Báo động tình trạng tảo hôn ở vùng cao

4 giờ trướcBài gốc

Mới 14 tuổi, ở độ tuổi "ăn chưa no, lo chưa tới", em Sùng Thị S. bản Phì Nhừ B, xã Phì Nhừ (huyện Điện Biên Đông) đã rời ghế nhà trường, lấy chồng. Chồng S. là Sùng A V. cũng vừa học xong lớp 9. Cưới nhau khi chưa đủ tuổi nên đến nay S. và V. vẫn chưa thể đăng ký kết hôn theo quy định pháp luật. Kết hôn khi tuổi còn nhỏ, chưa thể tự lập, cuộc sống của S. và V. đều phụ thuộc bố mẹ. Cuộc sống trước đó của gia đình hai em vốn đã khó khăn giờ càng thêm khó.

Em Sùng Thị S. bộc bạch: Bản thân em cũng biết mình lấy chồng khi chưa đủ tuổi là sai, nhưng nhỡ lấy rồi nên cũng đành phải chấp nhận. Cuộc sống của chúng em giờ rất khó khăn. Chúng em chỉ mong đủ tuổi lao động rồi đi tìm một công việc nào đó để trang trải cuộc sống.

Cùng huyện Điện Biên Đông, 18 tuổi - em Thào Thị M. bản Háng Pu Xi, xã Phì Nhừ đã là mẹ 2 con. Lấy chồng từ năm 16 tuổi, khi kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản, chăm lo hạnh phúc gia đình chưa đầy đủ khiến cuộc sống của M. hoàn toàn đảo lộn. Chưa kể, chồng của M. kém M. 2 tuổi và cũng bỏ học từ rất sớm. Thào Thị M. cho biết, thời điểm đó do nhận thức chưa đầy đủ nên đã xin bố mẹ cho lấy chồng. Bố mẹ thương con nên cũng đồng ý. Giờ nghĩ lại thấy buồn vì cả 2 vợ chồng hàng ngày phải vất vả lắm mới đủ ăn. Con cái vì vậy mà cũng thiếu thốn.

Cái giá phải trả của cuộc hôn nhân cận huyết thống giữa Vàng Thị S. và Thào A Hạnh là S. bị kết án 6 năm tù, con sinh ra không lành lặn.

Tảo hôn để lại nhiều hệ lụy. Ở vùng cao Điện Biên, ngoài tảo hôn là tình trạng hôn nhân cận huyết thống; tuy không nhiều nhưng hậu quả rất nặng nề. Hơn 3 năm trôi qua, anh Thào A Hạnh, bản Pú Khớ, xã Ẳng Cang (huyện Mường Ảng) vẫn chưa khỏi day dứt về những việc đã qua.

Ngược thời điểm năm 2021, cả bản Pú Khớ xôn xao trước vụ việc Vàng Thị S. dùng lá ngón đầu độc tình nhân của chồng (anh Thào A Hạnh) là chị Cứ Thị B. Hậu quả chị B. tử vong. Đau xót hơn, chị B. ra đi, bỏ lại đứa con chưa đầy 4 tháng tuổi. Và cái kết cho hành vi của Vàng Thị S. là mức án 6 năm tù giam.

Nhắc lại chuyện cũ, Thào A Hạnh rất hối hận; nhưng dù thế nào thì mọi chuyện cũng không thể quay lại được. “Mọi việc đều do em. Em đã làm mọi người phải liên lụy. Người em thương thì không còn nữa. Còn vợ em thì lâm vào cảnh tù tội” - Hạnh bộc bạch.

Sự việc đau lòng trên nguyên do bởi Thào A Hạnh và Vàng Thị S. kết hôn cận huyết thống (Hạnh và S. là con của hai chị em gái). Sau kết hôn hai người đã sinh 4 con, tuy nhiên cả 4 đứa trẻ sinh ra đều bị khuyết tật nặng không biết nói. Chán nản cuộc sống, Hạnh đưa Cứ Thị B. về chung sống. Từ đó, S. không được chồng yêu thương, quan tâm. Giận dỗi, ghen tuông, S. đã dùng lá ngón xào lẫn lá chanh leo cho chị B. ăn. Kết quả chị B. tử vong còn S. bị khởi tố và kết án 6 năm tù.

