Lập tổ phản ứng nhanh
Sau hơn 1 tháng vận hành chính quyền địa phương hai cấp, theo Bộ GD&ĐT, đơn vị đã phải thành lập “Tổ phản ứng nhanh” và kiểm tra, rà soát tình hình hoạt động đối với giáo dục ở địa phương. Kết quả bước đầu cho thấy, nảy sinh những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt liên quan việc cán bộ thiếu chuyên môn lẫn kinh nghiệm được bố trí về quản lý giáo dục bậc mầm non, tiểu học, THCS ở các xã, phường.
Các địa phương báo cáo với Bộ GD&ĐT, có tới 50% đơn vị hành chính cấp xã không có cán bộ từng công tác trong ngành giáo dục để theo dõi, quản lý nhà nước trong lĩnh vực, thậm chí có những nơi chỉ có 20 - 30% số công chức giáo dục cấp xã có trình độ chuyên môn hoặc kinh nghiệm.
Theo một giáo viên tại TP Huế, thực tế này dễ dẫn đến “mâu thuẫn trong lịch hoạt động” và “quá tải” do mỗi cấp đều yêu cầu báo cáo, tổ chức các hoạt động riêng, gây khó khăn cho công tác điều hành của nhà trường.
Với đội ngũ cán bộ xã phần lớn không có chuyên môn giáo dục, nếu không có sự điều chỉnh, bổ sung kịp thời thì việc chỉ đạo, hướng dẫn hay thẩm định các hoạt động chuyên môn là bất khả thi.
Thầy Nguyễn Cao Cường, Hiệu trưởng Trường THCS Thái Thịnh (Hà Nội), cho biết, chuẩn bị cho năm học mới, nhà trường có rất nhiều việc phải triển khai. Với mô hình mới, nhà trường cũng có những khó khăn, tuy nhiên sẽ chủ động “xin việc”.
Nếu Phòng Văn hóa - xã hội xã, phường có việc nào mà hiệu trưởng quen việc thì có thể hỗ trợ, tham mưu trong giai đoạn đầu để mọi việc thông suốt.
Bà Trần Thị Phương, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường Thanh Liêm (Ninh Bình), nói rằng, phòng phải phụ trách nhiều lĩnh vực với khối lượng công việc lớn nhưng chỉ có 5 biên chế.
“Chúng tôi xác định tinh thần “làm ngày không đủ tranh thủ làm đêm” nhưng nhiều việc mới, vướng như tham mưu các quyết định, tiếp nhận, thông báo nghỉ hưu… cũng tắc, phải đi đi, lại lại để hỏi ý kiến của Sở GD&ĐT”, bà Phương nói.
Trước thềm năm học mới, việc đội ngũ quản lý cấp xã lúng túng trong chỉ đạo giáo dục là một khó khăn cho các nhà trường
Có ý kiến cho rằng, cần chuyển một số chức năng, nhiệm vụ về cho hiệu trưởng nhưng cũng rất khó. Bà lấy ví dụ, về vấn đề trường chuẩn quốc gia, trong các tiêu chí tiêu chuẩn về trường đạt chuẩn sẽ có cơ sở vật chất (do xã lo), đội ngũ (do Sở GD&ĐT lo).
Nếu giao cho hiệu trưởng, người không quyết được cả hai vấn đề kể trên nếu không cẩn thận cũng sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn. Do đó, về chức năng, nhiệm vụ quản lý vẫn phải giao cấp xã, phường.
Phân rõ trách nhiệm sở, xã
TS Sái Công Hồng, Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, cho rằng, theo quy định, công chức quản lý giáo dục không bắt buộc phải học đại học sư phạm, nhưng cần bằng cấp chuyên môn phù hợp với vị trí tuyển dụng và chức năng, nhiệm vụ của công việc. Trong đó, “chuyên môn phù hợp” phải được hiểu là người có ngành đào tạo có liên quan trực tiếp đến chức năng, nhiệm vụ của công việc đang và sẽ làm.
Trong quản lý giáo dục, ngoài sư phạm, cán bộ được giao nhiệm vụ có thể học các ngành như quản lý giáo dục, giáo dục học, quản lý công, luật, kinh tế, hành chính công…
Khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp, có thể các cơ quan quản lý chưa lường hết thực tế để có cảnh báo, nhắc nhở đối với việc bố trí công chức cấp xã. “Vì cơ bản, khi trở thành chính quyền 2 cấp, chuyên viên phòng giáo dục phải được chia về các xã, phường. Nếu thiếu nhân lực sẽ phải bổ sung, điều động người có chuyên môn phù hợp như từ các trường học”, ông Hồng nói.
Ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội, cho biết, đơn vị đã phối hợp với Bộ GD&ĐT tổ chức tọa đàm lắng nghe ý kiến của đội ngũ cán bộ từ cơ sở xem có những vướng mắc, khó khăn gì.
Thực tế, phường, xã quản lý bậc học mầm non, tiểu học, THCS xuất phát từ việc gần với cơ sở và mô hình cấp xã hiện nay đã khác trước rất nhiều, nhất là đội ngũ cán bộ có trình độ cao, đa số được điều động từ cấp huyện về làm việc.
“Với những khó khăn hiện nay, Bộ GD&ĐT sẽ lắng nghe và có giải pháp hỗ trợ cấp xã nhiều hơn với tinh thần không làm để ứng phó, mà phải thực hiện với mục tiêu giáo dục phát triển tốt lên”. Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn
Theo ông Vinh, có 3 vấn đề cần quan tâm và giải quyết vướng mắc. Thứ nhất, phân quyền, phân công nhiệm vụ hiện nay đã khá rõ nhưng việc thực hiện, tổ chức trên thực tế những việc cụ thể, gắn với từng cá nhân cần rà soát lại theo từng nhóm chức năng, nhiệm vụ.
Thứ hai, với mô hình chính quyền mới, cần xác định yêu cầu đối với công chức xã, phường. Cần phải có sự đào tạo, bồi dưỡng, giải đáp kịp thời, thường xuyên các vấn đề vướng mắc đối với nhiệm vụ mới, nhân sự mới, mô hình mới.
Thứ ba, cần nhấn mạnh, quan tâm hơn về mối tương quan giữa 4 nhóm đối tượng gồm: cơ sở giáo dục; UBND cấp xã, phường; sở GD&ĐT và Bộ GD&ĐT. Trong đó, cần lưu ý rõ ràng về nhiệm vụ, phân cấp, phân quyền trong quá trình triển khai.
Hà Linh