Băn khoăn đánh giá giáo viên bằng lá phiếu kín còn nặng cảm tính cá nhân

4 giờ trướcBài gốc

Việc đánh giá, xếp loại giáo viên cuối năm hiện được thực hiện theo các quy định của Luật Thi đua, khen thưởng và hướng dẫn về viên chức.

Theo đó, giáo viên được xem xét xếp loại theo các mức như hoàn thành nhiệm vụ, hoàn thành tốt nhiệm vụ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; hoặc đạt, không đạt đối với các danh hiệu thi đua.

Tuy nhiên, trong triển khai thực tế tại không ít cơ sở giáo dục, phiếu đánh giá vẫn dừng lại ở các mức độ định tính nêu trên, chưa kèm theo hệ thống tiêu chí định lượng, thang điểm hay yêu cầu minh chứng cụ thể cho từng mức xếp loại. Trong khi đó, kết quả cuối cùng lại được quyết định bằng hình thức bỏ phiếu kín tại hội đồng.

Cách làm này đang đặt ra những băn khoăn về tính minh bạch, công bằng và khả năng phản ánh đúng quá trình nỗ lực chuyên môn của từng giáo viên.

Ảnh minh họa

Thực trạng đặt ra từ việc bỏ phiếu kín

Trong môi trường giáo dục, hệ thống tiêu chí đánh giá đã xác định khá rõ yêu cầu về chất lượng giảng dạy, mức độ tiến bộ của học sinh và các kết quả nổi bật mà các em đạt được, hiệu quả tham gia hoạt động tập thể, tinh thần hỗ trợ đồng nghiệp – nhà trường, cũng như giá trị của sáng kiến kinh nghiệm. Đây đều là những yếu tố cần thời gian tích lũy và có thể minh chứng bằng kết quả cụ thể.

Tuy nhiên, tại nhiều đơn vị, các căn cứ này không phải lúc nào cũng là yếu tố quyết định khi hội đồng tiến hành bỏ phiếu. Lá phiếu cá nhân, trong bối cảnh thiếu thang đo chi tiết, đôi khi lại có sức nặng lớn hơn cả hệ thống minh chứng sư phạm đã được tích lũy trong nhiều năm.

Một số giáo viên phản ánh rằng dù thành tích nổi trội nhưng kết quả xếp loại vẫn thấp do số phiếu không thuận lợi.

Một giáo viên bậc trung học phổ thông tại một địa phương khu vực Tây Nguyên tâm tư: "Tôi sở hữu thành tích chuyên môn nổi bật như nhiều năm liền đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở, có sáng kiến kinh nghiệm được công nhận ở cấp huyện (trước 1/7), cấp tỉnh;

Có nhiều học sinh giỏi đạt giải cấp huyện, cấp tỉnh; là giáo viên cốt cán của địa phương; được khen thưởng trong các phong trào thi đua của ngành, là điển hình tiên tiến về phong trào đổi mới trong giảng dạy.

Nếu việc xét chọn dựa trên minh chứng công khai, minh bạch và đối chiếu tiêu chí rõ ràng, chắc chắn tôi sẽ đạt.

Tuy nhiên, khi bỏ phiếu tại hội đồng liên tịch, số phiếu của tôi lại thấp hơn một số đồng nghiệp khác không có được thành tích như vậy.

Trong hội đồng thi đua có 15 người, tôi nhẩm tính vài thành viên có khúc mắc cá nhân từ những lần góp ý thẳng nên khó hy vọng họ bỏ cho mình. Những yếu tố cá nhân, khó đo lường đã làm lu mờ nỗ lực chuyên môn nhiều năm của bản thân".

Một giáo viên ở đơn vị khác cho biết chỉ tiêu chiến sĩ thi đua cơ sở của trường là chín 9 gười, nhưng có đến 12 người tham gia xét chọn.

Với những thành tích nổi bật trong năm, thậm chí được đài truyền hình quốc gia ghi nhận bằng một phóng sự về nỗ lực giảng dạy tại vùng khó, người này khá tự tin vào khả năng được đề xuất danh hiệu.

