Bàn về chế độ của vận động viên thể thao đỉnh cao

19 giờ trướcBài gốc

Lương và thu nhập

Đề xuất tăng lương, thưởng cho VĐV thành tích cao diễn ra trong bối cảnh thể thao được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt ở sân chơi quốc tế. Mọi chuyện được dẫn chứng với thông tin làm nền là việc một VĐV điền kinh nổi tiếng hiện chỉ nhận lương 7 triệu đồng mỗi tháng ở đội tuyển quốc gia. Vậy thông tin trên có thực sự đúng không?

Nguyễn Thị Oanh có thu nhập tốt từ tiền thưởng huy chương các giải trong nước và quốc tế, cũng như khi cô tham dự các giải chạy việt dã.

Câu chuyện VĐV A lương 5 triệu ở địa phương, VĐV B lương 7 triệu ở đội tuyển là con số chỉ đúng một phần rất nhỏ. Bởi, với VĐV thể thao thành tích cao, đặc biệt là những người có thành tích ở các giải trong nước và quốc tế, chênh lệch giữa lương (được hiểu là tiền công tập hàng tháng) và thu nhập (số tiền thực lĩnh) có thể rất lớn.

Đầu tiên, ta cần tìm hiểu nguyên nhân đằng sau câu chuyện VĐV đội tuyển quốc gia nhận lương 7 triệu đồng một tháng. Con số trên xuất phát từ khoản 3 Điều 3 Nghị định 152/2018/NĐ-CP về mức độ đãi ngộ với VĐV thể thao thành tích cao. Theo đó, VĐV được nhận tiền tập (lương) là 270.000 đồng mỗi ngày.

Số tiền 270.000 đồng/ngày kể trên được nhân với 26 ngày trong một tháng, tương ứng số ngày tập. Chủ nhật là ngày nghỉ nên VĐV được quy ước là không tập luyện, nên họ cũng không có tiền công tập. Từ đó, con số VĐV nhận lương 7 triệu đồng một tháng xuất hiện, như một cách để áng chừng về lương của VĐV thể thao thành tích cao.

Trong quá khứ, VĐV của một số đội tuyển, đặc biệt trong giai đoạn chuẩn bị cho những giải đấu lớn, được tạo điều kiện để chấm "rộng", trọn vẹn 30 hoặc 31 ngày công 1 tháng. Điều đó có thể giúp VĐV được cải thiện tiền lương tập thêm một chút, lên mức khoảng 9-10 triệu đồng. Tuy nhiên, điều đó lại dẫn đến một số hệ lụy khác.

Khi câu chuyện về đội thể dục dụng cụ quốc gia được phơi bày, VĐV Phạm Như Phương đã tự tố cáo chính mình và đội tuyển có hành vi "chấm công tập Chủ nhật dù thực tế không tập". Điều đó đã khiến nhiều HLV của đội nhận kỷ luật, không làm việc tại đội tuyển quốc gia nữa. Chuyện chấm công Chủ nhật vì thế cũng không còn.

Tuy nhiên, "VĐV đỉnh cao không ai sống chỉ bằng tiền tập 'chay' cả". Đó là chia sẻ từ phần lớn VĐV, cũng như HLV trong giới thể thao thành tích cao. Những người trong nghề hiểu rõ hơn ai hết về các khoản tiền họ nhận được từng tháng, từng năm. Bởi trong giới thể thao, đãi ngộ không được cào bằng, mà chỉ tập trung vào những người giỏi nhất.

Lương 7 triệu, thu nhập 30 triệu

Hà Nội được xem là đầu tàu của cả nước trong đào tạo, huấn luyện VĐV thể thao thành tích cao. Ở các giải thể thao quốc gia, yêu cầu với phần lớn bộ môn của Hà Nội luôn là giữ vị trí nhất toàn đoàn. Vì thế, Thủ đô cũng đi tiên phong trong việc nâng cao chế độ đãi ngộ cho VĐV đỉnh cao.

Hà Thị Linh vẫn thi đấu ở tuổi ngoài 30 khi thu nhập được đảm bảo.

Kể từ ngày 1/1/2024, Hà Nội đã áp dụng cơ chế mới để trợ cấp cho những VĐV đạt thành tích cao tại các giải quốc gia và quốc tế. Theo quy định mới này, những VĐV giành vé tham dự Olympic, hoặc giành huy chương ASIAD, SEA Games được đảm bảo mức trợ cấp rất cao. Họ không còn lo chuyện cơm áo gạo tiền, mà có thể tập trung hoàn toàn cho công việc.

