Báo cáo của WHO: Cần phân biệt nguy cơ hấp dẫn giới trẻ của các loại thuốc lá

2 giờ trướcBài gốc

Kết quả đánh giá của WHO/TobReg cho thấy, thuốc lá điện tử (TLĐT) là một trong những sản phẩm có mức độ hấp dẫn giới trẻ cao nhất. Ngược lại, thuốc lá nung nóng (TLNN) là sản phẩm kém thu hút giới trẻ nhất trong tất cả mọi loại sản phẩm thuốc lá và nicotine.

Trong bối cảnh Việt Nam đang thực thi Nghị quyết số 173/2024/QH15 cấm TLĐT và TLNN, báo cáo này được xem là cơ sở tham khảo dựa trên khoa học quan trọng để các đại biểu Quốc hội, cơ quan ban ngành xây dựng các chính sách kiểm soát phù hợp.

Mức độ hấp dẫn giới trẻ khác nhau của từng sản phẩm thuốc lá

Theo báo cáo, mức độ hấp dẫn đối với giới trẻ của 11 sản phẩm thuốc lá phổ biến (như thuốc lá điếu, TLĐT, TLNN, viên ngậm không chứa nicotine…) được so sánh dựa trên 6 đặc tính, bao gồm thiết kế dễ sử dụng, hương vị, hình dáng giống vật phẩm, kẹo hoặc đồ chơi dành cho giới trẻ, tính tiện lợi và nguyên liệu không chứa lá thuốc lá.

Theo đó, TLNN là loại sản phẩm có ít yếu tố hấp dẫn giới trẻ nhất trong toàn bộ các sản phẩm thuốc lá, chỉ đáp ứng 2/6 tiêu chí, bao gồm hương vị và phụ gia tạo hương – những đặc điểm vốn có ở tất cả các sản phẩm thuốc lá và nicotine. Đồng thời, TLNN cũng được TobReg khẳng định là một dạng sản phẩm thuốc lá, tạo ra khí hơi chứa nicotine từ nguyên liệu thuốc lá, cùng với nicotine và các hợp chất hóa học khác.

Xếp thứ 2 ở mức độ thu hút giới trẻ là nhóm các loại thuốc lá truyền thống, gồm thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá cuốn tay và thuốc lá tẩu. Báo cáo ghi nhận các loại này có 3/6 đặc tính có khả năng thu hút giới trẻ, gồm hương vị, tính tiện lợi khi sử dụng và phụ gia tạo hương.

Đáng chú ý, TLĐT là sản phẩm xếp thứ hạng cao nhất, đạt 6/6 tiêu chí có nguy cơ thu hút giới trẻ, bao gồm cả các yếu tố đang là mối quan ngại của các cơ quan quản lý hiện nay như: thiết kế dễ sử dụng, dễ che giấu, mẫu mã mô phỏng kẹo hoặc đồ chơi, và không chứa lá thuốc lá – đặc điểm khiến giới trẻ dễ đánh giá sai về mức độ độc hại của sản phẩm.

Đây không phải lần đầu tiên WHO công nhận sự khác biệt hoàn toàn giữa TLĐT và TLNN. Trước đó tại Hội nghị lần thứ 8 các nước thành viên (COP8) thuộc Công ước khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) năm 2018, WHO đã khuyến nghị các nước thành viên quản lý TLNN theo chính sách kiểm soát thuốc lá hiện hành của quốc gia. Trong hướng dẫn mới nhất của WHO vào tháng 6/2025, WHO tiếp tục duy trì quan điểm kiểm soát TLNN như các sản phẩm thuốc lá thông thường. Cơ quan này cũng lưu ý không nên nhầm lẫn TLNN với TLĐT .

Tăng hiệu quả bảo vệ giới trẻ: Cần phân biệt mức độ rủi ro của từng loại thuốc lá mới

Trong các cuộc thảo luận về Luật Đầu tư (sửa đổi) đang diễn ra tại Quốc hội trong thời gian gần đây, vấn đề cần phân biệt rõ ràng giữa TLĐT và TLNN tiếp tục thu hút sự quan tâm của đại biểu, dư luận.

