Tính đến tháng 9-2025, cả nước có 1.163 cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Trong đó, có 518 cơ sở GDNN công lập và 645 cơ sở GDNN ngoài công lập.
Khoảng 2% là chỉ học nghề, không học văn hóa THPT
Năm 2024, GDNN tuyển sinh được 2.430.000 người học. Trong đó, trình độ cao đẳng (CĐ) gần 200 ngàn người (đầu vào trung cấp hoặc THPT), trình độ trung cấp khoảng 230 ngàn người (đầu vào THCS), sơ cấp và các chương trình đào tạo nghề khác khoảng 2 triệu người.
Trong số học viên chọn trung cấp, có khoảng 76% chọn học chương trình giáo dục thường xuyên (GDTX) cấp THPT (có nguyện vọng thi lấy bằng THPT), khoảng 22% chọn học khối lượng kiến thức văn hóa THPT (đủ điều kiện để liên thông lên CĐ); khoảng 2% là chỉ học nghề, không học văn hóa THPT.
Khoảng 98% học viên học trung cấp đều học song song văn hóa và đào tạo nghề
Điều này cho thấy số lượng học viên lựa chọn học văn hóa song song với đào tạo nghề vẫn rất cao, chỉ có một số ít chọn học thuần 100% về nghề.
Tuy nhiên, sau khi hệ thống giáo dục quốc dân có thêm cấp trung học nghề được Quốc hội thông qua vào ngày 10-12, đối tượng tuyển sinh của bậc trung cấp có điều chỉnh.
Ông Đào Trọng Độ, Trưởng Phòng GDNN, Cục GDNN - GDTX, cho biết mô hình trung học nghề thay thế cho mô hình trung cấp (đầu vào là học sinh tốt nghiệp THCS theo quy định của Luật GDNN năm 2014) nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế của hệ thống giáo dục hiện nay.
"Với việc có thêm chương trình trung học nghề, chương trình trung cấp tới đây chỉ tuyển sinh người học đã tốt nghiệp THPT, thay vì tuyển sinh luôn học sinh sau THCS như trước" - ông Độ cho biết.
Cơ hội học liên thông lên trình độ cao
Về định hướng xây dựng chương trình trung học nghề, Cục GDNN - GDTX dự kiến thiết kế theo 2 phương án:
Phương án 1: Chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (2 năm học đầu tiên): Hoàn thiện 70-80% khối lượng kiến thức của chương trình THPT kết hợp với hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và kiến thức cơ sở của nghề; giai đoạn 2 (năm cuối): Trang bị kiến thức và kỹ năng chuyên môn nghề nghiệp tích hợp (ở bậc trình độ 3 trong khung trình độ quốc gia 8 bậc) và kiến thức văn hóa phổ thông tích hợp chuyên môn nghề nghiệp theo tổ hợp nghề (20% - 30% khối lượng kiến thức của chương trình THPT còn lại).
Phương án 2: Cấu trúc và nội dung chương trình gồm 3 phần rải đều trong 3 năm học (tương tự mô hình Technical High School của Hàn Quốc). Trong đó, các môn văn hóa THPT được thiết kế theo tổ hợp phù hợp với các lĩnh vực ngành/nghề, chiếm 40% tổng thời lượng chương trình trung học nghề.
Trong năm 2025, cả nước tuyển sinh, đào tạo GDNN được khoảng 2,2 triệu người, đạt 107% kế hoạch năm.
Sau khi hoàn tất chương trình trung học nghề, người học có thể chọn liên thông dọc lên các trình độ cao hơn như CĐ, ĐH (cùng nhóm ngành học) và được miễn giảm khối lượng kiến thức, kỹ năng nghề đã học trước đó. Nếu chọn liên thông ngang, người học có thể chuyển đổi sang học các ngành nghề khác trong cùng nhóm ngành hoặc chuyển sang nghề gần.
Huế Xuân