Bàn giải pháp phục dựng di sản Phố Hiến gắn với kiến tạo hệ sinh thái du lịch

4 giờ trướcBài gốc

Quang cảnh hội thảo. Ảnh Tất Đạt.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên khẳng định đây là diễn đàn khoa học quan trọng nhằm nhận diện đầy đủ giá trị lịch sử - văn hóa của Phố Hiến, đánh giá thực trạng công tác bảo tồn thời gian qua và đề xuất những định hướng, giải pháp khả thi phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Ông Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên phát biểu khai mạc. Ảnh Tất Đạt.

Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên cho biết, Phố Hiến là một trong những không gian di sản tiêu biểu của vùng Đồng bằng sông Hồng, gắn liền với tiến trình mở cửa, giao thương và hội nhập của dân tộc trong các thế kỷ XVI - XVII.

Thời kỳ hưng thịnh, Phố Hiến từng là thương cảng quốc tế sầm uất, nơi gặp gỡ của thương nhân nhiều quốc gia. Sự giao thoa văn hóa - tín ngưỡng - kiến trúc tại đây đã tạo nên diện mạo một đô thị cổ đặc sắc, mang dấu ấn của sự cởi mở và khả năng tiếp biến văn hóa mạnh mẽ của người Việt.

Trải qua các biến động lịch sử, vai trò thương cảng của Phố Hiến không còn như trước, song hệ thống di sản phong phú bao gồm di sản vật thể và phi vật thể vẫn được lưu giữ, phản ánh sinh động một thời kỳ phát triển rực rỡ của Đại Việt...

Đây là nguồn tài nguyên hết sức quý giá, mang ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh tỉnh Hưng Yên đang hướng tới phát triển nhanh, bền vững và khai thác hiệu quả các nguồn lực nội sinh, trong đó có nguồn lực văn hóa di sản.

Lãnh đạo tỉnh Hưng Yên và các đại biểu dự hội thảo. Ảnh Tất Đạt.

Để hội thảo đạt mục tiêu đề ra, ông Phạm Quang Ngọc gợi mở các đại biểu tập trung thảo luận 5 nhóm vấn đề lớn, như mô hình phục dựng, tái hiện di sản phù hợp điều kiện lịch sử - văn hóa của Phố Hiến và yêu cầu phát triển hiện nay; giải pháp tái hiện không gian đô thị thương cảng cổ sinh động, chân thực nhưng phù hợp đời sống đương đại; vai trò của du lịch sáng tạo và các ngành kinh tế sáng tạo trong phát huy giá trị di sản; cơ chế huy động, kết nối nguồn lực nhà nước - doanh nghiệp - cộng đồng; phát huy vai trò cộng đồng địa phương.

Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên kỳ vọng thông qua hội thảo, các giá trị lịch sử - văn hóa của Phố Hiến sẽ tiếp tục được nhận diện đầy đủ, luận giải sâu sắc, tạo cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chương trình, đề án phục dựng di sản trong thời gian tới. Hưng Yên hướng tới mục tiêu đưa Phố Hiến trở thành không gian di sản sống, có khả năng kết nối và lan tỏa các nguồn lực văn hóa - sáng tạo, đóng vai trò hạt nhân trong hệ sinh thái văn hóa - du lịch của tỉnh và vùng Đồng bằng sông Hồng.

Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên phát biểu tại hội thảo. Ảnh Tất Đạt.

Ông Phạm Quang Ngọc khẳng định tỉnh sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến tại hội thảo, tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách và huy động nguồn lực nhằm hiện thực hóa mục tiêu phục dựng, tái hiện và hồi sinh Phố Hiến theo hướng bài bản, bền vững, phù hợp thực tiễn...

Tại hội thảo, những tham luận của các nhà khoa học, chuyên gia nghiên cứu lịch sử, nhà quản lý, doanh nghiệp đã phân tích sâu giá trị lịch sử - văn hóa đặc sắc của đô thị cổ Phố Hiến - thương cảng từng sánh ngang Kinh kỳ Thăng Long trong các thế kỷ XVI - XVII.