Theo đó, đại biểu Đồng Ngọc Ba (Gia Lai) nêu ý kiến, TLĐT và TLNN là hai khái niệm khác nhau, cần dựa trên các tiêu chí đánh giá rõ ràng để xác định sản phẩm nào cần đưa vào danh mục cấm .

Đồng thời, ông cũng lưu ý phải phân biệt rạch ròi giữa việc cấm ngành nghề đầu tư kinh doanh và việc cấm lưu thông hàng hóa theo Luật Thương mại để tránh lúng túng trong áp dụng pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu – Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội (đoàn Bình Định) cũng nhấn mạnh, TLĐT tiềm ẩn nhiều nguy cơ hơn TLNN. Bởi xét về bản chất, TLNN vẫn dùng nguyên liệu thuốc lá sợi, trong khi TLĐT chỉ sử dụng dung dịch.

Ông giải thích: “Vì ở dạng dung dịch, không ai có thể kiểm soát được thành phần bên trong. Người bán có thể tùy ý cho thêm các chất gây nghiện, thậm chí là ma túy dạng lỏng, điều này vô cùng nguy hiểm. Đặc biệt, các sản phẩm này được thiết kế bắt mắt, sành điệu nên rất thu hút giới trẻ.”

Song song đó, đối tượng sử dụng của TLNN và TLĐT cũng hoàn toàn khác biệt. Tại tọa đàm “Phòng chống buôn lậu các sản phẩm thuốc lá: Giải pháp chính sách phù hợp” năm 2024, Trung tá Nguyễn Minh Tiến (Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an TP. Hà Nội) cho biết, giá thành của sản phẩm TLNN xách tay ở mức cao, có thể lên đến 4-5 triệu đồng/thùng nên giới trẻ thường khó tiếp cận. Vì vậy, đối tượng sử dụng TLNN chủ yếu hiện nay là người trưởng thành có thu nhập ổn định.

Cũng trong báo cáo TobReg mới nhất của WHO, TLNN không có yếu tố “tiện dụng” đối với giới trẻ. Trên thực tế, để xài được TLNN, ngoài chi phí cao, người dùng còn mất thời gian lắp đặt thiết bị để hoạt động trước khi sử dụng. Mỗi lần xài phải đem theo pin sạc, hộp đựng thuốc lá đặc chế, tẩu thuốc, bị giới hạn số lần hút trong mỗi lần sử dụng, v.v. Nếu muốn dùng tiếp phải lắp điếu thuốc lá đặc chế mới, trong trường hợp còn đủ pin để sử dụng.

Ngược lại, TLĐT có giá thấp hơn đáng kể nên rất phổ biến trong giới trẻ, được thiết kế nhỏ gọn, không giới hạn số lần hút trong một lần sử dụng. Chính vì có dung dịch, nhiều vụ việc được lực lượng chức năng ghi nhận cho thấy TLĐT bị pha trộn các chất cấm như cần sa, làm tăng mức độ nguy hiểm đối với cộng đồng .

Với việc gia tăng sử dụng TLĐT, TLNN, hiện các cơ quan chức năng đang ráo riết thực thi các quy định để ngăn chặn sự phổ biến các sản phẩm này. Tuy nhiên, để kiểm soát hiệu quả trong phạm vi khả năng hiện có, các đại biểu cho rằng cần phân biệt mức độ rủi ro của từng loại sản phẩm về kỹ thuật, cách thức vận hành, cấu tạo nguyên liệu sản phẩm để xếp loại tính rủi ro và những hệ lụy ngoại ý. Đây là cơ sở để cơ quan quản lý có đủ điều kiện để tập trung vào các sản phẩm nguy hiểm nhất, tránh lãng phí nguồn lực cũng như tăng hiệu quả kiểm soát, bảo vệ giới trẻ kịp thời.

Nguồn SVVN : https://svvn.tienphong.vn/bao-cao-cua-who-can-phan-biet-nguy-co-hap-dan-gioi-tre-cua-cac-loai-thuoc-la-post1799349.tpo