Trạm biến áp điện ở làng nghề Minh Khai bị rác thải nhựa quây kín, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ. (Ảnh: Mạnh Khánh/TTXVN)
Từ lâu, thôn Minh Khai, thị trấn Như Quỳnh, huyện Văn Lâm (Hưng Yên) là “thủ phủ” nổi tiếng cả nước về tái chế nhựa. Cũng vì thế, làng nghề này gây ảnh hưởng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cả một vùng rộng lớn. Tuy nhiên, để giải quyết vấn nạn ô nhiễm môi trường ở làng nghề Minh Khai lại không hề dễ dàng.
Lan rộng vùng ô nhiễm
Nằm cạnh Quốc lộ 5, cách Hà Nội chừng 18km là làng nghề tái chế nhựa Minh Khai. Theo lối đường dẫn vào làng đoạn cạnh Công ty Tầu Quốc, đập ngay vào mắt phóng viên là những đống phế thải nhựa lớn nằm chình ình, tựa như ở bãi rác. Ngay cả khu vực cổng chào của làng cũng bị rác thải nhựa bủa vây. Cạnh đó là trạm biến áp điện, rác thải nhựa vây quanh, gây mất mỹ quan, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ điện rất cao.
Theo tìm hiểu, rác thải nhựa đã mang lại đời sống khấm khá cho người dân làng Minh Khai. Cũng vì thế, theo năm tháng, số hộ dân làm nghề tái chế nhựa ngày càng tăng. Hiện làng nghề có khoảng 700 hộ dân làm công việc liên quan đến sản xuất, tái chế, kinh doanh nhựa, phế thải nhựa.
Không chỉ sản xuất ở trong làng, người dân Minh Khai đã mở mang nghề ở những thôn, xã khác trong huyện Văn Lâm. Hiện tại, ở thôn Hùng Trì, xã Lạc Đạo, huyện Văn Lâm - cách làng Minh Khai vài km, giờ cũng có nhiều hộ dân theo nghề tái chế nhựa. Nhiều hộ dân đã biến sân bóng, đường làng thành những khu vực để sàng lọc, nghiền phế liệu, rác thải nhựa, nylon...
Những loại phế liệu này được thu mua từ nhiều tỉnh, thành và các khu công nghiệp ở phía Bắc, thậm chí là cả ở nước ngoài về để tái chế. Cũng vì nghề tái chế nhựa được mở rộng, kéo theo vùng ảnh hưởng ô nhiễm lan ra. Để tái chế nhựa, các hộ làm nghề phải dùng 1 lượng nước lớn để tẩy, giặt. Sau đó, đến công đoạn phơi khô rồi cho vào nồi nấu. Hầu như ở tất cả các công đoạn đều phát thải ô nhiễm ra môi trường.
Theo Ủy ban Nhân dân thị trấn Như Quỳnh, trung bình mỗi hộ sản xuất khoảng 3 tấn nhựa/ ngày, trong đó có khoảng 1% tạp chất được loại bỏ ra môi trường. Đáng nói, trong quá trình sản xuất phần lớn các hộ dân đều thải các chất thải, nước thải, khí thải thẳng ra môi trường. Đó là chưa kể, hầu hết các hộ sản xuất nhựa không có hồ sơ về phòng cháy chữa cháy.
Do chưa tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường nên tại thôn Minh Khai, rác thải nhựa được bày, vứt tràn lan, mất cảnh quan; ô nhiễm không khí và nguồn nước. Ước tính lượng rác thải đang tồn đọng tại làng Minh Khai khoảng 100 nghìn tấn, được vùi lấp ở ao hồ, kênh mương, rìa làng… “Thủ phủ nhựa độc” giữa lòng Hưng Yên đang từng ngày hủy hoại môi trường sống.
Không phải đến hôm nay người dân Minh Khai mới cảm thấy bất an. Từ hơn 10 năm trước, nhiều người đã lên tiếng về tình trạng trẻ nhỏ mắc bệnh hô hấp, người già ho kéo dài, nước giếng ô nhiễm, cá chết hàng loạt. Nhưng chưa một biện pháp mạnh nào được triển khai để chặn đứng ô nhiễm ở đây.
