KTNN chỉ ra những bất cập, hạn chế nổi bật cần khắc phục trong công tác quản lý, sử dụng tài sản công ngành nông nghiệp. Ảnh: TL
Tài sản nhà nước chưa được quản lý chặt chẽ
Thống kê 10 năm qua cho thấy, KTNN chưa có cuộc kiểm toán riêng để đánh giá công tác quản lý và sử dụng tài sản của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NNPTNT) cũng như đánh giá tổng thể công tác quản lý nhà nước của Bộ. Tuy nhiên, qua các cuộc kiểm toán, KTNN đã chỉ ra những bất cập, hạn chế nổi bật mà đơn vị cần khắc phục trong công tác quản lý và sử dụng tài sản công ngành nông nghiệp.
Cụ thể, Bộ NNPTNT chưa thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định; còn tình trạng bị lấn chiếm; chưa thực hiện chuyển từ giao đất sang thuê đất để kê khai và nộp tiền thuê đất; còn quản lý, sử dụng một số cơ sở nhà đất chưa phù hợp; cho thuê tài sản, liên doanh liên kết nhưng chưa xây dựng đề án sử dụng tài sản công vào mục đích cho thuê, liên doanh, liên kết.
Bên cạnh đó, KTNN chỉ rõ nhiều vướng mắc trong định giá tài sản, giao quyền quản lý, quyền sử dụng hoặc quyền sở hữu tài sản, cho nên lúng túng trong việc ghi tăng tài sản, tiêu chí tài sản cố định chưa phù hợp với loại hình sản phẩm nông nghiệp được hình thành từ kết quả nghiên cứu, sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN). Tài sản nhà nước chưa được tổ chức chủ trì quản lý chặt chẽ, chưa xây dựng phương án xử lý tài sản NSNN cấp và sản phẩm được tạo ra từ kết quả nhiệm vụ khoa học công nghệ (KHCN) theo quy định. Công tác chuyển giao, ứng dụng còn rất nhiều hạn chế, đặc biệt với tài sản là kết quả nghiên cứu KHCN, như: Một số tổ chức chủ trì tự ý ký hợp đồng chuyển giao công nghệ thiết bị kỹ thuật, sản phẩm trồng trọt với các doanh nghiệp khi chưa được Bộ NNPTNT giao quyền sở hữu tài sản; ủy quyền cho công ty sản xuất, kinh doanh sử dụng tài sản khi đang trong giai đoạn sản xuất thử nghiệm...
Chưa kể, kết quả kiểm toán Chuyên đề quản lý, sử dụng Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam và các địa phương giai đoạn 2020-2022 cho biết, diện tích rừng chưa được trồng theo phương án phải trồng còn nhiều bởi nhiều nguyên nhân, trong đó còn nợ tiền trồng rừng thay thế phải nộp, đơn giá trồng rừng thay thế tại một số địa phương còn thiếu hạng mục công việc, không còn phù hợp. Một số trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê toàn bộ diện tích đất rừng khi chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp tiền trồng rừng thay thế; quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ sang mục đích khác để khai thác khoáng sản thuộc khu vực cấm khai thác khoáng sản trước khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt…
Nâng cao hơn nữa chất lượng kiểm toán công tác quản lý, sử dụng tài sản công trong lĩnh vực nông nghiệp
Để nâng cao hơn nữa chất lượng, quy mô kiểm toán công tác quản lý, sử dụng tài sản công trong lĩnh vực nông nghiệp, KTNN chuyên ngành II lưu ý, đối với tài sản là nhà cửa, đất đai, việc cho thuê nhà, đất, liên doanh, liên kết cần lưu ý phương án cho thuê tài sản nhà đất có được cấp có thẩm quyền phê duyệt và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với NSNN? Các đơn vị tự đảm bảo chi thường xuyên, chi đầu tư đã thực hiện nộp tiền thuê đất theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 56, khoản 2 Điều 60 Luật Đất đai số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013? Công tác quản lý sử dụng tài sản đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh có thực hiện theo quy định Luật Đất đai số 45/2023/QH13 ngày 29/11/2013, Luật Lâm nghiệp số 16/2017/QH14 ngày 15/11/2017, Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp…