Cơ quan chức năng thường xuyên tổ chức tuyên truyền nhằm giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

Thống kê của cơ quan chức năng, mấy năm gần đây, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh luôn ở mức cao, tập trung ở các huyện: Tủa Chùa, Mường Nhé, Nậm Pồ, Điện Biên Đông... Năm 2023, trong tổng số 3.183 cặp kết hôn thì có tới 34,4% tảo hôn; năm 2024 có 2.821 cặp kết hôn thì có 33,2% tảo hôn. Trong 2 năm (2023 - 2024) tỷ lệ hôn nhân cận huyết thống lần lượt là 0,063% và 0,04%.

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên có cả khách quan và chủ quan. Song phần lớn là do phong tục, tập quán, trình độ dân trí không đồng đều, điều kiện kinh tế của người dân khó khăn, không đủ chi phí cho con đến trường dẫn đến tình trạng bỏ học, không có việc làm đã tạo tâm lý trong một bộ phận thanh thiếu niên lấy vợ, lấy chồng sớm. Thêm vào đó là sự can thiệp thiếu mạnh mẽ, thiếu kiên quyết từ phía chính quyền địa phương trong việc áp dụng chế tài xử phạt đối với trường hợp tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống xảy ra trên địa bàn...

Hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, các cấp, các ngành, cơ quan chức năng thường xuyên đến tận hộ dân tuyên truyền, phổ biến pháp luật.

Tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống gây ra nhiều hậu quả. Trước hết là vi phạm pháp luật, ảnh hưởng sức khỏe sinh sản. Về lâu dài, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống dẫn đến tình trạng thoái hóa giống nòi, giảm chỉ số thông minh, chiều cao, cân nặng, dễ mắc các bệnh, nguy cơ tử vong sau sinh cao… ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dân số.

Trước thực trạng trên, hệ thống y tế, cấp ủy, chính quyền địa phương đã phối hợp, tổ chức hoạt động truyền thông, vận động, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong hôn nhân. Tập trung vào việc phổ biến Luật Hôn nhân và Gia đình, quy định về đăng ký kết hôn và khai sinh; tầm quan trọng, các nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình; tác hại của tảo hôn, kết hôn cận huyết thống... Để nâng cao sự hiểu biết của người dân trong thực hiện Luật Hôn nhân và Gia đình, tài liệu truyền thông, tờ rơi được cấp phát đến tận tay người dân nhằm gắn trách nhiệm của cá nhân, gia đình trong việc thực hiện quy định của Nhà nước về chính sách dân số, dần loại bỏ nạn tảo hôn và kết hôn cận huyết thống.

Tuyên truyền về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống được lồng ghép vào các hội nghị, buổi họp ở thôn, bản.

Phát huy vai trò của hệ thống giáo dục, công tác truyền thông nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của học sinh được các nhà trường chú trọng, nhất là ở cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông. Căn cứ điều kiện thực tiễn, nhiều đơn vị trường tổ chức hoạt động ngoại khóa, hội thi cho học sinh tìm hiểu về giới tính, sân khấu hóa bằng tiểu phẩm sinh động, đặc sắc giúp học sinh nâng cao nhận thức, có thêm kiến thức về sức khỏe sinh sản cũng như những điều nên tránh ở tuổi vị thành niên.

Bên cạnh tuyên truyền, vận động, cơ quan chức năng nhắc nhở người dân đưa con tiêm phòng đúng độ tuổi để nâng cao chất lượng dân số.

Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số thời gian qua dù đã đa dạng có chuyển biến, song do tập tục tảo hôn của đồng bào dân tộc thiểu số có từ lâu đời nên để đạt được kết quả như mong muốn phải cần quá trình vận động lâu dài. Cùng với đó, sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, chính quyền địa phương sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp làm thay đổi tư duy, nhận thức của người dân, từ đó đẩy lùi tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, nâng cao chất lượng dân số trong thời gian tới.

Quang Long

Nguồn Điện Biên Phủ : https://baodienbienphu.com.vn/bai-thuong/suc-khoe/bao-dong-tinh-trang-tao-hon-o-vung-cao