Bảo đảm minh bạch, công bằng trong điều hành giá điện, chuẩn bị nguồn lực cho phát triển giai đoạn mới

6 giờ trướcBài gốc

Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 72/NĐ-CP tập trung vào sửa đổi, bổ sung nội dung liên quan đến các chi phí khác chưa được tính vào giá điện và trách nhiệm của Bộ Công Thương, EVN, các bên liên quan

Mỗi số điện phải bù lỗ 135-149 đồng

Báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho thấy, năm 2022, giá thành sản xuất kinh doanh điện là 2.032,26 đồng/kWh, trong khi giá bán điện thương phẩm bình quân thực hiện là 1.882,73 đồng/kWh. Như vậy giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 149,53 đồng/kWh.

Năm 2023, giá thành sản xuất kinh doanh điện là 2.088,90 đồng/kWh, trong khi giá bán điện thương phẩm bình quân thực hiện là 1.953,57 đồng/kWh. Như vậy giá bán điện thấp hơn giá thành điện là 135,33 đồng/kWh.

Nói đơn giản hơn, với mỗi số điện, đơn vị bán điện (ở đây là EVN) phải bù 149,53 đồng trong năm 2022 và 135,33 đồng trong năm 2023.

Sản lượng điện thương phẩm toàn hệ thống năm 2022 khoảng 268,4 tỷ kWh và năm 2023 khoảng 253,05 tỷ kWh. Như vậy, sơ bộ số tiền phải bù lỗ mỗi năm lần lượt là khoảng 40.133 tỷ đồng và 34.245 tỷ đồng.

Cuối năm 2019 - đầu năm 2020, đại dịch Covid-19 bùng phát, sau đó tiếp tục diễn biến phức tạp hết năm 2021 và tác động nặng nề lên kinh tế - xã hội thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng trong cả năm 2022-2023.

Bối cảnh này đã khiến nhu cầu nhiên liệu tăng cao, giá nhiên liệu đầu vào than, dầu, khí, tỷ giá ngoại tệ tăng cao đột biến, dẫn đến thông số đầu vào cho sản xuất điện tăng cao đột biến, đặc biệt là các nguồn nhiệt điện sử dụng nhiên liệu đầu vào là than, dầu, khí. Các nguồn năng lượng tái tạo phát triển nhanh và mạnh, thay thế một phần các nguồn điện truyền thống, nhưng giá thành cao hơn.

Giá, phí truyền tải chưa được tính đúng, tính đủ trong giá bán lẻ điện

Chi phí đầu vào tăng cao, nhưng giá điện không những không tăng, mà còn được hỗ trợ trong giai đoạn này. Năm 2020-2021, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, nhằm góp phần chia sẻ với những khó khăn trong sản xuất kinh doanh và sinh hoạt đối với các khách hàng sử dụng điện bị ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, ngành điện đã thực hiện giảm giá điện, giảm tiền điện, hỗ trợ tiền điện gồm 5 đợt với tổng số tiền 15.233,1 tỷ đồng.

Đến tận năm 2022, giá bán lẻ điện bình quân vẫn giữ nguyên kể từ lần điều chỉnh ngày 20/03/2019. Chỉ đến tháng 5/2023, giá bán lẻ điện mới được điều chỉnh tăng 3% và tiếp tục điều chỉnh tăng 4,5% vào tháng 11/2023.

Cả hai lần tăng này đều thấp hơn nhiều so với kết quả tính toán giá điện bình quân, nên doanh thu từ việc tăng giá bán lẻ điện trong năm 2023 không đủ bù đắp chi phí đã thiếu hụt trước đó.

Sau khi tính toán tổng hợp các số liệu liên quan, các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa được tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện giai đoạn 2022-2023 là khoảng 44.000 tỷ đồng.

Đề xuất sửa đổi chính sách kịp thời

Hiện nay, việc thực hiện cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 72/NĐ-CP ngày 28/3/2025 của Chính phủ quy định về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân.

Tuy nhiên, qua thực tế triển khai thực hiện Nghị định, còn một số nội dung cần được xem xét, điều chỉnh để đảm bảo nguyên tắc toàn bộ các chi phí hợp lý, hợp lệ cần được đưa vào tính toán, điều chỉnh giá bán lẻ điện.

Do đó, Bộ Công Thương đề xuất sửa đổi Nghị định 72/2025/NĐ-CP, cụ thể là sửa đổi, bổ sung nội dung liên quan đến tổng các chi phí khác chưa được tính vào giá điện, là các khoản chi phí được phép tính nhưng chưa tính đầy đủ, phân bổ vào giá bán lẻ điện bình quân năm.

Các khoản này bao gồm các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện; chênh lệch tỷ giá.

