Bạo lực gia đình thời số hóa: Thách thức mới - Giải pháp mới

5 giờ trướcBài gốc

Bạolực gia đình không chỉ hiện diện trong đời thực

Mỗi năm theo thống kê từ Bộ Văn hóa, Thểthao và Du lịch (VH,TT&DL), Việt Nam vẫn ghi nhận hơn 30.000 vụ bạo lực giađình. Từ những hành vi thể xác đến tinh thần, từ gian bếp đến phòng ngủ, báo độngtình trạng nhiều gia đình không còn là nơi bình yên. Trong đó, phần lớn là bạolực do nam giới gây ra (chiếm tỷ lệ tới khoảng 83%) và có đến hàng trăm ngàn vụly hôn trong giai đoạn từ giữa 2023 đến giữa năm 2025, trong đó 92,7% ly hôn cónguyên nhân xuất phát từ bạo lực gia đình.

Tại TP HCM, từ 2021 đến 2024, có 86 vụ bạolực gia đình được phát hiện thông qua địa bàn quận, huyện, thành phố Thủ Đức vàtất cả đều được xử lý, từ hòa giải tại cộng đồng đến xử lý hành chính, thậm chítruy cứu hình sự tùy mức độ. Dù vậy, chuyên gia Sở VHTT TP HCM khẳng định số liêụthống kê vẫn còn thấp hơn thực tế vì nhiều nạn nhân không dám tố giác do tâm lyé ngại, xấu hổ hoặc cam chịu.

Nếu như trước đây, bạo lực gia đình chủ yêúdiễn ra trong đời sống thực, với những trận cãi vã, những hành vi bạo hành thểxác, sự áp đặt tinh thần, thì nay, sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội và nềntảng số khiến bạo lực gia đình đang xuất hiện với nhiều hình thức tinh vi hơn.

Bạo lực gia đình trên môi trường mạng thểhiện qua các hành vi như kiểm soát tài khoản cá nhân, theo dõi vị trí GPS, cấmđoán tương tác với người khác, đe dọa tung clip riêng tư, hoặc tấn công nhân phẩmqua các bình luận xúc phạm. Những hành động này không chỉ làm tổn thương tinhthần nạn nhân mà còn khiến họ bị cô lập, hoang mang và mất dần quyền kiểm soátcuộc sống của chính mình.

Có những bậc cha mẹ thiếu phương pháp giáodục đến nỗi phải lên mạng “tố” những lỗi lầm của con cái mình hay đăng tải nhữngkhoảnh khắc riêng tư, không hay của con lên mạng, biến con thành “miếng mồi” củacộng đồng mạng.

Có không ít trường hợp, sau khi vợ/chồng xảyra mâu thuẫn, một bên đã quay lén phát tán video lên mạng, kèm theo những lời lẽbôi nhọ, vu khống. Mạng xã hội trở thành nơi “xét xử công khai”, nơi mà danh dựcá nhân có thể bị chà đạp chỉ bằng vài lượt chia sẻ và dòng bình luận. Các mâuthuẫn trong gia đình vốn có thể giải quyết âm thầm, nay trở thành những vụ bạolực kéo dài và công khai. Đơn cử, những clip quay cảnh “bắt ghen” đạt triêụview, đằng sau sự hả hê của người tung clip, đằng sau những lời lẽ ác ý của cộngđồng mạng là những tâm hồn đau khổ, tổn thương. Có trường hợp sốc nặng đã chọnkết liễu cuộc sống, hay nhập viện tâm thần để điều trị.

Phụ nữ và trẻ em vẫn là nhóm dễ bị tổnthương nhất khi nói đến bạo lực gia đình, đặc biệt trong môi trường mạng. Nhưngtrên thực tế, người cao tuổi, người đồng tính, người chuyển giới, thậm chí cảnam giới cũng không tránh khỏi bị tấn công khi mối quan hệ gia đình đổ vỡ đượcđưa lên mạng.

