Bài cuối: Giữ ngọn lửa lịch sử sáng mãi trong lòng các thế hệ
Trận đánh Đồn Ngô Văn ngày 4/11/1969 cùng sự hy sinh của 11 chiến sĩ đã trở thành dấu mốc bi hùng của vùng đất Bảo Lâm. Hơn nửa thế kỷ qua, những câu chuyện tri ân, gìn giữ ký ức và nỗ lực xây dựng “địa chỉ đỏ” nơi đây tiếp tục được cấp ủy, chính quyền và Nhân dân địa phương vun đắp, để lịch sử mãi không phai mờ trong lòng các thế hệ.
Ông Nguyễn Hữu Khuyến, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Bảo Lâm 2 (bên trái) và ông Trần Tô Nhân, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Bảo Lâm 2 thắp hương tưởng nhớ các liệt sĩ tại Nhà bia tưởng niệm các liệt sĩ xã Lộc An
Câu chuyện thiêng liêng bên nhà bia liệt sĩ
Nằm trên trục Quốc lộ 20, xã Bảo Lâm 2 hôm nay đã thay da đổi thịt, khác xa hình dung về vùng An Lạc hoang sơ năm nào. Những triền đồi sương giăng, những đồn điền trà, cà phê thưa vắng một thuở giờ đã nhường chỗ cho phố xá sầm uất.
Thế nhưng, dưới những tầng bê tông, dưới từng mét đất của quốc lộ, vẫn còn đó bản hùng ca từ máu xương 11 chiến sĩ đã ngã xuống. Và câu chuyện tri ân, gìn giữ ký ức về họ đang được viết tiếp bằng lòng biết ơn của người dân và bằng trách nhiệm của cả một cộng đồng.
Nhà bia tưởng niệm nằm bên Quốc lộ 20, nơi dòng xe cộ qua lại ngày đêm. Ngồi uống cà phê ngay cạnh, ai cũng có thể nghe chủ quán trẻ tên Cường kể những câu chuyện tâm linh về các liệt sĩ và sự tôn kính dành cho các anh.
Ngôi nhà hai tầng của gia đình anh Cường sát cạnh Nhà bia. Mỗi ngày, anh Cường đều tự nguyện vào thắp hương, quét dọn, tỉa cây, cúng thuốc lá, cà phê, dù không có chế độ nào và anh cũng không đòi hỏi công lao.
“Bây giờ mình có được cuộc sống bình an, sung túc là nhờ sự hy sinh không đo đếm nổi của các ông, các bà”, anh Cường nói. Ngày nào vì bận rộn mà quên thắp hương, anh Cường “cảm thấy lòng bồn chồn như thiếu việc gì chưa làm”.
Những câu chuyện như thế không chỉ là truyền miệng dân gian mang màu sắc tâm linh, mà đó là cách người sống gửi lời tri ân đến người đã khuất, là biểu hiện của lòng biết ơn đã nâng lên thành ý thức cộng đồng.
Trong suốt hai cuộc kháng chiến, các địa danh như Ngã ba Đồng Lộc, Truông Bồn, Đường 20 Quyết Thắng… đã trở thành biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Tại xã Lộc An xưa và Bảo Lâm 2 ngày nay, sự hy sinh của 11 chiến sĩ trên Đường 20 cũng là một biểu tượng như thế - bản hùng ca thắp lửa cho tinh thần đấu tranh của quân và dân Nam Tây Nguyên ngay trong lòng địch.
Thân xác các anh hòa vào đất đỏ, vào từng hàng cà phê, vào nền Đường 20. Nhưng anh linh của họ thì còn mãi với thời gian.
Nhà bia tưởng niệm các liệt sĩ xã Lộc An nằm khiêm tốn ngay cạnh Quốc lộ 20
Đền ơn đáp nghĩa - Giữ trọn mốc son
Khi tìm đến chính quyền xã Bảo Lâm 2 để tra cứu tư liệu, chúng tôi được cung cấp cuốn Truyền thống đấu tranh cách mạng xã Lộc An anh hùng (1945 – 2008) - một tư liệu quý với những dòng ghi chép ngắn gọn nhưng quan trọng về trận Đồn Ngô Văn: “Đêm 4/11/1969, Đại đội 715 tập kích Đồn Ngô Văn, đánh thiệt hại một đại đội bảo an. Trong trận đánh này, ta hi sinh 10 đồng chí”.