Tuy nhiên, khi bước vào vòng bỏ phiếu kín, kết quả lại nghiêng hẳn về phía những người đang tham gia ban liên tịch của nhà trường.

Tình trạng “tôi bỏ cho bạn – bạn bỏ cho tôi” tuy diễn ra ở phạm vi hẹp, nhưng đủ tạo ra tác động tiêu cực đối với niềm tin của những giáo viên muốn khẳng định mình bằng năng lực chuyên môn.

Những tình huống như vậy phản ánh ba vấn đề lớn: phiếu đánh giá thiếu tiêu chí định lượng cụ thể; yếu tố cảm xúc cá nhân có nguy cơ lấn át minh chứng chuyên môn; và đâu đó có chuyện vận động nội bộ trong thi đua.

Khi chất lượng và đóng góp thực chất bị thay thế bằng sự thuận tình, cơ chế thi đua – khen thưởng vốn được kỳ vọng tạo động lực – lại có thể trở thành yếu tố gây chia rẽ trong tập thể. Về lâu dài, điều này làm giảm niềm tin của giáo viên vào công tác đánh giá, đồng thời khó khuyến khích đội ngũ đầu tư chiều sâu cho chuyên môn.

Về lâu dài, việc đánh giá dựa nhiều vào lá phiếu kín khó tạo được động lực mạnh mẽ. Một giáo viên đầu tư công sức cho giờ dạy, bồi dưỡng học sinh, nghiên cứu đổi mới phương pháp nhưng nhiều năm liền không được ghi nhận, tâm lý chán nản có thể xuất hiện.

Ngược lại, nếu những người được xếp loại cao chủ yếu nhờ sự ủng hộ theo nhóm, môi trường làm việc sẽ khó giữ tính cạnh tranh lành mạnh và sự tôn trọng giá trị thực.

Cần điều chỉnh theo hướng minh bạch hóa và định lượng hóa

Nhiều ý kiến cho rằng, để khắc phục tình trạng trên, việc đánh giá cần được thiết kế lại theo hướng dựa trên minh chứng cụ thể và thang điểm rõ ràng. Các kết quả bồi dưỡng học sinh, chất lượng lớp phụ trách, mức độ tham gia hỗ trợ đồng nghiệp và nhà trường, thành tích cá nhân, hồ sơ sáng kiến, cũng như những hạn chế hoặc vi phạm (nếu có) đều có thể được quy đổi thành điểm cộng, điểm trừ cụ thể.

Mỗi giáo viên cần có bộ minh chứng đi kèm, còn hội đồng căn cứ vào thang đánh giá đã được xây dựng và công khai từ đầu năm học để thảo luận. Khi dữ liệu trở thành cơ sở chung, mức độ phụ thuộc vào cảm tính cá nhân sẽ giảm đáng kể.

Bên cạnh đó, việc tăng vai trò của tổ chuyên môn trong đề xuất xếp loại cũng được xem là hướng tiếp cận phù hợp, bởi đây là lực lượng trực tiếp theo dõi quá trình giảng dạy, mức độ đổi mới và tinh thần hợp tác của giáo viên.

Bỏ phiếu kín không nhất thiết phải loại bỏ hoàn toàn, nhưng chỉ nên là bước tham khảo cuối cùng, dựa trên nền tảng tiêu chí định lượng rõ ràng và cơ chế giải trình minh bạch. Sự thống nhất giữa minh chứng chuyên môn và kết quả bỏ phiếu mới là cơ sở quan trọng để tạo dựng niềm tin trong đội ngũ.

Cuối cùng, điều mà giáo viên mong muốn không đơn thuần là một danh hiệu, mà là sự ghi nhận công bằng cho những nỗ lực thực chất. Khi công tác đánh giá được minh bạch hóa và chuẩn hóa, thi đua mới thực sự trở thành động lực thúc đẩy chất lượng giáo dục, thay vì là nguyên nhân của những băn khoăn, so sánh trong nội bộ nhà trường.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

Phan Tuyết

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/ban-khoan-danh-gia-giao-vien-bang-la-phieu-kin-con-nang-cam-tinh-ca-nhan-post256815.gd