NATO lập tức điều tiêm kích F-35 của Italy đang làm nhiệm vụ cảnh giới trên không ở Baltic để giám sát, trong khi Tallinn triệu tập đại diện ngoại giao Nga và yêu cầu tham vấn theo Điều 4 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương. Đây là vụ vi phạm thứ tư trong năm nhưng được mô tả là nghiêm trọng nhất do có ba máy bay tham gia và thời gian kéo dài.
Tiêm kích MiG-31 Nga nhìn từ phi cơ Thụy Điển ở Biển Baltic hôm 19/9. Ảnh: Không quân Thụy Điển
Moscow lập tức phủ nhận. Bộ Quốc phòng Nga khẳng định phi đội MiG-31 bay từ Karelia tới Kaliningrad trên vùng biển trung lập, tuân thủ quy định quốc tế và luôn cách đảo Vaindloo hơn 3km. Theo tuyên bố này, các kiểm tra độc lập xác nhận không có sự xâm phạm. Estonia vẫn giữ quan điểm ngược lại, nhấn mạnh dữ liệu giám sát cho thấy rõ hành vi vi phạm chủ quyền.
NATO và Liên minh châu Âu (EU) đều coi sự việc là “nguy hiểm” nếu được xác minh, đồng thời ca ngợi phản ứng kịp thời của lực lượng phòng không liên minh. Giới chức Estonia cho biết việc máy bay tắt hệ thống nhận dạng và không liên lạc càng làm tăng mức độ rủi ro cho an toàn hàng không dân sự. Trong khi đó, các chuyên gia an ninh châu Âu nhắc lại rằng khu vực Baltic thường xuyên chứng kiến các chuyến bay quân sự sát biên giới, dễ dẫn tới hiểu lầm và căng thẳng leo thang.
Tại Washington, hai Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen và Thom Tillis, đồng chủ tịch Nhóm quan sát NATO của Thượng viện Mỹ, đã lên án “hành vi trắng trợn” nhằm vào chủ quyền đồng minh và kêu gọi khối duy trì răn đe đáng tin cậy. Estonia chính thức đề nghị mở tham vấn Điều 4, trong khi NATO xác nhận đã phản ứng ngay bằng biện pháp quân sự phù hợp.
Các nhà phân tích cho rằng, vụ việc này có thể trở thành tâm điểm trong các cuộc họp sắp tới của NATO và EU. Trong ngắn hạn, Tallinn muốn tranh thủ sự đoàn kết chính trị từ đồng minh, còn Nga giữ lập trường cứng rắn phủ nhận. Khi chưa có dữ liệu radar công khai từ bên thứ ba, nhiều chuyên gia kêu gọi minh bạch thông tin để làm sáng tỏ diễn biến. Tuy vậy, sự cố cho thấy mức độ mong manh trong quan hệ Nga - NATO tại Baltic và nguy cơ tính toán sai lầm nếu thiếu cơ chế kiểm soát rủi ro.
Như Thảo