Băn khoăn vì AI – bài học từ Chile

4 giờ trướcBài gốc

Chính phủ Chile đặt mục tiêu biến đất nước thành trung tâm AI của Nam Mỹ. Ảnh minh họa: TL

Đất nước Nam Mỹ 20 triệu dân này trước đây chưa bao giờ là trung tâm của các tranh luận về công nghệ toàn cầu nên có thể xem tình hình này là một ví dụ sinh động về cách các nước xoay xở giải bài toán hơn thua trong cuộc đua AI.

Nổi bật là các cuộc biểu tình phản đối các công ty công nghệ lớn xây dựng các trung tâm dữ liệu ở Chile. Ở phía Bắc Santiago, cư dân địa phương phản đối Amazon xây một trung tâm được cho là phá hủy môi trường. Gần đó người dân cũng phản đối Google xây một trung tâm dữ liệu có thể ảnh hưởng đến một vùng đất ngập nước. Ở ngoại ô phía Nam Santiago, một nhóm hoạt động vì môi trường khác ngăn cản Google xây trung tâm dữ liệu thứ hai ở Chile, cuối cùng Google đành phải rút lui.

Rodrigo Cavieres, thành viên của tổ chức môi trường MOSACAT, nói: AI hiện trở thành một thứ thời thượng. Người ta ưu tiên trung tâm dữ liệu hơn người dân. Ngược lại, Tổng thống Chile Gabriel Boric tuyên bố trong một bài diễn văn đất nước ông phải thích ứng với cuộc cách mạng AI. Chính quyền Chile đã nỗ lực đơn giản hóa thủ tục để kêu gọi các công ty công nghệ đầu tư xây dựng các trung tâm dữ liệu đồng thời tìm cách tích hợp công cụ AI vào công việc điều hành hàng ngày.

Sự đối chọi này cũng diễn ra ở nhiều nước khác khắp thế giới. Nhiều nước - từ các Tiểu vương quốc Ảrập Thống nhất đến Hà Lan - phải cân nhắc giữa khả năng đầu tư quá mức, gây tác động xấu lên môi trường cũng như sự phản đối của dân chúng với viễn cảnh bị bỏ rơi đằng sau trong một làn sóng công nghệ mới. Ở Chile, như một giải pháp dung hòa, Tổng thống Boric định hướng đưa các trung tâm dữ liệu lên phía Bắc ít dân cư hơn nhưng người dân cũng lo ngại sẽ ảnh hưởng đến hệ sinh thái sa mạc Atacama.

Hiện nay Chile đã có 33 trung tâm dữ liệu, dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030, biến nước này thành một trung tâm AI của khu vực. Vào năm 2015 khi Google xây trung tâm dữ liệu đầu tiên ở ngoại ô Santiago, nơi này tiêu thụ 50 lít nước mỗi giây, tương đương với mức tiêu thụ nước của 8.000 hộ dân Chile. Trước đây nước được dùng để làm mát máy chủ sau đó bốc hơi bay mất. Nay công nghệ mới tìm cách tái sử dụng nước nhưng lượng nước tiêu thụ vẫn còn rất lớn. Có những video cho thấy vùng đất ngập nước trước đây nay khô cạn, ngay cả trong mùa mưa.

Khi Google công bố kế hoạch xây trung tâm dữ liệu thứ hai vào năm 2019, nhiều người dân địa phương kỳ vọng dự án sẽ tạo ra nhiều việc làm. Thực tế, trung tâm dữ liệu tuyển dụng rất ít nhân viên nhưng tiêu thụ đến 228 lít nước mỗi giây, tương đương mức tiêu thụ của 40.000 hộ gia đình. Rodrigo Vallejos, một nhà hoạt động môi trường nhận định: “Cuối cùng, chúng tôi có nguy cơ biến thành nhà kho AI cho thế giới”.

Chile đã có kinh nghiệm hợp tác quốc tế có lợi cho đôi bên. Thập niên 1990, các nhà thiên văn trên thế giới muốn xây dựng các đài quan sát thiên văn ở sa mạc Chile nhằm tận dụng bầu trời trong vắt ở đây. Chính quyền Chile lúc đó ra quy định: 10% thời gian sử dụng các đài thiên văn này phải được phân bổ cho các nhà nghiên cứu địa phương. Nhờ vậy Chile hiện đang dẫn đầu thế giới về thiên văn.

Nay Sebastían Howard, một quan chức của Bộ Khoa học, Công nghệ Chile, cũng muốn một điều tương tự cho công nghệ AI. Ông lập kế hoạch điều hướng các trung tâm dữ liệu lên Antofagasta, một thành phố sa mạc phía Bắc, có nhiều nguồn năng lượng mặt trời. “Nếu các công ty muốn đầu tư vào đây, chúng tôi cần tìm cách để bảo đảm cơ sở hạ tầng này cũng được chia sẻ cho các trường đại học và viện nghiên cứu của chúng tôi” - ông nói với tờ New York Times.

Hiện nay kế hoạch này vẫn còn vướng từ cả hai phía. Người dân lo ngại thay đổi quy định về môi trường sẽ làm giảm tính minh bạch về mức tiêu thụ điện, nước của các dự án mới. Ngược lại, người ta chưa rõ liệu các công ty công nghệ có mặn mà với địa điểm mới hay không. Đặt các trung tâm dữ liệu cách xa Santiago đến 680 dặm sẽ làm nảy sinh nhiều vấn đề, kể cả độ trễ đường truyền Internet đặc biệt trong công nghệ AI giọng nói hay AI video.

Hiện Chile vẫn đang đàm phán với các công ty công nghệ và hy vọng sẽ có kết luận sau cùng về bản kế hoạch mới vào tháng sau. Nếu thành công, Chile sẽ tiên phong trong mô hình mời các công ty công nghệ vào xây hạ tầng cho AI đồng thời giúp doanh nghiệp và trường đại học trong nước tiếp cận hạ tầng này với chi phí thấp nhất.

Nguyễn Vũ

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/ban-khoan-vi-ai-bai-hoc-tu-chile/