Bảo vệ sức khỏe mùa ô nhiễm không khí: Những điều người dân cần lưu ý

2 giờ trướcBài gốc

Hà Nội liên tục nằm trong nhóm ô nhiễm nặng: Nỗi lo ngày càng lớn

Những ngày gần đây, Hà Nội liên tục lọt vào danh sách 10 thành phố ô nhiễm không khí nhất thế giới theo xếp hạng của IQAir, khiến người dân không khỏi lo lắng cho sức khỏe của mình và gia đình.

GS Hoàng Xuân Cơ, Trưởng Ban Khoa học, Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam, nhận định rằng tình trạng ô nhiễm hiện nay “rất đáng lo ngại và có xu hướng ngày càng nghiêm trọng hơn”. Ông nhấn mạnh Hà Nội đang thiếu một cơ sở dữ liệu phát thải đủ đầy và đáng tin cậy, khiến việc xác định nguyên nhân và đưa ra giải pháp gặp nhiều hạn chế.

Theo GS Hoàng Xuân Cơ tình trạng ô nhiễm hiện nay “rất đáng lo ngại và có xu hướng ngày càng nghiêm trọng hơn”.

Theo ông, có ba nhóm yếu tố lớn đang chi phối chất lượng không khí: nguồn thải từ bên ngoài theo hướng gió thổi về; nguồn thải tại chỗ từ giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt dân sinh; và điều kiện khí tượng, đặc biệt là các đợt nghịch nhiệt mùa Đông khiến lớp bụi bị “giữ” ở tầng thấp, không thể khuếch tán.

Trước những yếu tố gây ô nhiễm đa dạng và khó kiểm soát này, việc chủ động áp dụng các biện pháp bảo vệ sức khỏe cá nhân và gia đình trở nên vô cùng cần thiết. Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp giảm thiểu tác hại của ô nhiễm không khí.H

Hạn chế ra ngoài khi AQI vượt ngưỡng

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí ở Hà Nội trở nên báo động, các cơ quan y tế nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động bảo vệ sức khỏe. Bộ Y tế khuyến cáo người dân nên hạn chế tối đa ra ngoài khi AQI vượt 150, đặc biệt là trẻ em và người già. Nếu bắt buộc phải di chuyển, khẩu trang N95 hoặc N99 là lựa chọn duy nhất đủ khả năng lọc bụi mịn PM2.5, trong khi khẩu trang y tế thông thường hầu như không có tác dụng.

GS Hoàng Xuân Cơ cũng đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của biện pháp phòng hộ cá nhân: “Chúng ta không thể kiểm soát ngay không khí ngoài đường, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát lượng không khí mà mình hít thở. Khẩu trang đạt chuẩn và máy lọc không khí không phải là lựa chọn xa xỉ, mà là lớp bảo vệ thiết yếu trong bối cảnh hiện nay.” Theo ông, sự chủ động của từng gia đình sẽ giảm đáng kể mức độ phơi nhiễm, nhất là trong thời điểm ô nhiễm có xu hướng kéo dài và biến động khó lường.

Giữ không khí trong nhà sạch

Tại không gian sống, việc đóng kín cửa, kết hợp sử dụng máy lọc không khí, giảm đốt nhang – vàng mã, không dùng bếp than tổ ong, chuyển sang bếp điện hoặc bếp từ và tăng cường vệ sinh nhà cửa là những biện pháp cần thiết để giảm phơi nhiễm bụi.

Bảo vệ sức khỏe gia đình trước ô nhiễm không khí

Với trẻ em, phụ huynh cần bố trí chỗ vui chơi và học tập gần máy lọc, hạn chế cho trẻ chạy nhảy ngoài trời khi thời tiết hanh khô, đồng thời theo dõi sát các biểu hiện như ho, khò khè, mệt mỏi. Trẻ nhỏ có đường thở ngắn và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị ảnh hưởng nặng bởi bụi mịn, vì thế các biện pháp bảo vệ cần được ưu tiên và duy trì liên tục.

Người lớn tuổi cũng cần được chăm sóc đúng cách, đặc biệt là những người có tiền sử tim mạch, tăng huyết áp hoặc bệnh phổi. Việc theo dõi nhịp tim, huyết áp, uống đủ nước, ngủ đủ giấc và tránh tiếp xúc trực tiếp với khói bụi sẽ giúp hạn chế nguy cơ biến cố sức khỏe trong các đợt ô nhiễm kéo dài.

