Bán nông sản, đặc sản trên chợ online không dễ như...ăn bánh

4 giờ trướcBài gốc

Sau hai năm đăng ký gian hàng bán đặc sản rừng trên một sàn thương mại điện tử (TMĐT), chị Cẩm Nhung cho biết đang tính toán phương án đóng cửa gian hàng. Nguyên nhân là do đơn hàng ít, chi phí cao và tốc độ bán chậm hơn so với các kênh khác. Chị cho biết thêm, nếu không am hiểu về mô hình kinh doanh online, người bán rất dễ bị lỗ bởi các khoản phụ phí phải trả cho sàn.

Chật vật vì thiếu kinh nghiệm

Chị Nhung lấy ví dụ một đơn hàng gần đây có tổng giá trị 598.000 đồng, nhưng số tiền chị thực nhận chỉ là 492.844 đồng. Lý do chị phải chi trả 105.156 đồng cho sàn TMĐT các loại phí như phí cố định, phí dịch vụ, phí thanh toán và phí hoa hồng tiếp thị liên kết.

"Đơn này khách mua bốn loại, đáng ra tôi dự tính phải lời 30.000 - 40.000 đồng. Nay lợi nhuận chưa tới 30.000 đồng cho cả bốn món hàng, đó là chưa tính chi phí bao bì, băng keo…" - chị Nhung nói.

Bà Phạm Thị Dung, Chủ tịch HĐQT Hợp tác xã (HTX) bồn bồn Minh Duy (Cà Mau), cho biết từ năm 2022 đến nay, HTX có hơn 50 sản phẩm làm từ cây bồn bồn, trong đó có sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP. Các sản phẩm này đã có mặt trên cả nước với đầu ra ổn định. Tuy nhiên, ở mảng TMĐT HTX vẫn đang loay hoay vì thiếu nhân sự am hiểu thị trường số, gặp khó trong việc quảng cáo và lo ngại vấn đề giao hàng đối với thực phẩm.

"Trước đây, chúng tôi có lập gian hàng trên một sàn nhưng vì không biết quản trị nên đã bị khóa. Giai đoạn đầu, do chưa đầu tư nhiều vào bao bì và cách bảo quản đồ muối nên chúng tôi cũng hạn chế bán hàng online. Gần đây, khi đã tự tin vào chất lượng sản phẩm ngay cả khi giao hàng trực tuyến chúng tôi mới cử một nhân sự đi học về kinh doanh online để xây dựng lại gian hàng và thúc đẩy thêm đầu ra" - bà Dung nói.

Trước đó, tại Diễn đàn Nông dân quốc gia ngày 1-10, bà Chảo Thị Yến, thành viên HTX Goong (Lào Cai), cũng phản ánh tình trạng nông dân gặp khó khi bán hàng trên sàn vì phí cao trong khi biên lợi nhuận từ nông sản rất thấp.

Bà cho biết các sàn còn áp dụng nhiều điều kiện khắt khe khiến nông dân khó tiếp cận. Chưa kể, chi phí vận chuyển cao, thậm chí nhiều đơn hàng có mức phí gấp đôi giá trị hàng hóa, gây cản trở cho nông dân trên môi trường số.

Không chỉ nông dân, một số sàn TMĐT tại Việt Nam từng theo đuổi mô hình nông sản cũng phải rời bỏ thị trường vì nhiều nguyên nhân. Đơn cử như Vỏ Sò (voso.vn) của Viettel Post đã phải tạm dừng hoạt động website vào năm 2023 sau bốn năm phát triển. Tương tự, Vietnam Post cũng từng phát triển sàn TMĐT nông sản Postmart rồi dừng hoạt động.

Đến cuối năm 2023, Vietnam Post quyết định mở lại sàn TMĐT này với tên miền khác, chuyên biệt cho nông sản chất lượng cao, đồng thời đặt mục tiêu mở rộng sang các thị trường quốc tế. Hiện nay chỉ có một số ít đơn vị có tiềm lực dành riêng cho nông sản online như Foodmap.vn hay Sendo Farm.

Nhiều rào cản cần tháo gỡ

Ông Nguyễn Bình Minh, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội TMĐT Việt Nam, cho biết việc kinh doanh nông sản, đặc biệt là sản phẩm tươi sống, trên các sàn TMĐT không phải là bài toán dễ dàng.

Qua nhiều lần đồng hành cùng nông dân chuyển đổi số, ông Minh nhận thấy người kinh doanh còn thiếu kinh nghiệm vận hành online, hạch toán chi phí và chưa giải được bài toán xây dựng thương hiệu. Thêm vào đó, việc nông sản còn phụ thuộc vào các chiến dịch, chương trình hỗ trợ từ sàn TMĐT đã khiến sản phẩm khó tiếp cận người mua online.

Ông cho rằng tiềm năng kinh doanh nông sản online rất lớn nhưng hiện nay chủ yếu dành cho các sản phẩm có thời gian bảo quản dài ngày.

Nông sản Việt bán chạy trong các chiến dịch thúc đẩy sản phẩm OCOP do sàn TMĐT tổ chức. Ảnh: Khánh Linh

Nông dân ngày nay không chỉ trồng và thu hoạch, mà còn phải làm sao đưa được nông sản đến tận tay người tiêu dùng. Họ có sản phẩm tốt nhưng để vừa tối ưu chi phí, vừa có lợi nhuận và đủ sức thuyết phục khách hàng là không hề đơn giản.