Tại Olympic Paris 2024, Hà Nội có 2 VĐV tham gia là Hà Thị Linh (Boxing) và Đỗ Thị Ánh Nguyệt (Bắn cung). Với cả hai, việc giành vé đến Thế vận hội đã giúp họ đảm bảo khoản thu nhập rất cao so với mặt bằng chung của xã hội trong 4 năm tới. Họ vẫn nhận "lương 7 triệu 1 tháng", nhưng thu nhập thực tế cao hơn con số trên rất nhiều.

Hiện tại, bên cạnh khoản lương tập luyện 7 triệu đồng, Hà Linh và Ánh Nguyệt còn được nhận 2 khoản trợ cấp từ địa phương chủ quản. Thứ nhất là tiền hỗ trợ VĐV tập trung đội tuyển quốc gia 7 triệu đồng mỗi tháng. Số tiền này được áp dụng theo từng kỳ họ được triệu tập lên đội tuyển quốc gia, thường được tính theo từng năm một.

Thứ hai, 2 cô gái vàng của Hà Nội còn được trợ cấp đặc biệt cho VĐV có vé tham dự Olympic. Số tiền này là 17 triệu đồng mỗi tháng, áp dụng theo chu kỳ mỗi giải đấu. Olympic được tổ chức 4 năm 1 lần, nên họ được nhận trợ cấp trên đến trước thời điểm Olympic 2028 khởi tranh.

Ánh Nguyệt nhận “lương 7 triệu”, nhưng thu nhập thực tế hàng tháng trên 30 triệu đồng.

Như vậy, Hà Linh và Ánh Nguyệt có thu nhập bình quân mỗi tháng trên 30 triệu đồng. Đây là khoản tiền rất lớn so với mặt bằng chung của người lao động tại Hà Nội, vốn ở mức trung bình 10-11 triệu đồng/tháng. Bản thân Hà Thị Linh từng nói, chế độ đãi ngộ mới đã giúp cô toàn tâm toàn ý tập luyện, thi đấu hướng đến thành tích cao.

Tuy nhiên, thu nhập của VĐV đỉnh cao tại Việt Nam không chỉ dừng lại ở đó. Khi Hà Thị Linh giành HCĐ tại giải vô địch Boxing nữ thế giới 2025, cô nhận được khoản tiền thưởng tương đương 600 triệu đồng từ ban tổ chức. Bên cạnh đó, nữ võ sĩ này còn được thưởng theo quy định từ các cơ quan trung ương và địa phương.

Câu chuyện của VĐV điền kinh Nguyễn Thị Oanh cũng tương tự. Với vị thế của một chuyên gia chạy cự ly trung bình số một khu vực Đông Nam Á, Nguyễn Thị Oanh luôn thống trị nhiều hạng mục ở các giải đấu cấp độ khác nhau. Mỗi tấm HCV cô mang về đều được quy đổi ra tiền thưởng, nơi mỗi HCV SEA Games nhận về tối thiểu 45 triệu đồng.

Nguyễn Thị Oanh có thể nhận 100-200 triệu đồng tiền thưởng huy chương sau mỗi giải quốc gia, cũng như 200-300 triệu đồng từ mỗi kỳ SEA Games. Bên cạnh đó, cô cũng là gương mặt quen thuộc tại những giải chạy việt dã. Đây là nơi cô có thể ẵm về phần thưởng trong nhóm đầu với những bài chạy như "súc miệng hàng ngày".

Tăng nhưng phải hợp lý

Chúng ta không phủ nhận sự vất vả của thể thao thành tích cao. Nhưng câu chuyện VĐV sống nghèo, sống khổ dường như không còn đúng ở thời điểm hiện tại nữa. Mức thu nhập dành cho VĐV đỉnh cao, như đã nói ở trên, có sự phân cấp rõ ràng theo thành tích họ mang về. VĐV phải rèn luyện với phương châm khổ luyện thành tài, khổ tận cam lai.

Huấn luyện viên Việt Nam cần được nâng cao trình độ chuyên môn, cũng như xây dựng hình ảnh thân thiện để cải thiện thành tích chung.