Nhiều ông bố, bà mẹ đơn thân chia sẻ rằng,sau khi ly hôn, họ không chỉ bị đối phương quấy rối qua tin nhắn mà còn bị côngkích bằng những bài đăng vu khống, ảnh chế hoặc chia sẻ thông tin riêng tư khiếnhọ mất uy tín và tự ti trong công việc, cuộc sống. Có trường hợp, những hình ảnhkhiếm nhã của vợ/chồng cũ bị tung lên nhóm kín như một cách “trả đũa” cá nhân,nhưng thực chất là hành vi bạo lực tinh thần nặng nề.

Nền tảng số, nếu không được kiểm soát tốt,đang trở thành công cụ tiếp tay cho bạo lực gia đình phát triển theo những hìnhthái mới. Đó là những group kín trên Telegram, Facebook, nơi lan truyền hình ảnhriêng tư, clip nhạy cảm của người thân. Đó là những hội nhóm công khai chia sẻ“bí kíp kiểm soát vợ/chồng” bằng cách theo dõi điện thoại, đọc lén tin nhắn,cài lén định vị, cấm chặn bạn bè.

Có thể nhận thấy, bạo lực kỹ thuật số đanghiện diện ngày càng rõ nét, nhưng lại chưa được nhận diện đầy đủ trong hệ thốngpháp luật và nhận thức cộng đồng.

Biến nền tảng số thành “vũ khí” chống bạolực gia đình

Mặc dù là không gian khiến cho bạo lực giađình có thể nảy mầm, phát triển nhanh chóng, nhưng không thể phủ nhận rằngchính mạng xã hội cũng là nơi nhiều nạn nhân bạo lực gia đình tìm được sự hỗ trợ,lên tiếng và được bảo vệ. Nhờ mạng xã hội, nhiều người đã có thể gửi tín hiệu câùcứu khi bị nhốt, bị đánh, bị đe dọa. Nhiều trường hợp, nạn nhân bị cô lập vơíngười thân nhưng nhờ lên mạng cầu cứu, cộng đồng mạng lên tiếng, cơ quan chứcnăng can thiệp kịp thời nên sự việc đã được xử lý rốt ráo. Các tổ chức xã hội,các hội nhóm hỗ trợ nạn nhân cũng hoạt động tích cực hơn bao giờ hết nhờ khảnăng kết nối không biên giới của Internet.

Sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội và nền tảng số khiến bạo lực gia đình đang xuất hiện với nhiều hình thức tinh vi hơn. (Ảnh trong bài: An)

Việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bạolực gia đình đang ngày càng được thực hiện mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hôịquen thuộc như Facebook, TikTok, Zalo… Những chiến dịch như “Chấm dứt bạo lực,vun đắp yêu thương” của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, thông qua sự lan tỏa củamạng xã hội đang đến gần hơn với người trẻ bằng những câu chuyện dễ hiểu, hình ảnhgần gũi và thông điệp giản dị mà sâu sắc.

Ngoài các chiến dịch lớn của cơ quan chứcnăng, nhiều kênh truyền thông độc lập, các podcast, blog cá nhân cũng đang gópphần lan tỏa tinh thần tích cực. Đó là những chia sẻ về hành trình thoát ra khỏibạo lực của các nạn nhân, những hậu quả đau đớn của bạo lực gia đình từ nhữngngười trong cuộc, hay chia sẻ thực tế từ những bậc làm cha, làm mẹ học cách kiềmchế, học cách dạy con không bạo lực...

Ngoài ra, nhiều lớp học miễn phí về kỹnăng làm cha mẹ, kiểm soát cảm xúc, giáo dục không đòn roi… cũng đang được tổchức đều đặn trên Zoom, YouTube hay các nền tảng mạng khác. Những video hoạthình ngắn, tóm tắt Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, giải thích về quyền lợi- nghĩa vụ trong hôn nhân cũng đang giúp người dân tiếp cận pháp luật theo cáchdễ hiểu, dễ nhớ hơn rất nhiều.