Ông Nguyễn Quang Thuật - Phó Tổng giám đốc Sendo Farm

Cũng theo ông Thuật, nông sản là mặt hàng đặc thù, đòi hỏi vận hành, logistics và bảo quản rất khắt khe với chi phí cao. Trong khi đó, khách hàng lại kỳ vọng được giao hàng nhanh, giá rẻ mà vẫn đảm bảo chất lượng tươi ngon.

"Bài toán vận hành tối ưu để cân bằng giữa chi phí và trải nghiệm người mua đang là thách thức lớn mà nhiều doanh nghiệp, trong đó có Sendo Farm, phải nỗ lực giải quyết mỗi ngày" - ông Thuật nói.

Không để nông dân một mình

Theo ông Nguyễn Bình Minh, muốn bán được hàng online, nông sản phải đáp ứng các quy định về truy xuất nguồn gốc, chất lượng, nhất là trong bối cảnh các sàn TMĐT đang nỗ lực cùng Chính phủ ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng. Đây là điều kiện quan trọng để xây dựng niềm tin của người dùng đối với sản phẩm.

"Song song đó, người bán hàng phải biết xây dựng thương hiệu, đầu tư bao bì bắt mắt, phù hợp thị hiếu và nâng cao kỹ năng bán hàng, quản lý tồn kho, nhất là với các sản phẩm có thời hạn sử dụng ngắn" - ông Minh nói.

Dù các sàn TMĐT có nhiều chương trình thúc đẩy đầu ra cho nông sản, nhưng sau mỗi chương trình, rất ít HTX hoặc nông dân duy trì được lâu dài do không còn được tài trợ về quảng cáo, chi phí vận chuyển.

Vì thế, ông Minh đề xuất các sàn và đơn vị liên quan cần có chính sách dài hơi hơn cho công cuộc chuyển đổi số này. Ông cũng cho rằng cần giải quyết điểm nghẽn logistics, đẩy mạnh giao hàng trung gian để quá trình giao nhận hàng hóa tươi sống thêm thuận tiện.

"Hiện có nhiều doanh nghiệp đang phát triển các sản phẩm mỹ phẩm có nguồn gốc từ nông sản Việt, đặc biệt là nông sản hữu cơ. Đây cũng là một hướng đi mà nông dân và HTX có thể cân nhắc" - ông Minh đề xuất.

Trước áp lực về chi phí của nhà bán hàng, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết đã làm việc với các sàn TMĐT lớn. Các sàn cam kết sẽ triển khai nhiều chương trình hỗ trợ giới thiệu sản phẩm mới, sản phẩm OCOP, hướng dẫn để hàng đủ điều kiện lên sàn và đào tạo miễn phí giúp doanh nghiệp bán hàng hiệu quả.

Để giảm chi phí, bà Oanh khuyến khích nông dân, doanh nghiệp nâng cao chất lượng, mở rộng quy mô sản xuất và áp dụng hình thức gom hàng, vận chuyển kết hợp.

Trong khi đó, dưới góc nhìn doanh nghiệp, ông Thuật cho rằng cần đẩy mạnh tiêu dùng nội địa một cách đúng mực hơn, bởi đa phần nông sản hiện nay đều ưu tiên xuất khẩu.

"Tôi cho rằng bài toán tiêu dùng nội địa cần được giải quyết mạnh mẽ hơn, từ cách kể câu chuyện sản phẩm, minh bạch nguồn gốc, đảm bảo an toàn thực phẩm cho đến việc truyền tải các cam kết chất lượng đến người tiêu dùng. Cùng với làn sóng mua hàng online, nhất là ở các khu đô thị lớn, tiềm năng cho nông sản nước ta sẽ ngày càng rộng mở" - ông đề xuất.

Thời khách hàng mua câu chuyện

Dân số Việt Nam đang bước vào giai đoạn chín muồi của chuyển đổi thế hệ, với một thế hệ làm chủ công nghệ, quen thuộc với mua sắm trực tuyến, thanh toán online và các hình thức tiêu dùng số.

Lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh cùng các nền tảng Sendo Farm và TikTok Shop livestream bán vải thiều Lục Ngạn. Ảnh: Long Trần

Livestream từ các KOL/KOC đã trở thành xu hướng, nơi người tiêu dùng không chỉ mua hàng mà còn mua câu chuyện, nơi giá cả, nguồn gốc, chất lượng được minh bạch hơn bao giờ hết. Đây là bước chuyển quan trọng từ offline sang online, mở ra tương lai mới cho thương mại nông sản Việt.

Đối với nông sản, điều quan trọng nhất là sự kiên định và cam kết - về chất lượng, nguồn gốc và sản lượng. Khi có chiến lược dài hạn, đồng hành cùng người nông dân để kể câu chuyện của sản phẩm, chúng ta không chỉ xây dựng thương hiệu, mà còn khơi dậy niềm tự hào người Việt dùng hàng Việt. Khi đó, hoàn toàn có thể tin rằng người Việt sẽ chọn hàng Việt - và thành công sẽ đến từ chính niềm tin ấy.

Ông Nguyễn Quang Thuật, Phó tổng giám đốc Sendo Farm

THU HÀ

Nguồn PLO : https://plo.vn/ban-nong-san-dac-san-tren-cho-online-khong-de-nhuan-banh-post874724.html