Bắt cóc online: Cảnh báo chiêu trò thao túng tâm lý

3 giờ trướcBài gốc

Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Đà Nẵng) đã giải cứu thành công một nữ sinh 18 tuổi (trú phường Hòa Xuân) bị các đối tượng “bắt cóc online” và đòi hàng trăm triệu tiền chuộc. Ảnh: TTXVN phát

Đây là hình thức lừa đảo tinh vi, kết hợp giữa công nghệ cao và việc thao túng tâm lý, đánh vào nỗi sợ hãi, sự thiếu hiểu biết pháp luật của nạn nhân.

Chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi

Kịch bản lừa đảo thường bắt đầu bằng việc đối tượng giả danh cơ quan Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án hoặc bên giao hàng, thông báo nạn nhân liên quan đến các vụ án nghiêm trọng như đường dây ma túy, rửa tiền... Kẻ gian sử dụng cuộc gọi video với hình ảnh giả mạo cán bộ công an hoặc hồ sơ vụ án để uy hiếp tâm lý, sau đó yêu cầu nạn nhân cài đặt ứng dụng như “Zoom Workplace”, đăng nhập mã để "làm việc nội bộ", đồng thời yêu cầu tự cách ly bằng cách thuê khách sạn, nhà nghỉ, tắt điện thoại, cắt đứt liên lạc với gia đình, khiến nạn nhân rơi vào tình trạng hoang mang, rối trí.

Sau khi kiểm soát tài khoản mạng xã hội của nạn nhân, chúng dựng vở kịch giả bị bắt cóc. Tinh vi hơn, các đối tượng hướng dẫn nạn nhân tự dàn cảnh nguy hiểm như vẽ vết thương, quỳ gối chụp ảnh gửi về uy hiếp người nhà, yêu cầu gia đình chuyển tiền chuộc. Trong một số trường hợp khác, lợi dụng nhu cầu săn học bổng du học của học sinh, sinh viên cuối cấp, kẻ gian lừa nạn nhân xin tiền gia đình dưới chiêu bài "chứng minh tài chính" để được đi du học rồi chiếm đoạt. Thời gian qua, Công an Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Cần Thơ, Đà Nẵng, Tây Ninh… đã kịp thời phát hiện và giải cứu nhiều trường hợp chỉ trong thời gian ngắn.

Dữ liệu sơ bộ của Bộ Công an cho biết, từ giữa năm 2024 đến tháng 8/2025, lực lượng chức năng đã giải cứu thành công 50 nạn nhân của các vụ “bắt cóc online”, đều nằm trong nhóm tuổi từ 18–22, trong đó nữ giới chiếm tới 90%, nam giới 10%. “Bắt cóc online” được xác định là một biến tướng đặc biệt nguy hiểm của các chiêu trò lừa đảo trực tuyến.

Ông Đặng Hoa Nam, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam chia sẻ, tội phạm thường tìm cách cách ly nạn nhân khỏi các mối quan hệ rồi bắt đầu thao túng. Chiêu thức chính của chúng là hứa hẹn, dọa nạt, sau đó dẫn dắt. Ngoài ra, các đối tượng còn dàn dựng rất nhiều “kịch bản” như: rủ rê đi tìm “kho báu”, mời chào “việc nhẹ lương cao”, hứa hẹn tương lai tốt đẹp, tán tỉnh, giả yêu… , nhưng điểm chung là luôn cô lập nạn nhân.

Thủ đoạn thao túng thường xoay quanh câu chuyện quen thuộc: dọa là công an đang điều tra, yêu cầu cung cấp giấy tờ, nhấn mạnh đến quyền lợi hoặc khai thác yếu tố tình cảm. Cuối cùng, chúng tấn công vào ba điểm yếu của tâm lý con người: lòng tham, nỗi sợ và sự cô đơn. Nếu phát hiện trẻ đang thiếu thốn tình cảm, chúng lập tức tỏ ra như người “nâng đỡ tinh thần”. Chiêu thức không nhiều nhưng biến tấu đa dạng, khiến mọi người khó rút kinh nghiệm.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cho rằng, trong kỷ nguyên số, Internet mở ra cơ hội học tập, kết nối và sáng tạo cho trẻ em, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như xâm hại, bắt nạt trực tuyến, lừa đảo, tiếp cận nội dung độc hại.

Trước thực trạng này, Việt Nam xây dựng hệ thống pháp lý toàn diện với các đạo luật trọng yếu như Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, cùng nhiều nghị định và chương trình hành động quốc gia nhằm cụ thể hóa các cam kết quốc tế. Học sinh, phụ huynh được giáo dục, nâng cao năng lực số với nhiều chiến dịch truyền thông như: “Không một mình - cùng nhau an toàn trực tuyến”, “Vaccine số”, cuộc thi “Học sinh với an toàn thông tin”. Tuy vậy, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng vẫn đối mặt nhiều khó khăn, thách thức. Tội phạm ngày càng tinh vi; năng lực kỹ thuật, sự phối hợp ứng phó của các cơ quan chức năng còn chưa theo kịp tốc độ thay đổi công nghệ; nhận thức, kỹ năng số của một bộ phận người dân, đặc biệt là trẻ em, vẫn còn hạn chế.