Chốt thời hạn xử lý ô nhiễm
Chị Nguyễn Thị Trang, người từng sinh ra và lớn lên ở làng Minh Khai nhưng hiện lấy chồng sinh sống ở nơi khác giãi bày: Người dân bất lực nhìn con em mình lớn lên trong vùng không khí độc, sống cùng nước bẩn và ăn rau trồng trên đất lẫn hóa chất. Những người không làm nghề tái chế nhựa cũng bị vạ lây khi sống ở nơi ô nhiễm. Khói đen bốc lên cả ngày lẫn đêm, mùi khét lẹt từ nhựa cháy khiến cả làng luôn ngập trong bầu không khí độc hại.
Rác thải nhựa của thôn Minh Khai được tập kết ngay cạnh bờ sông, gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường nguồn nước. (Ảnh: Mạnh Khánh/TTXVN)
Theo ông Vũ Đức Đoàn, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thị trấn Như Quỳnh thừa nhận làng nghề thôn Minh Khai hình thành 3 khu vực do 3 đơn vị quản lý gồm: Ủy ban Nhân dân thị trấn Như Quỳnh quản lý khu dân cư; ban quản lý dự án huyện quản lý làng nghề I; công ty 319 quản lý làng nghề II dẫn đến sự bất cập thiếu đồng bộ trong công tác quản lý và chưa có chế tài xử lý.
Ngoài ra, công tác quản lý nhà nước đối với làng nghề tồn tại nhiều năm còn bỏ ngỏ trên các lĩnh vực về bảo vệ môi trường, về thuế, về đăng ký kinh doanh, về kiểm soát nguồn hàng hóa đầu vào, về trật tự xây dựng tại làng nghề I, II; về hành lang lòng đường, vỉa hè.
Vị Phó Chủ tịch cho rằng nguyên nhân tồn tại nằm ở thức của người dân về vệ sinh môi trường, công tác phòng cháy chữa cháy còn hạn chế, người dân sản xuất, kinh doanh chỉ quan tâm đến lợi nhuận còn các vấn đề khác để mặc chính quyền tự giải quyết.
Trước thực trạng như nêu ở trên, anh Nguyễn Văn Long, cư dân sống ở đô thị Ecopark cũng bị ảnh hưởng từ việc tái chế nhựa ở thôn Minh Khai đặt câu hỏi, tại sao giữa hàng loạt sai phạm kéo dài, thách thức pháp luật, gây ô nhiễm trắng trợn, mà làng nghề Minh Khai vẫn tồn tại như một "pháo đài bất khả xâm phạm"? Ai đang chống lưng, bao che, hay tiếp tay cho sự tồn tại dai dẳng của những "ổ ung nhọt" môi trường tại tỉnh Hưng Yên
Làng nghề Minh Khai không chỉ là một làng nghề tái chế nhựa, mà còn là một "điểm nóng" ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Việc thiếu quyết liệt trong việc quản lý và xử lý vi phạm đã dẫn đến tình trạng ô nhiễm kéo dài, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người dân.
Để giải quyết triệt để vấn đề này, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp chính quyền, kiên quyết xử lý các cơ sở vi phạm, đồng thời có cơ chế hỗ trợ phù hợp để di dời các cơ sở sản xuất ra khỏi khu dân cư, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Trước ảnh hưởng ngày càng lớn tới môi trường, mới đây Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hưng Yên đã ra chỉ thị yêu cầu xử lý dứt điểm ô nhiễm tại Minh Khai trước ngày 30/9/2025. Theo đó, tỉnh Hưng Yên yêu cầu ngành chức năng, chính quyền địa phương xây dựng lộ trình di dời toàn bộ xưởng sản xuất ra khỏi khu dân cư, quy hoạch lại mặt bằng sản xuất và tổ chức kiểm tra định kỳ.
Đây được cho là động thái mạnh mẽ nhất từ trước tới nay, trong việc xử lý ô nhiễm môi trường tại làng nghề độc hại này. Dư luận đang mong mỏi kết quả xử lý của tỉnh Hưng Yên, đối với làng nghề Minh Khai nói riêng và các làng nghề ô nhiễm khác nói chung./.
(TTXVN/Vietnam+)