Trận đánh là một dấu mốc thiêng liêng trong lịch sử địa phương. Cuốn sách cũng nhắc đến những nhân vật kiên trung như bà Phạm Thị Huệ, vợ liệt sĩ Phạm Ngọc Châu người nhiều lần bị địch bắt, tra tấn nhưng vẫn không khuất phục. Tấm gương của bà là một phần của câu chuyện lớn hơn về lòng trung kiên và phẩm chất cách mạng của vùng đất này.
Ông Trần Tô Nhân, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Bảo Lâm 2 cho biết: Cấp ủy và chính quyền luôn xem trận đánh ngày 4/11/1969 là mốc son trong truyền thống đấu tranh của địa phương. Đây cũng là một trong những cơ sở quan trọng để Lộc An (cũ) được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân.
Các hoạt động tri ân được triển khai thường xuyên như: Thực hiện đầy đủ chế độ cho thân nhân liệt sĩ; xây dựng, nâng cấp Nhà bia tưởng niệm, đặc biệt là giai đoạn 2019 – 2020 với kinh phí trên 800 triệu đồng; tổ chức lễ tưởng niệm nhân các ngày 27/7, 30/4 và Lễ Giỗ các liệt sĩ Đồn Ngô Văn vào đúng ngày 4/11 hàng năm; gặp mặt, thăm hỏi thân nhân liệt sĩ trong các dịp lễ, tết.
Địa phương chỉ đạo các tổ chức đoàn thể, nhất là Đoàn thanh niên tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ; lưu giữ, sưu tầm tư liệu; đưa sự kiện này vào Lịch sử Đảng bộ xã; giảng dạy trong trường học.
Bước vào giai đoạn mới, xã Bảo Lâm 2 định hướng nâng tầm giá trị lịch sử của sự kiện bằng nhiều kế hoạch: Nâng cấp Nhà bia thành cụm di tích hoàn chỉnh, tiến tới công nhận di tích cấp xã; số hóa hồ sơ 11 liệt sĩ, tạo mã QR để người dân và học sinh có thể dễ dàng tiếp cận tư liệu.
Địa phương tổ chức chuyên đề giáo dục truyền thống, hành trình “Về nguồn – Đồn Ngô Văn”; mở rộng lễ giỗ 4/11 và mời nhân chứng, cựu chiến binh giao lưu; xã hội hóa nguồn lực để cải tạo cảnh quan, hỗ trợ gia đình chính sách; tổ chức hội thảo khoa học – lịch sử nhằm tăng độ chuẩn xác và lan tỏa của sự kiện.
Tất cả những nỗ lực trên đều hướng đến mục tiêu là giữ cho ngọn lửa lịch sử luôn sáng trong lòng các thế hệ.
Tên, tuổi, quê quán 10/11 chiến sĩ hi sinh trong trận đánh Đồn Ngô Văn được trang trọng ghi chính giữa bia tưởng niệm
Trận đánh Đồn Ngô Văn ngày 4/11/1969 không chỉ là một sự kiện quân sự, đó là biểu tượng của tinh thần “vì độc lập, tự do, không tiếc máu xương”.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, xã Bảo Lâm 2 đang từng ngày đổi thay, giàu đẹp và trù phú hơn. Nhưng giữa nhịp sống mới, những con người nơi đây vẫn dành một phần tâm trí để gìn giữ những ký ức không thể lãng quên.
Những câu chuyện thiêng liêng bên Nhà bia, lễ giỗ, trang sách, kế hoạch số hóa và xây dựng di tích… tất cả góp phần khẳng định: Sự hy sinh của 11 chiến sĩ Đồn Ngô Văn sẽ mãi là di sản tinh thần của địa phương và của cả dân tộc.
Hoàng Linh