Việc tinh gọn không đơn thuần là bài toán cắt giảm, mà là yêu cầu cấp thiết nhằm xóa bỏ sự chồng chéo, nâng cao chất lượng nội dung và chuyên nghiệp hóa hoạt động báo chí trong kỷ nguyên số.
Áp lực cao hơn, đòi hỏi cao hơn
Nhà báo Nguyễn Công Khanh, phụ trách Ban Báo điện tử, Báo Đại đoàn kết chia sẻ, sau sáp nhập, khối lượng công việc của mỗi cá nhân tăng lên, đòi hỏi sự chủ động cao hơn.
Mỗi người phải linh hoạt và thích nghi, thay vì chỉ tập trung vào một mảng chuyên biệt. Điều này dù có áp lực nhưng cũng tạo thêm cơ hội học hỏi và mở rộng kỹ năng.
Hậu sáp nhập, các cơ quan báo chí hướng tới chuyên nghiệp hóa bằng việc chuyển đổi số, áp dụng AI. Ảnh minh họa.
"Nhiều phóng viên lo ngại việc sáp nhập có thể dẫn đến tinh giản biên chế, nguy cơ mất việc hoặc phải chuyển đổi vị trí, chuyên môn.
Tuy nhiên, họ cũng xem đây là cơ hội để nâng cao năng lực và thích ứng", anh Khanh nói.
Nhà báo Trịnh Tú Uyên, phụ trách Ban Văn hóa Nghệ thuật, Báo Đại đoàn kết cho biết, sau khi Tạp chí Mặt trận sáp nhập với Báo Đại đoàn kết vào tháng 1/2025, Ban Biên tập Báo được kiện toàn. Quy trình làm việc được rà soát, điều chỉnh, đảm bảo tính thống nhất, hiệu quả, chuyên nghiệp.
"Đây cũng là thời điểm để Đại đoàn kết tiếp tục đổi mới, bứt phá, khẳng định vị thế là tiếng nói tin cậy của khối đại đoàn kết toàn dân tộc", bà Uyên nói.
Theo TS Phạm Việt Dũng, Trưởng ban Kinh tế, Tạp chí Cộng sản, hậu sáp nhập nhiều cơ quan báo chí, áp lực công việc tăng lên, sự thay đổi vị trí, chuyên môn và nguy cơ mất việc phần nào cũng sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của người làm báo. Phải mất một thời gian để các cơ quan báo chí ổn định, hoạt động hiệu quả.
"Quá trình này, sẽ có một số người phải chấp nhận thiệt thòi, hy sinh vì sự nghiệp chung. Do đó, để tạo được sự đồng lòng, cần tuyên truyền thật tốt để từng cá nhân có nhận thức đúng về việc sáp nhập, tinh gọn", ông Dũng nói.
Thích ứng trong kỷ nguyên số
PGS. TS Hà Huy Phượng, giảng viên cao cấp, Trưởng ban Tổ chức cán bộ, Học viện Báo chí và Tuyên truyền nhận định, trong bối cảnh cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy và tăng cường ứng dụng công nghệ số, các cơ quan báo chí và nhà báo cần quản trị tốt, thích ứng để phát triển.
Tròn một thế kỷ đồng hành cùng đất nước, báo chí cách mạng Việt Nam đã có những bước chuyển mình tích cực, hòa mình vào dòng chảy thực tiễn cuộc sống, giữ vững vai trò là kênh thông tin chủ lực, diễn đàn tin cậy của nhân dân; tích cực đấu tranh chống tiêu cực và bảo vệ lẽ phải.
Chủ trương sáp nhập cơ quan báo chí giúp các cơ quan báo chí phát triển quy mô hơn, tăng cường khả năng cạnh tranh trong kỷ nguyên số. Đồng thời hỗ trợ quản lý nhà nước trong việc kiểm soát và định hướng thông tin; góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam chuyên nghiệp - nhân văn - hiện đại.
Ông Đặng Khắc Lợi, Phó cục trưởng Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)
Việc xây dựng một mô hình tổ chức cơ quan báo chí phù hợp và hình thành năng lực làm báo đa kỹ năng, tiếp cận nhanh với kiến thức mới, đặc biệt về ứng dụng chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) là rất cần thiết.