Trong bối cảnh bạo lực gia đình ngày cànghiện diện trên không gian mạng, việc tích hợp công nghệ vào công tác phòng ngưàđang trở thành một giải pháp cấp thiết. Những ứng dụng thông minh cần được pháttriển với các tính năng như gửi cảnh báo khẩn cấp, định vị vị trí, ghi âm và tựđộng quay video khi người dùng gặp nguy hiểm. Ở một số nước, các ứng dụng như“Tôi tố giác”, “SafeCity” hay “I’m Safe” còn cho phép người dùng báo tin khẩn,chia sẻ vị trí, gửi bằng chứng chỉ trong vài giây. Đây có thể là những gợi ýđáng tham khảo để Việt Nam phát triển các công cụ công nghệ hỗ trợ nạn nhân hiêụquả hơn trong thời gian tới.

Song song đó, các kênh tư vấn tâm lý vàpháp lý trực tuyến hoạt động 24/7 thông qua chatbot hoặc video call cũng cần đượcmở rộng, giúp nạn nhân có thể tiếp cận chuyên gia một cách kịp thời mà không cầnrời khỏi nhà.

Việc đưa nội dung phòng, chống bạo lực lênmôi trường mạng cũng đóng vai trò quan trọng. Những sản phẩm truyền thông sángtạo trên TikTok, YouTube Shorts, podcast... với ngôn ngữ trẻ trung, dễ hiểu sẽgiúp giới trẻ dễ dàng tiếp cận kiến thức về quyền cá nhân, bình đẳng giới vàcách nhận diện bạo lực tinh thần. Việc phối hợp với các influencer tích cực,người nổi tiếng có ảnh hưởng xã hội cũng là cách hiệu quả để lan tỏa lối sốngvăn minh, trách nhiệm trong gia đình.

Bên cạnh đó, các nền tảng số cần nâng caotrách nhiệm, chủ động thiết lập bộ lọc và kiểm duyệt nghiêm ngặt các nội dungcó yếu tố bạo lực gia đình, định kiến giới hoặc thông tin giả gây hiểu lầm. Cầncó cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các nền tảng với cơ quan chức năng để kịp thơìgỡ bỏ nội dung độc hại và bảo vệ thông tin cá nhân của nạn nhân.

Một giải pháp khác gần đây được nhiêùchuyên gia đề cập là xây dựng “bản đồ số” các địa chỉ tin cậy nơi tổng hợp thông tin về trung tâm bảo trợxã hội, cơ sở tư vấn tâm lý, nơi trú ẩn khẩn cấp... giúp người dân dễ dàng tracứu và tiếp cận dịch vụ khi cần.

Cuối cùng, lực lượng tuyến đầu như cán bộxã, tổ dân phố, công an, nhân viên y tế cần được trang bị kỹ năng sử dụng côngnghệ, nhận diện hành vi bạo lực gián tiếp trên mạng và biết cách tiếp nhận, xửlý thông tin tố giác online một cách hiệu quả và trách nhiệm.

Một lần nữa, cần khẳng định rằng nền tảngsố không tự tạo ra bạo lực gia đình. Đó chỉ là một không gian ảo, nơi phản ánhcách con người đối xử với nhau. Khi được dùng đúng cách, mạng xã hội có thểgiúp kết nối, chia sẻ và hỗ trợ những người đang gặp khó khăn. Nhưng nếu thiêúkiểm soát, nó cũng có thể làm tổn thương thêm những ai vốn đã chịu thiệt thòi.Điều quan trọng là mỗi người cần hiểu rõ trách nhiệm của mình khi sử dụng côngnghệ, để giữ cho gia đình và cộng đồng luôn là nơi an toàn, ấm áp, yêu thương.

Ngọc Mai

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/bao-luc-gia-dinh-thoi-so-hoa-thach-thuc-moi-giai-phap-moi.html