Nhiều minh chứng khảo cổ, tư liệu địa lý - lịch sử cho thấy Phố Hiến không chỉ là điểm xuất phát của các tuyến giao thương quốc tế mà còn là “thương hiệu đô hội” mang bản sắc giao thoa văn hóa Việt - Hoa - Nhật - phương Tây.

Các chuyên gia, nhà nghiên cứu nhận định, dù trải qua nhiều biến động, Phố Hiến vẫn còn lưu giữ hệ thống di sản vật thể phong phú như đền Mẫu, chùa Chuông, Văn Miếu Xích Đằng, hồ Bán Nguyệt, cùng lớp di sản phi vật thể, lễ hội, ký ức phố nghề - nền tảng quan trọng để phục dựng và tái hiện không gian đô thị cổ.

Một số ý kiến cho rằng sự cần thiết phải tiếp cận bảo tồn tổng thể theo hướng cảnh quan đô thị lịch sử, kết hợp bảo tồn di tích với giữ gìn mặt nước, không gian mở, trục nhìn và cấu trúc “phố - bến - chợ”.

Các chuyên gia đề xuất xây dựng mô hình công viên di sản Phố Hiến; bảo tồn tích hợp; ứng dụng công nghệ số, số hóa di sản; phục dựng các tuyến phố nghề; phát triển du lịch đêm và du lịch đường sông; từng bước hình thành hệ sinh thái du lịch sáng tạo Phố Hiến.

Phiên thảo luận tại hội thảo. Ảnh Tất Đạt.

Các ý kiến thảo luận cũng đề nghị tỉnh nghiên cứu phát triển chuỗi liên kết du lịch vùng dọc sông Hồng, kết nối Phố Hiến với Thăng Long - Tam Chúc - Tràng An - Bái Đính - Cồn Vành; đồng thời sớm hoàn thiện cơ chế quản lý, huy động nguồn lực xã hội hóa; thành lập Hội đồng quản lý di sản Phố Hiến và xây dựng Quỹ Phát triển di sản nhằm bảo đảm tính bền vững...

Trong khuôn khổ hội thảo đã diễn ra 2 phiên thảo luận bàn tròn. Phiên 1 có chủ đề “Phố Hiến - tiến trình lịch sử và giá trị”; phiên 2 với chủ đề “Hồi sinh di sản Phố Hiến gắn với kiến tạo hệ sinh thái du lịch sáng tạo”.

Các đại biểu cũng đề nghị tỉnh sớm hoàn thiện chiến lược phát huy giá trị di sản Phố Hiến theo mô hình “di sản sống”; tăng cường liên kết vùng, thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng du lịch đồng bộ; đẩy mạnh chuyển đổi số trong bảo tồn, giới thiệu, quảng bá và quản trị điểm đến. Đây được xem là hướng đi giúp Phố Hiến trở thành trung tâm văn hóa - du lịch đặc sắc của vùng, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế địa phương.

PGS.TS Đoàn Minh Huấn, Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phát biểu kết luận hội thảo. Ảnh Tất Đạt.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên trân trọng cảm ơn và khẳng định những phát biểu tham luận và ý kiến thảo luận với giá trị khoa học, thực tiễn và học thuật đã giúp tỉnh mở ra hướng tiếp cận mới, tạo cơ sở khoa học quan trọng cho việc xây dựng quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị đô thị cổ Phố Hiến gắn với phát triển du lịch; từ đó hình thành quần thể, công viên du lịch sáng tạo.

Các đại biểu dự hội thảo. Ảnh Tất Đạt.

Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên cũng nhấn mạnh không thể tách rời vai trò người dân trong quá trình thực hiện dự án. Tỉnh thống nhất quan điểm triển khai dự án không nhằm lợi nhuận kinh tế trước mắt mà hướng tới mục tiêu lâu dài, bền vững, kết nối giá trị văn hóa của quá khứ - hiện tại - tương lai; tạo trục liên kết vùng di sản Hưng Yên - Ninh Bình - Hà Nội với các sản phẩm du lịch trải nghiệm; đồng thời tạo động lực để Hưng Yên phát triển công nghiệp văn hóa.