Giới hạn độ tuổi dùng mạng xã hội

Gần đây, một số quốc gia như Đan Mạch, Australia đã ban hành quy định cấm trẻ dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội. Theo ông Đặng Hoa Nam, quy định này thực chất không nhắm vào trẻ em, mà đặt trách nhiệm lên người lớn như cha mẹ, thầy cô, cơ quan quản lý và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ. Luật không phải để “phạt” trẻ, mà để buộc người lớn tạo dựng môi trường mạng an toàn.

Trong công tác bảo vệ trẻ em, nguyên tắc tiếp cận theo độ tuổi có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thực tế cho thấy nhiều phụ huynh hiểu chưa đúng: trẻ dưới 3 tuổi đang ở giai đoạn cần tương tác xã hội nhưng lại được cho sử dụng điện thoại thông minh, dẫn tới hệ lụy về phát triển tâm lý, hành vi.

Ông Đặng Hoa Nam nhấn mạnh mức độ tiếp cận công nghệ của trẻ phải được giới hạn theo từng giai đoạn. Khi trẻ bước vào độ tuổi 11–12, rồi 15–18, nhu cầu kết nối mạng xã hội trở thành điều gần như tất yếu. Không thể phủ nhận thực tế, không gian mạng là một phần của đời sống hiện đại. Bản chất công nghệ luôn có hai mặt, nhưng truyền thông, giáo dục lâu nay lại nặng về mặt tiêu cực, khiến nhiều người vừa tò mò vừa sợ hãi, thậm chí phản ứng cực đoan. Thay vào đó, ta cần hướng dẫn trẻ sử dụng mạng một cách chủ động, có ý thức, có kỹ năng, khoa học, phù hợp với độ tuổi.

Nhiều người lo ngại cấm trẻ dùng mạng xã hội sẽ hạn chế quyền tiếp cận thông tin. Nhưng nguyên tắc của quyền trẻ em nêu rõ: Khi giới hạn quyền mà bảo đảm lợi ích tốt nhất cho trẻ, thì không phải vi phạm quyền. Vì vậy, quy định theo độ tuổi theo ông Nam là hoàn toàn phù hợp.

Không gian mạng thay đổi liên tục, tội phạm càng ngày càng tinh vi. Lực lượng chức năng, đặc biệt là đơn vị chuyên trách về an ninh mạng đã triển khai nhiều biện pháp kỹ thuật, nghiệp vụ để phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi gây hại cho trẻ em trên không gian mạng. Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông, Internet, mạng xã hội cũng được yêu cầu nâng cao trách nhiệm xã hội, chủ động kiểm soát nội dung, ngăn chặn truy cập đến thông tin độc hại. Ông Nam cho rằng, nếu doanh nghiệp không chủ động rà soát, chặn, lọc thông tin, đặt cảnh báo, mọi biện pháp bảo vệ trẻ đều khó hiệu quả.

Theo các chuyên gia, việc tăng cường truyền thông, giáo dục kỹ năng số hay còn gọi là “vaccine số” cho trẻ em là yêu cầu cấp thiết. Bảo vệ trẻ chỉ hiệu quả khi có sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cơ quan quản lý. Ngành giáo dục cần xây dựng bộ tiêu chí kỹ năng sống, trong đó ưu tiên các kỹ năng thiết yếu như an toàn mạng. Trẻ cần được “tiêm vaccine số” từ bậc mầm non, với “liều lượng” phù hợp từng độ tuổi. Gia đình cũng cần được hướng dẫn, tập huấn thường xuyên, bởi công nghệ thay đổi nhanh chóng. Quan trọng hơn hết, cha mẹ phải đồng hành, chia sẻ cùng con, tránh để trẻ cô đơn, một mình trên mạng.

Trong trường hợp trẻ đã bị xâm hại hoặc có dấu hiệu nguy cơ, phản ứng đầu tiên của cha mẹ phải là lên tiếng và tìm kiếm hỗ trợ. Tổng đài 111 hiện là đường dây quốc gia bảo vệ trẻ em, cũng là Tổng đài phòng, chống mua bán người, sẵn sàng kết nối cơ quan chức năng để can thiệp kịp thời. Niềm tin, sự đồng hành của cha mẹ là “lá chắn” quan trọng nhất. Trẻ càng cô đơn, nguy cơ bị xâm hại càng lớn.

Cơ quan chức năng khuyến cáo, người dân không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP cho người lạ; không nghe theo yêu cầu cách ly, thuê phòng, cài app lạ. Khi phát hiện dấu hiệu nghi vấn, gọi ngay đến 113 hoặc Công an địa phương gần nhất để trình báo.

Phương Thanh/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/bat-coc-online-canh-bao-chieu-tro-thao-tung-tam-ly/396798.html