm chỗ đỗ xe của anh Đỗ Trung Kiên, ở phường Long Biên, Hà Nội. Do vậy, anh rất hào hứng khi được biết đến bãi đỗ xe ngầm đầu tiên được phê duyệt quy hoạch:

"Muốn tìm một chỗ gửi xe cho vợ con vào phố đi bộ chơi nhiều khi mất hàng tiếng đồng hồ mới tìm được. Nếu Thành phố có chủ trương thì tốt quá. Đi đâu cũng có điểm để gửi xe luôn, rồi ví dụ mình đi xe điện có thể sạc luôn, khi nào về sẵn đầy pin, không cần phải tìm trạm sạc nữa".

Bãi đỗ xe ngầm 2 tầng tại vườn hoa Phùng Hưng - Bát Đàn, phường Hoàn Kiếm có quy mô khoảng hơn 2.100 m2, công suất gần 270 ô tô. Tầng hầm 1 bố trí khu dịch vụ thương mại, bãi đỗ xe máy và khu kỹ thuật. Tầng hầm 2 bố trí hệ thống đỗ xe ô tô tự động 4 tầng và khu kỹ thuật.

Quy hoạch cũng bố trí các tiện ích kết hợp nơi sạc xe điện, chỗ để xe đạp điện, không gian vườn hoa trên mặt đất,… Trước đó, Thành phố từng nêu chủ trương xây dựng bãi đỗ xe ngầm tại công viên Thống Nhất, Thủ Lệ và cung thể thao Quần Ngựa, nhưng đến nay chưa có dự án nào được triển khai.

Chính vì vậy, người tham gia giao thông đặt nhiều kỳ vọng vào bãi đỗ xe ngầm tại vườn hoa Phùng Hưng - Bát Đàn lần này:

"Tôi thấy hợp lý vì nó giúp nhiều xe được đỗ thoải mái hơn, mình chủ động công việc hơn. Tôi mong muốn dự án làm càng nhanh càng tốt".

"Tôi ở tỉnh, thường xuyên xuống Hà Nội nên chỉ mong muốn bãi đỗ xe đó đủ rộng rãi, giá cả và chỗ ra vào hợp lý là được. Hiện nay nhiều camera giám sát, nên việc đỗ xe lung tung rất nguy hiểm".

"Quan trọng là phải thuận tiện cho tài xế. Mong muốn của tôi là có nhiều bãi đỗ, không cần quá to, nhưng quy hoạch rải rác ở nhiều nơi, phù hợp địa hình từng tuyến phố".

Theo KTS. Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, vấn đề bến bãi đỗ xe đã được Hà Nội đặt ra từ hơn hai thập kỷ, nhưng đến nay, giao thông tĩnh vẫn là một điểm nghẽn lớn, nhất là trong bối cảnh số lượng phương tiện, đặc biệt là ô tô, tăng rất nhanh, còn tốc độ đầu tư hạ tầng lại chậm.

Bãi đỗ xe ngầm 2 tầng tại vườn hoa Phùng Hưng - Bát Đàn, phường Hoàn Kiếm có quy mô khoảng hơn 2.100 m2, công suất gần 270 ô tô.

Nguyên nhân trước hết nằm ở nguồn lực, bởi chi phí xây dựng bãi xe ngầm rất lớn so với bãi nổi. Trong khi đó, mức phí gửi xe thấp khiến thời gian hoàn vốn kéo dài, doanh nghiệp không mặn mà. Bên cạnh đó là việc kết nối bãi xe ngầm với hạ tầng xung quanh để tránh gây ùn tắc cục bộ.

Trong bối cảnh quỹ đất không còn nhiều, ông Nghiêm cho rằng bãi xe ngầm là xu thế tất yếu, và quy hoạch tại vườn hoa Phùng Hưng - Bát Đàn cần được triển khai sớm để tạo sự đột phá cho Thủ đô.

"Thứ nhất là phải có cơ chế chính sách hỗ trợ đầu tư, bao gồm ngân sách nhà nước và huy động nguồn vốn từ doanh nghiệp. Cần có chính sách khuyến khích rõ ràng hơn trong việc áp dụng công nghệ mới để tăng hiệu quả sử dụng, ví dụ như cùng một số tầng nhưng đỗ được nhiều xe hơn.

Bên cạnh đó, phải chú trọng việc kết nối điểm ra - vào của các bãi đỗ xe ngầm với mạng lưới xung quanh để tránh tạo ra các điểm nghẽn cục bộ, gây khó khăn cho hệ thống giao thông chung", ông Ánh nói.

Đồng tình quan điểm này, TS. Phan Lê Bình, Trưởng đại diện Văn phòng tư vấn OCG, Nhật Bản cho rằng, một bãi đỗ xe có quy mô tương đối lớn (khoảng 270 ô tô) là rất đáng kể trong khu vực phố cổ chật chội.