"Tỉnh Hưng Yên ghi nhận, tiếp thu và nghiên cứu kỹ lưỡng các bài tham luận của các nhà khoa học và chuyên gia để hoàn thiện các đề án, điều chỉnh quy hoạch trong vùng di sản Phố Hiến, bảo đảm dự án được triển khai sớm, giúp thế hệ hôm nay và tương lai được thụ hưởng các giá trị văn hóa đặc sắc của tỉnh", ông Nguyễn Hữu Nghĩa khẳng định.

Cảnh sinh hoạt của người dân Phố Hiến thế kỷ XVI - XVII qua tranh của người phương Tây. Ảnh tư liệu.

Phát biểu kết luận hội thảo, Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Đoàn Minh Huấn đánh giá cao chủ đề hội thảo, đồng thời nhấn mạnh quyết tâm của tỉnh Hưng Yên trong việc tiếp tục thúc đẩy phục dựng, tái hiện và hồi sinh di sản Phố Hiến gắn với kiến tạo hệ sinh thái du lịch sáng tạo.

Theo PGS.TS Đoàn Minh Huấn, hội thảo đã chỉ ra hệ thống tư liệu phong phú gồm các tư liệu thành văn, hiện vật, di tích và những thiết chế văn hóa hiện hữu - vốn là nền tảng quan trọng cho công tác phục dựng và “hồi sinh” di sản Phố Hiến.

Các nhà khoa học, chuyên gia đã làm rõ nhiều vấn đề liên quan đến quá trình hình thành, thời kỳ cực thịnh và giai đoạn suy giảm của thương cảng Phố Hiến; những biến đổi về địa mạo, chính trị, lịch sử; cũng như các đặc trưng nổi bật của thương cảng và tính quốc tế trong giao lưu Đông - Tây.

Các ý kiến thảo luận đi sâu phân tích vai trò của cộng đồng dân cư trong quá trình hồi sinh di sản, coi người dân là nguồn lực và động lực của các dự án du lịch sáng tạo; đồng thời bàn luận về kỹ thuật triển khai dự án, vai trò kiến tạo - quản lý - chính sách - đầu tư của chính quyền và vai trò quản trị của doanh nghiệp trên quan điểm “bảo đảm hài hòa giữa đầu tư công và dẫn dắt đầu tư tư”; cũng như vai trò của nhân dân và giới khoa học trong toàn bộ tiến trình.

Hệ sinh thái du lịch sáng tạo được xác định cần có điểm nhấn từ các thiết chế mang giá trị biểu tượng, với di sản Phố Hiến là trung tâm; đồng thời chú trọng khai thác trục cảnh quan sông Hồng, kinh tế ban đêm, các sản phẩm du lịch và những không gian mở gắn với nông nghiệp - nông thôn.

Thương cảng Phố Hiến qua tranh vẽ của người phương Tây. Ảnh tư liệu.

Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhận định, việc định dạng tái hiện thương cảng thông qua các thiết chế văn hóa và quần cư di sản là bài toán khó trong phương án phục dựng, đòi hỏi phải dung hòa giữa bảo tồn tĩnh và bảo tồn mang tính kiến tạo không gian Phố Hiến trong bối cảnh đô thị hiện nay; đồng thời gắn kết với hệ sinh thái các tuyến du lịch và giá trị văn hóa gắn với các danh nhân Hưng Yên.

Do đó, địa phương cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung và quy hoạch phân khu chức năng của dự án; tổ chức thêm các nghiên cứu, tọa đàm, hội thảo chuyên sâu về bảo tồn tĩnh, bảo tồn linh hoạt và bảo tồn để vừa gìn giữ giá trị di sản, vừa phát huy giá trị mới của từng công trình; đồng thời quan tâm đến công tác tái định cư và cơ chế vận hành mô hình đối tác công - tư thế hệ mới phù hợp với lĩnh vực văn hóa.

PGS.TS Đoàn Minh Huấn cũng đề nghị tổ giúp việc tiếp tục hỗ trợ địa phương nghiên cứu sâu hơn và khi cần thiết sẽ tổ chức các hội thảo chuyên đề nhằm bổ sung luận cứ phục vụ quá trình triển khai dự án...

Lâm Phùng

Nguồn Mekong Asean : https://mekongasean.vn/ban-giai-phap-phuc-dung-di-san-pho-hien-gan-voi-kien-tao-he-sinh-thai-du-lich-49996.html