"Tôi không nghĩ chế độ dành cho VĐV thể thao thành tích cao hiện tại là thấp", một huấn luyện viên (HLV) (xin giấu tên) nhận định. Người này nói thêm: "Một số địa phương cá biệt có thể vẫn giữ đãi ngộ thấp cho VĐV, HLV, nhưng mặt bằng chung thực tế hiện khá tốt. Các em được hỗ trợ học văn hóa, đảm bảo dinh dưỡng từ nhỏ và có hướng phát triển rõ ràng".

Hà Nội là địa phương đi đầu, nhưng không phải duy nhất áp dụng cơ chế đặc thù để giữ chân HLV, VĐV thể thao đỉnh cao. Nhiều VĐV của Bắc Ninh thuộc diện trọng điểm thi đấu quốc tế hiện cũng được trợ cấp ở mức 20 triệu đồng/tháng. Với Nghệ An, VĐV giành HCV Đại hội Thể thao Toàn quốc cũng được trợ cấp 5 triệu đồng/tháng trong 4 năm.

Khi được hỏi về câu chuyện chế độ đãi ngộ của VĐV, vị HLV nói trên đã chia sẻ một thông tin thú vị. Người này nói, 20 năm trước chế độ đãi ngộ cho VĐV Việt Nam chưa tốt như hiện nay, nhưng thể thao đã chứng kiến nhiều bước nhảy vọt. Ngược lại, khi đãi ngộ của VĐV được tăng lên, thành tích có phần chững lại, khiêm tốn hơn trước.

Bơi và Điền kinh là những môn mang lại nhiều câu chuyện buồn cho thể thao Việt Nam trong 3 năm gần đây. Theo thời gian, số VĐV Việt Nam có khả năng đạt đến trình độ Olympic không nhiều nữa. Họ chỉ có thể đến Thế vận hội theo suất đặc cách hoặc vé mời. Cơ hội cạnh tranh huy chương ASIAD của VĐV 2 môn trên cũng ngày một khó hơn.

Vì lý do trên, việc treo thưởng số tiền lớn dường như mang tới sự sáo rỗng trong đường hướng phát triển thể thao tại Việt Nam. Lương thưởng, đãi ngộ cao nếu đi kèm yêu cầu quá cao sẽ là điều thiếu thực tế. Nhưng ngược lại, yêu cầu "loàng xoàng" lại mang tới sự lãng phí trong chi tiêu cho thể thao, nơi VĐV không xứng đáng với mức đãi ngộ đó.

Người cần quan tâm thực sự là ai?

Khi Hà Nội mở ra cơ chế mới để nâng cao đời sống cho VĐV, những HLV cũng được áp dụng mức hỗ trợ tương tự. Bởi, theo góc nhìn của những nhà quản lý thể thao, VĐV mang tố chất tốt có thể đạt thành tích cao ở đấu trường quốc gia và khu vực. Nhưng tại sân chơi châu lục và thế giới, các nước buộc phải có HLV đẳng cấp cao.

15 năm trước, bắn cung Việt Nam hoàn toàn là "vùng trắng" ở đấu trường Olympic. Các cung thủ Việt Nâm cũng không có thành tích quá nổi bật tại sân chơi ASIAD hay SEA Games. Nhưng từ khi bắn cung Việt Nam mời chuyên gia Hàn Quốc, vốn đào tạo nhiều nhà vô địch Olympic, đến làm việc, chúng ta đã có những VĐV vươn ra thế giới.

Vì lý do trên, điều thực sự cần cải tổ với thể thao Việt Nam là nâng cao trình độ, chất lượng của HLV. Một điểm khác cần được lưu ý tới là môi trường tập luyện, cũng như xây dựng hình ảnh thể thao trong sạch, thân thiện. Bởi trên thực tế, khi chế độ đãi ngộ cho VĐV được nâng cao, các địa phương lại gặp nhiều khó khăn hơn khi tuyển VĐV trẻ.

"Các gia đình bây giờ không muốn con em họ theo ngành thể thao. Thứ nhất là các phụ huynh bây giờ sinh ít con, đời sống gia đình cao hơn trước. Thứ hai, hình ảnh của ngành thể thao trong mắt công chúng hiện không tốt. Những sự vụ gần đây khiến HLV, cũng như ngành thể thao bị gắn mác tiêu cực quá nhiều", một HLV chia sẻ.

Đơn Ca

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/kinh-te-van-hoa-the-thao/ban-ve-che-do-cua-van-dong-vien-the-thao-dinh-cao-i777895/