Tuy nhiên, vẫn còn khá sớm để nói đây sẽ là một cột mốc mới, bởi điều quan trọng là cơ chế triển khai để đưa quy hoạch vào thực tế, thay vì chỉ nằm trên giấy:

"Tôi nghĩ vì đây là bãi đỗ xe ngầm nên những tác động tiêu cực về mặt cảnh quan đối với khu phố cổ sẽ không phải băn khoăn. Điều quan trọng nhất là cơ chế để nhà đầu tư tư nhân có thể tham gia. Nếu chỉ đơn thuần để nhà đầu tư bỏ tiền ra, rồi thu phí đỗ xe với mức giá trần khá thấp như hiện nay thì tôi e rằng không nhà đầu tư tư nhân nào thấy hấp dẫn.

Vì thế, chính quyền Thành phố cần xem xét có nên duy trì mức giá trần đỗ xe này trong trường hợp chủ đầu tư là tư nhân hay không. Cần có những cơ chế thông thoáng, có thể xem xét thêm các cơ chế khác như hình thức BT, cho phép chủ đầu tư khai thác một quỹ đất nào đó ngoài khu vực này để bù đắp chi phí đầu tư".

Góp ý thêm để những bãi đỗ xe ngầm phát huy hiệu quả, KTS. Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho rằng, cần chấn chỉnh việc đỗ xe tùy tiện trên lòng đường, vỉa hè:

"Nếu một vạch sơn trên mặt đường chỉ tốn 10.000 đồng để đỗ xe, trong khi đào một hầm đỗ xe tốn hàng tỷ đồng, thì không ai nỗ lực nghiên cứu kỹ thuật để làm nhiều tầng hầm giá rẻ. Nếu chỉ đào một bãi đỗ xe thì chi phí rất đắt, nhưng nếu kết hợp với ga ngầm, trung tâm thương mại, đường ống kỹ thuật và bể chứa nước phòng hỏa, hay thoát nước ngầm,… thì chi phí đầu tư sẽ được chia sẻ, giá thành cho mỗi chức năng sẽ giảm đi nhiều. Mỗi lần thêm một chức năng là một lần giảm bớt áp lực đầu tư".

Bãi đỗ xe ngầm chỉ thực sự có ý nghĩa khi đi kèm việc siết chặt quản lý đỗ xe trên mặt đất (Ảnh minh họa: Gemini AI).

Mỗi năm, dân số Hà Nội tăng thêm khoảng 200.000 - 300.000 người, số lượng ô tô cá nhân cũng tăng tới gần 10%. Trong khi đó, diện tích đất dành cho giao thông chỉ nhích lên khoảng 0,3%, còn giao thông tĩnh chiếm chưa tới 1% quỹ đất đô thị.

Khi phố phường ngày càng chật chội, vỉa hè và lòng đường bị bào mòn bởi những điểm đỗ, thì việc Thành phố phê duyệt bãi đỗ xe ngầm đầu tiên không chỉ là thêm một công trình, mà còn là phép thử quan trọng cho tư duy giải quyết “nút thắt” giao thông tĩnh bằng chiều sâu không gian.

Đây cũng là góc nhìn của VOV Giao thông: Bãi xe ngầm và bài kiểm tra năng lực quản trị đô thị

Ở phố cổ nói riêng và khu vực trung tâm Hà Nội nói chung, chỗ đỗ xe là một thứ “tài nguyên” khan hiếm đến mức có thể đo đếm bằng từng mét vuông. Khi mỗi chiếc ô tô tìm chỗ đỗ đều trở thành một cuộc “thương lượng” với vỉa hè, lòng đường và cả không gian công cộng, thì đô thị không chỉ bị “bóp nghẹt” về vật lý, mà còn bị tổn thương về trật tự và mỹ quan.

Do đó, thay vì tiếp tục “chắp vá” trên mặt đất, khai thác không gian ngầm là một cách tiếp cận căn cơ để giải phóng không gian. Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn bãi đỗ xe ngầm như một chiếc “hộp” chứa thêm vài trăm ô tô, thì kỳ vọng có thể nhanh chóng biến thành sự hụt hẫng.

Bởi giao thông tĩnh không chỉ là bài toán cộng trừ đơn giản giữa số xe và chỗ đỗ, mà nó là vấn đề tổ chức không gian, điều tiết hành vi, và sự kết nối giữa các chính sách giao thông.

Một bãi xe ngầm, dù hiện đại đến đâu, cũng không thể phát huy hiệu quả nếu xung quanh nó vẫn là môi trường giao thông thiếu kỷ cương và thiếu định hướng. Điều quan trọng trước hết nằm ở cách tổ chức vận hành.