Đối với những người có sức khỏe bình thường, các chuyên gia cũng khuyến nghị tuyệt đối không chủ quan trước mức độ ô nhiễm hiện nay. Việc tập thể dục ngoài trời vào sáng sớm – thói quen vốn được nhiều người duy trì – có thể gây hại nhiều hơn lợi trong những ngày Hà Nội mù mịt bụi. Khi nhịp thở tăng nhanh trong lúc vận động, cơ thể sẽ hít lượng bụi mịn lớn gấp nhiều lần so với trạng thái nghỉ, khiến phổi và hệ tim mạch chịu áp lực đáng kể.

Theo GS.TS Hoàng Xuân Cơ, “không khí xấu đồng nghĩa với việc mọi hoạt động ngoài trời đều khiến cơ thể hấp thụ bụi mịn mạnh hơn. Ngay cả người khỏe cũng không có nghĩa là miễn nhiễm.” Vì vậy, trong thời điểm ô nhiễm vượt ngưỡng, người dân nên chuyển sang tập luyện trong nhà, ưu tiên các bài tập nhẹ đến trung bình, kết hợp mở máy lọc không khí để đảm bảo an toàn cho hệ hô hấp.

Hà Nội đang chìm trong không khí ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới phổi, tim mạch và da. Ảnh: Duy Khánh

Cây xanh trong nhà: Giải pháp bổ trợ cải thiện không khí

Cùng với các biện pháp kỹ thuật, nhiều gia đình lựa chọn cây xanh như một giải pháp bổ trợ giúp cải thiện không khí trong nhà. Các loại cây lưỡi hổ, kim tiền, trầu bà, ngũ gia bì có khả năng hấp thụ khí độc và phù hợp đặt tại phòng khách; lan ý và dương xỉ giúp cân bằng độ ẩm cho phòng ngủ; còn thường xuân có thể tạo lớp chắn sinh học tại cửa sổ và ban công.

Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý rằng cây xanh chỉ mang tính hỗ trợ và không thể thay thế máy lọc không khí hay các biện pháp thông gió chủ động. Việc lựa chọn cây cần phù hợp với không gian, đồng thời kết hợp với quản lý nguồn thải trong gia đình để đạt hiệu quả tối ưu.

Bổ sung dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe từ bên trong

Bên cạnh các biện pháp hạn chế phơi nhiễm trực tiếp, việc tăng cường chăm sóc sức khỏe từ bên trong cũng đóng vai trò quan trọng. Khi cơ thể thường xuyên tiếp xúc với bụi mịn, hệ miễn dịch và hệ hô hấp phải hoạt động nhiều hơn để xử lý các tác nhân gây hại. Vì vậy, uống đủ nước, bổ sung rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa sẽ giúp giảm tình trạng viêm và hỗ trợ chức năng phổi, tim mạch. Người dân cũng nên hạn chế các món chiên rán, nhiều dầu mỡ – những loại thực phẩm có thể làm gia tăng kích ứng đường thở và khiến cơ thể khó hồi phục hơn trong những ngày không khí ô nhiễm.

Nhìn nhận tổng thể, GS.TS Hoàng Xuân Cơ cho rằng các biện pháp tại hộ gia đình cần song hành với chiến lược dài hạn của chính quyền. “Chúng ta không thể mãi chạy theo hiện tượng. Cần một hệ thống quản trị chất lượng không khí bài bản, minh bạch và hiện đại, trong đó dữ liệu quan trắc, mô hình dự báo và kiểm kê nguồn thải phải được xây dựng đồng bộ.”

Ông nhấn mạnh, việc Hà Nội và cả nước đang hướng đến triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm không khí giai đoạn 2026–2030 là một tín hiệu tích cực, nhưng để kế hoạch đi vào thực tế, cần quyết tâm, nguồn lực và sự phối hợp giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng.

Ô nhiễm không khí không phải là câu chuyện của riêng một mùa hay một năm; đó là thách thức môi trường mang tính hệ thống, đòi hỏi hành động bền bỉ từ tất cả các chủ thể. Trong khi chờ đợi những giải pháp chiến lược của Nhà nước phát huy hiệu quả, mỗi gia đình vẫn là tuyến phòng thủ đầu tiên bảo vệ sức khỏe của chính mình.

Hoàng Trang

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/bao-ve-suc-khoe-mua-o-nhiem-khong-khi-nhung-dieu-nguoi-dan-can-luu-y-104103.html