Riêng đối với chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân, Bộ Công Thương đưa ra 2 phương án: 1 là tính từ năm 2022 trở đi; 2 là tính từ năm 2022 đến trước năm Nghị định này có hiệu lực thi hành.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân theo hướng, EVN lập hồ sơ phương án giá bán lẻ điện bình quân báo cáo Bộ Công Thương kiểm tra, rà soát và cho ý kiến (nếu giá giảm từ 1% trở lên hoặc tăng từ 2% tới 5% so với giá hiện hành).

Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan xem xét kiểm tra các báo cáo, tính toán của EVN.

Nếu phát hiện có sai sót trong kết quả tính toán giá điện theo quy định, Bộ Công Thương có trách nhiệm yêu cầu EVN dừng điều chỉnh hoặc điều chỉnh lại giá bán lẻ điện bình quân.

Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương thực hiện Nghị định này với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về giá, quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; có ý kiến đối với đề xuất của EVN về phân bổ các khoản chi phí quy định.

Các trường hợp khác thực hiện theo quy định của Nghị định 72

Ngoài ra, dự thảo Nghị định bổ sung thêm trách nhiệm của EVN về tính chính xác, hợp lý, hợp lệ đối với các khoản chi phí phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, cung ứng điện chưa được tính toán, bù đắp đầy đủ trong giá bán lẻ điện bình quân khi đề xuất phân bổ.

Bước đi quan trọng để ngành điện bước vào giai đoạn phát triển mới

Các đề xuất sửa đổi Nghị định 72 nhằm mục tiêu đảm bảo việc điều hành giá điện công bằng, minh bạch và hiệu quả. Ngoài ra, trách nhiệm của EVN tiếp tục được siết chặt dưới sự giám sát, quản lý thường xuyên của Nhà nước, sẵn sàng cho thị trường điện bước vào giai đoạn mới trên lộ trình phát triển thị trường điện cạnh tranh.

Điều này cũng phù hợp với quy định tại Luật Điện lực 2024: Giá bán lẻ điện được phản ánh và điều chỉnh kịp thời theo biến động thực tế của thông số đầu vào, bù đắp chi phí hợp lý, hợp lệ với lợi nhuận hợp lý để bảo toàn, phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng thời kỳ và cấp độ thị trường điện cạnh tranh.

Các đề xuất sửa đổi Nghị định 72 nhằm mục tiêu đảm bảo việc điều hành giá điện công bằng, minh bạch và hiệu quả

Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, giai đoạn 2026 - 2030, cần khoảng 136,3 tỷ USD để đầu tư phát triển nguồn và lưới điện truyền tải; định hướng giai đoạn 2031 - 2035 khoảng 130,0 tỷ USD; giai đoạn 2036 - 2050 khoảng 569,1 tỷ USD.

Đây là lượng vốn “khủng” sẽ cần phải huy động từ nhiều nguồn để hiện thực hóa. Trong đó, EVN được giao triển khai hàng loạt dự án quy mô lớn, quan trọng, cấp bách như dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, nhà máy điện khí LNG Quảng Trạch 2&3, nhà máy thủy điện tích năng Bác Ái, các dự án nhà máy thủy điện mở rộng, điện gió ngoài khơi…. Với kế hoạch đầu tư này, nhu cầu vốn đầu tư để thực hiện dự án sẽ là rất lớn.

Ở góc nhìn toàn cảnh, việc sửa đổi Nghị định 72 là bước đi quan trọng để chuẩn bị nguồn lực cho không chỉ EVN mà cả ngành điện thực hiện nhiệm vụ trong thời gian tới là tăng cường đầu tư xây dựng hạ tầng điện lực, năng lượng, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trong ngắn hạn và dài hạn, đặc biệt là đảm bảo cung cấp điện an toàn, ổn định phục vụ tăng trưởng kinh tế - xã hội hai chữ số giai đoạn tới.

Cùng với đó, Bộ Công Thương đang tiếp tục hoàn thiện nhiều chính sách quan trọng liên quan đến giá điện, như cơ chế giá điện hai thành phần, giá điện theo thời gian sử dụng,…, thực hiện đúng tinh thần và định hướng của Bộ Chính trị đưa ra tại Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045: “Xây dựng giá năng lượng minh bạch do thị trường quyết định, có sự quản lý của Nhà nước, không thực hiện bù chéo; Nhà nước điều tiết hợp lý thông qua các công cụ thị trường và thực hiện hiệu quả chính sách an sinh xã hội”.

Thy Thảo

Nguồn Tạp chí Công thương : https://tapchicongthuong.vn/bao-dam-minh-bach--cong-bang-trong-dieu-hanh-gia-dien--chuan-bi-nguon-luc-cho-phat-trien-giai-doan-moi-218759.htm