Tại hội thảo về Dinh dưỡng trẻ em tổ chức tại trường Đại học Y Hà Nội cuối tuần qua, các chuyên gia đã cảnh báo về tình trạng trẻ thừa cân béo phì ở lứa tuổi tiểu học. Nguyên nhân chủ yếu do lối sống ít vận động và chế độ dinh dưỡng giàu năng lượng nhưng mất cân đối khiến tỷ lệ thừa cân, béo phì tăng nhanh.
Trẻ nam thừa cân nhiều hơn
Theo nghiên cứu của Tiến sĩ, bác sĩ Trương Ngọc Dương, nguyên giảng viên Bộ môn Nhi, Học viện Quân y, về đặc điểm trẻ thừa cân, béo phì tại khu vực Đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2024-2025, trong số 2.037 trẻ được khảo sát, nhóm 6-10 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất với 73,2% (1.490 trẻ). Đáng chú ý, trẻ béo phì ở lứa tuổi này thường có chiều cao vượt mức trung bình, cho thấy dấu hiệu tăng trưởng sớm.
Tỷ lệ thừa cân - béo phì tập trung chủ yếu ở nhóm tuổi tiểu học (6-10 tuổi), chiếm 73,2% tổng số
trẻ khảo sát. Trẻ nam chiếm ưu thế rõ rệt (75,1%), cao hơn đáng kể so với trẻ nữ.
Điều này khẳng định rằng giai đoạn tiểu học là thời điểm nguy cơ cao, khi trẻ chịu ảnh hưởng từ chế độ ăn giàu năng lượng và giảm hoạt động thể chất.
Tiến sĩ Dương báo cáo về tình trạng trẻ thừa cân ở lứa tuổi tiểu học.
Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra xu hướng đáng lo ngại: ở nhóm trẻ béo phì lớn tuổi hơn, chiều cao có xu hướng giảm dần theo tuổi, tức là tăng cân sớm không đi kèm với tăng trưởng chiều cao tương ứng ở giai đoạn vị thành niên.
Tiến sĩ, bác sĩ Lưu Thị Mỹ Thục, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) lý giải rằng tình trạng dư thừa mỡ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển và sức khỏe xương. Ở giai đoạn tiền dậy thì, khi xương phát triển nhanh, trẻ béo phì có thể cao hơn bạn đồng lứa. Tuy nhiên, đến giai đoạn dậy thì, tốc độ tăng trưởng của trẻ chậm lại và dừng sớm hơn, dẫn đến chiều cao thấp hơn so với trẻ cùng tuổi không béo phì.
Giải pháp can thiệp sớm
Béo phì ở trẻ em, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học, không chỉ làm gia tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa, tiểu đường type 2, bệnh tim mạch (như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu), mà còn gây ra các vấn đề tâm lý - xã hội. Để giải quyết, các chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá toàn diện tình trạng tăng trưởng, phát hiện sớm nguy cơ và xây dựng các biện pháp can thiệp phù hợp.
Tiến sĩ Dương khuyến nghị vấn đề thừa cân béo phì ở trẻ cần sự vào cuộc của cả gia đình và nhà trường. Các giải pháp cần can thiệp sớm để trẻ phát triển toàn diện như:
- Sàng lọc định kỳ các chỉ số liên quan đến thừa cân, béo phì tại trường học; giáo dục dinh dưỡng và hướng dẫn vận động thể chất.
- Truyền thông về lối sống lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và y tế cộng đồng để đảm bảo hiệu quả lâu dài. Các chuyên gia khuyến nghị vấn đề thừa cân béo phì ở trẻ cần sự vào cuộc của cả gia đình và nhà trường.
- Thực phẩm giàu dinh dưỡng: Rau xanh, trái cây ít đường, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, protein nạc (ức gà, cá, trứng) và chất béo lành mạnh (dầu thực vật, bơ).
- Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đồ ngọt, nước ngọt có ga, bánh kẹo và tinh bột tinh chế. Bổ sung vi chất, đặc biệt ở hai “giai đoạn vàng” (1-5 tuổi và 11-14 tuổi).
- Trẻ cần ngủ đủ giấc 7-9 giờ mỗi đêm để duy trì cân bằng nội tiết và trao đổi chất. Tập thể dục đều đặn, hạn chế xem điện thoại, tivi và quản lý căng thẳng để hỗ trợ phát triển toàn diện.
Phương Thúy