Riêng với tài sản nhà cửa, đất đai của 7 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% cổ phần và 2 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 50% cổ phần, KTNN lưu ý đánh giá việc quản lý, sử dụng tài sản đối với các đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp thuộc Bộ thực hiện nhiệm vụ được Nhà nước đầu tư nhưng hoạt động sản xuất kinh doanh không hiệu quả thông qua phân tích số liệu về NSNN cấp; thăng dư thâm hụt, nộp thuế… Ngoài ra, lưu ý thông tin các số liệu để đảm bảo khớp đúng giữa sổ kế toán, số theo dõi tài sản; phần mềm quản lý tài sản; giấy chứng nhận quyền sử dụng đất…
Đối với tài sản là phương tiện làm việc; tài sản cho thuê, liên doanh, liên kết, cần lưu ý các tài sản này có đáp ứng điều kiện được phép cho thuê, liên doanh; xem xét hiệu quả kinh tế. Hiện nay, còn một số đơn vị chưa thực hiện rà soát, sắp xếp lại, xử lý máy móc, thiết bị và tài sản công khác theo quy định, dẫn đến tình trạng lãng phí và sử dụng không hiệu quả, mua sắm máy móc hiện đại nhưng không sử dụng đúng công năng.
Đối với tài sản được hình thành từ các chương trình, dự án, nhiệm vụ, đề tài khoa học, nên chú ý đến các cá nhân, tổ chức sau khi kết thúc việc thực hiện đề tài, dự án KHCN chậm trễ giao nộp sản phẩm và lưu giữ hồ sơ, việc bàn giao và tiếp nhận tài sản chưa được thực hiện đồng bộ và chặt chẽ. Chưa theo dõi và tổng hợp số liệu về tài sản, trang thiết bị sau khi kết thúc các nhiệm vụ KHCN, dẫn đến khó khăn trong việc quản lý và sử dụng hiệu quả các tài sản này và có thể dẫn đến nguy cơ thất thoát, lãng phí tài sản công. Ngoài ra, theo Điều 6, Điều 7 Nghị định số 70/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018, khi kết thúc nhiệm vụ KHCN, các tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện nhiệm vụ lập phương án xử lý tài sản trang bị. Tuy nhiên, khi kết thúc quá trình sản xuất thử nghiệm tại một tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân chủ trì nhiệm vụ KHCN không thực hiện lập phương án xử lý tài sản trang bị báo cáo cơ quan có thẩm quyền mà tiếp tục sử dụng tài sản đó trong quá trình sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp, tổ chức, quá trình sản xuất có sản phẩm và bán ra thị trường; chủ trì nhiệm vụ KHCN phân chia lợi nhuận với cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp bên ngoài nhưng cơ quan chủ quản, Bộ chủ quản không nắm bắt được tình hình này, chỉ phát hiện ra khi xem các sản phẩm được bán công khai trên Internet, các hội nhóm mạng xã hội…
Đối với tài sản nhà nước do ngành/Bộ NNPTNT quản lý, KTNN thường chú trọng đánh giá các khoản kinh phí để đầu tư cho việc bảo dưỡng, sửa chữa các công trình kết cấu hạ tầng về thủy lợi, nông, lâm, diêm nghiệp; các kiến nghị thiên về khối lượng, giá trị nghiệm thu, thanh quyết toán... mà chưa đánh giá trách nhiệm quản lý nhà nước của ngành/Bộ NNPTNT trong việc quản lý, sử dụng các tài sản, chưa đánh giá được một số mã định mức trong công tác bảo dưỡng thường xuyên đã ban hành quá lâu, đã lạc hậu dẫn đến kinh phí đầu tư lớn gây lãng phí./.
HỒNG NHUNG