Ngày 13/8, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 48, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
Nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp
Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, mục đích ban hành Luật nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế của pháp luật và quá trình thi hành pháp luật hiện hành về giáo dục nghề nghiệp; kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, giải quyết được "nút thắt" trong thực tiễn nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.
Bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, cơ sở giáo dục trong tiếp cận và thực hiện các thủ tục hành chính lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao hiệu quả quản trị hệ thống giáo dục.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn (Ảnh: Media Quốc hội).
Dự thảo Luật gồm 9 Chương, 45 Điều. Nội dung cơ bản của dự thảo Luật quy định rõ trình độ đào tạo của giáo dục nghề nghiệp trong đó bổ sung trung học nghề.
Quy định cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo hướng kế thừa sự ổn định của hệ thống, đồng thời, mở rộng hệ thống các cơ sở đủ điều kiện tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo quy định của Chính phủ.
Quy định về tự chủ và trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục nghề nghiệp, theo đó cơ sở giáo dục nghề nghiệp được tự chủ toàn diện trong hoạt động chuyên môn và quản trị nội bộ.
Đồng thời, quy định về hội đồng trường thống nhất với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) theo hướng hội đồng trường chỉ áp dụng đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục.
Cùng với đó, dự thảo Luật cũng quy định về công nhận kết quả học tập, năng lực nghề nghiệp đã tích lũy nhằm tạo điều kiện học tập liên thông, học tập suốt đời theo hướng công nhận kết quả học tập và năng lực nghề nghiệp đối với các trường hợp: Kết quả học tập đã tích lũy từ một chương trình đào tạo; năng lực nghề nghiệp đã tích lũy thông qua chứng chỉ kỹ năng nghề hoặc các hình thức công nhận khác.
Định vị người dạy và người học, quy định quyền hạn, nghĩa vụ và chính sách đối với họ đảm bảo phù hợp với đặc thù của giáo dục nghề nghiệp; quy định về bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp…
Nghiên cứu quy định về hình thức văn bằng số, chứng chỉ số
Bên cạnh đó, tại Điều 5 của dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) có nêu: Về văn bằng, chứng chỉ quy định, các chương trình cấp văn bằng gồm chương trình giáo dục trung học nghề, chương trình đào tạo trình độ trung cấp, chương trình đào tạo trình độ cao đẳng. Bằng trung học nghề được xác định tương đương bằng tốt nghiệp trung học phổ thông về trình độ học vấn.
Các chương trình cấp chứng chỉ gồm chương trình đào tạo trình độ sơ cấp và chương trình cấp chứng chỉ thuộc chương trình đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng.
Thẩm tra về nội dung văn bằng, chứng chỉ, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Thường trực Ủy ban băn khoăn về quy định bằng trung học nghề được xác định tương đương bằng tốt nghiệp trung học phổ thông về trình độ học vấn.
Đề nghị làm rõ cơ sở để xác định mức độ tương đương giữa bằng trung học nghề (học sinh học khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông, không dự thi tốt nghiệp trung học phổ thông) với bằng tốt nghiệp trung học phổ thông (học sinh học đủ chương trình, tham gia kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông).
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh (Ảnh: Media Quốc hội).
Thường trực Ủy ban cho rằng, để đạt giá trị tương đương một cách thực chất giữa 2 văn bằng này, cần quy định các điều kiện để người học chương trình giáo dục trung học nghề được dự thi tốt nghiệp trung học phổ thông.
Trường hợp không dự thi hoặc thi không đạt yêu cầu thì được hiệu trưởng nhà trường cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông được sử dụng để đăng ký dự thi lấy bằng tốt nghiệp trung học phổ thông khi người học có nhu cầu hoặc để theo học các chương trình thuộc các bậc trình độ của giáo dục nghề nghiệp và sử dụng trong trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu quy định về hình thức văn bằng số, chứng chỉ số đang được quy định trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục để quy định trong dự thảo Luật này, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật về lĩnh vực giáo dục.
Đảm bảo văn bằng có giá trị thực tiễn
Góp ý vào dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng cần làm rõ và cụ thể hóa nội dung về chương trình trung học nghề và cao đẳng. Hiện nay, xã hội thường nói "thầy nhiều hơn thợ", nhưng cần xác định rõ vai trò của "thầy" và "thợ" trong bối cảnh hiện tại.
Dự thảo luật cũng cần quy định cụ thể cấu trúc chương trình, trong đó kết hợp giáo dục phổ thông cốt lõi với kỹ năng học nghề cho học sinh sau khi hoàn thành trung học cơ sở.
"Đây là bước quan trọng để phát triển kỹ năng sớm, đồng thời phân luồng học sinh hợp lý", Chủ tịch Quốc hội cho hay.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn (Ảnh: Media Quốc hội).
Bên cạnh đó, cần xác định rõ giá trị pháp lý và tính tương đương của văn bằng. Học sinh sau khi tốt nghiệp phải được đảm bảo văn bằng có giá trị thực tiễn và được xã hội công nhận.
Một điểm khác, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đó là dự thảo luật này cần có cơ chế hỗ trợ về cơ sở vật chất cho đội ngũ giáo viên. Đồng thời, khuyến khích doanh nghiệp tham gia, áp dụng chính sách ưu đãi đối với trường nghề tư nhân.
"Nhà nước không thể mở hết các trường nghề, mà nên định hướng để khu vực tư nhân phát triển, đi kèm với sự quản lý chặt chẽ", Chủ tịch Quốc hội nói và cho rằng cần đặc biệt quan tâm nâng cao chất lượng và công tác kiểm định.
Theo Chủ tịch Quốc hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo tăng cường vai trò quản lý, kiểm định, giám sát chất lượng giảng dạy cũng như chất lượng cấp bằng và chứng chỉ.
Ngoài ra, việc thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp cũng là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả đào tạo.
Với giáo dục nghề nghiệp, nếu Nhà nước không quan tâm định hướng, phụ huynh không có sự ủng hộ, xã hội không giúp đỡ thì không hiệu quả.
Hoàng Thị Bích