"Trong kỷ nguyên số, các nhà báo cần xây dựng thương hiệu và uy tín cá nhân trên môi trường số, trở thành "nhà báo sáng tạo" thay vì chỉ là "nhân viên tòa soạn".
Đồng thời, cần giữ vững lập trường, chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, nhạy bén chính trị và tỉnh táo trong xử lý thông tin", ông Phượng nhìn nhận.
Để quá trình tinh gọn đạt hiệu quả tối ưu, ông Phượng cho rằng, lãnh đạo các cơ quan báo chí cần chủ động tư duy chuyển đổi số mạnh mẽ, xây dựng lộ trình sáp nhập minh bạch, đảm bảo quyền lợi, đời sống cho người lao động, từ đó tạo dựng sự đồng thuận.
Ông Phượng đề xuất giải pháp đồng bộ trên ba cấp độ chính: Tổ chức - con người - công nghệ.
Về tổ chức, thực hiện tái cấu trúc bộ máy theo hướng tích hợp, chuyên nghiệp hóa, xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ hiện đại với quy trình "một nguồn - đa nền tảng"; có quy chế phối hợp nội bộ rõ ràng, linh hoạt; quản lý dựa trên dữ liệu, KPI, phần mềm tác nghiệp, áp dụng vào quy trình sản xuất tác phẩm báo chí.
Về con người, xây dựng đội ngũ nhân sự tinh nhuệ - đa nhiệm - chuyển đổi số, hình thành tư duy "nhà báo chuyển đổi số".
Thực hiện cơ chế đánh giá định kỳ bằng số liệu cụ thể, thay vì cảm tính và có chính sách ưu tiên giữ chân nhân sự chủ lực.
Về công nghệ, triển khai tăng tốc chuyển đổi số toàn diện bằng cách xây dựng hệ sinh thái công nghệ số báo chí đồng bộ, đầu tư hạ tầng tòa soạn số hiện đại, từ đó khai thác nguồn thu đa dạng từ nội dung số…
TS Phạm Việt Dũng cũng nhận định, sự phát triển của công nghệ, AI và mạng xã hội khiến vai trò của nhà báo thay đổi.
Thay vì chạy đua về tốc độ đưa tin, nhà báo bây giờ cần có khả năng dự báo, phân tích, bình luận và đánh giá sâu sắc bản chất của vấn đề để định hướng xã hội.
Đoàn kết là chìa khóa thành công
TS Nguyễn Đăng Khang, Phó tổng biên tập Báo Đại đoàn kết đánh giá, trong bối cảnh sáp nhập, tinh gọn cùng với những khó khăn trong việc tìm kiếm nguồn thu và cạnh tranh công chúng, sự đoàn kết và thống nhất nội bộ của mỗi cơ quan báo chí là chìa khóa thành công.
Đồng thời việc cải tổ, tinh gọn và sắp xếp lại bộ máy sẽ loại bỏ sự chồng chéo trong chức năng, nhiệm vụ, sàng lọc được những người làm chuyên môn giỏi và sắp xếp đúng người, đúng việc.
Từ đó xây dựng môi trường làm việc văn minh, hòa đồng nhưng vẫn có phân cấp, phân quyền.
"Đơn cử, tại Báo Đại đoàn kết, việc kiện toàn bộ máy đã giúp báo ổn định, phát triển bền vững hơn", ông Khang nói.
Giữa bối cảnh tinh gọn sau sáp nhập và sự "đe dọa" từ việc AI sẽ thay thế con người trong sáng tạo nội dung báo chí, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Báo Kinh tế & Đô thị cho rằng, đây sẽ là cơ hội để các nhà báo thích nghi và thay đổi.
Việc ứng dụng AI trong quản trị tòa soạn là hướng đi phù hợp, cần thiết và tất yếu, giúp các cơ quan báo chí giữ vững vai trò là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, định hướng dư luận hiệu quả trong thời đại số.
Tuy nhiên, bên cạnh việc ứng dụng công nghệ, cần quan tâm đến đạo đức nghề nghiệp. Sử dụng AI trong báo chí phải đi đôi với đảm bảo tính minh bạch, chính xác, nhân văn của thông tin. "Công nghệ là công cụ, nhưng con người mới là chủ thể quyết định cách thức vận hành, kiểm soát, định hướng chúng", ông Lợi khẳng định.
Nguyên Khánh