Bãi đỗ xe ngầm chỉ thực sự có ý nghĩa khi đi kèm việc siết chặt quản lý đỗ xe trên mặt đất. Khi người dân vẫn có thể dễ dàng đỗ xe ngay trước cửa nhà, dưới lòng đường hay trên vỉa hè với chi phí thấp và rủi ro không đáng kể, thì động lực để họ đưa xe xuống hầm gần như không có.

Song song đó là bài toán tổ chức luồng ra vào. Nhiều khu vực trung tâm có mặt cắt đường hẹp, mật độ giao thông cao và nhịp sinh hoạt dày đặc.

Nếu việc tiếp cận bãi đỗ xe không được tính toán kỹ thì rất dễ xảy ra tình trạng giải quyết được chỗ đỗ ở điểm này, nhưng lại phát sinh xung đột ở các điểm khác xung quanh. Vì vậy, cần một kịch bản điều tiết chi tiết, từ phân luồng, giờ cao điểm, đến kết nối với các tuyến phố lân cận.

Một khía cạnh khác không thể xem nhẹ là mối quan hệ giữa công trình ngầm và không gian công cộng phía trên. Phố cổ, công viên hay những nơi khác xây bãi xe ngầm trong tương lai là không gian văn hóa, du lịch và sinh hoạt cộng đồng.

Muốn bãi đỗ xe ngầm không chỉ dừng ở vài dự án đơn lẻ, thì Thành phố cần coi đây là lĩnh vực hạ tầng đặc thù và có chính sách đủ hấp dẫn để thu hút khu vực tư nhân (Ảnh minh họa: Gemini AI)

Vì vậy, xiệc xây dựng cần được thực hiện với tinh thần tôn trọng cảnh quan, cây xanh và nhịp sống hiện hữu: vỉa hè thông thoáng, vườn hoa dễ tiếp cận; chỗ nghỉ ngơi, vui chơi cho mọi đối tượng, từ người già đến trẻ nhỏ; hay không gian dạo bộ cho du khách;…

Ở góc độ nguồn lực, muốn bãi đỗ xe ngầm không chỉ dừng ở vài dự án đơn lẻ, thì Thành phố cần coi đây là lĩnh vực hạ tầng đặc thù và có chính sách đủ hấp dẫn để thu hút khu vực tư nhân.

Các cơ chế về ưu đãi thuế, tiền thuê đất ngầm, phí sử dụng hạ tầng, thời hạn khai thác, thậm chí khung giá vé linh hoạt theo khu vực và thời điểm,… cần được thiết kế rõ ràng, ổn định và có tính dự báo dài hạn, để nhà đầu tư nhìn thấy tiềm năng và tham gia, thay vì trông chờ vào ngân sách công vốn đã rất hạn hẹp.

Xa hơn, bãi đỗ xe ngầm nên được nhìn như một mắt xích trong chiến lược dài hạn về giao thông đô thị. Nó cần kết nối với giao thông công cộng, các tuyến đi bộ, xe đạp và các giải pháp giảm phương tiện cá nhân vào khu vực trung tâm. Khi người dân có thể gửi xe thuận tiện rồi tiếp tục di chuyển bằng những phương thức thân thiện hơn, thì giao thông tĩnh mới thực sự góp phần “làm mềm” giao thông động.

Không kém phần quan trọng là yếu tố minh bạch và đồng thuận xã hội. Với những dự án tác động trực tiếp đến đời sống dân cư, thì việc thông tin rõ ràng về tiến độ, phương án thi công và các biện pháp giảm ảnh hưởng là điều bắt buộc, tránh tâm lý nghi ngờ hoặc phản ứng tiêu cực có thể phát sinh.

Nhìn rộng hơn, việc đào xuống lòng đất không nên là giải pháp tình thế, mà cần trở thành một lựa chọn chiến lược có chọn lọc. Không phải mọi không gian đều có thể và nên xây dựng ngầm, nhưng ở những khu vực đã chạm ngưỡng chịu tải, như phố cổ, thì đó gần như là lựa chọn tất yếu nếu muốn bảo vệ những gì còn lại trên mặt đất.

Suy cho cùng, bãi đỗ xe ngầm không phải là câu chuyện của vài trăm chỗ đỗ, mà là phép thử cho cách Hà Nội ứng xử với không gian hữu hạn của mình. Khi mặt đất không còn bị xe cộ chiếm giữ, thì Thành phố có cơ hội trả lại vỉa hè cho người đi bộ, trả lại khoảng xanh và nhịp sống cho cộng đồng.

Nếu được triển khai thận trọng, quản lý nghiêm túc và đặt trong một chiến lược tổng thể, thì bãi xe ngầm phố cổ có thể trở thành một bước ngoặt để sắp xếp lại trật tự không gian đô thị, và giải bài toán giao thông tĩnh mà nhiều năm nay Thủ đô chưa thể tìm được “đáp số”.

Minh Hiếu/VOV-Giao thông

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/bai-xe-ngam-pho-co-ky-vong-nao-cho-giao-thong-tinh-post1257317.vov