Bắt nhịp cơ hội vàng từ kỷ nguyên AI trong giáo dục

2 giờ trướcBài gốc

Học sinh THPT trải nghiệm môi trường học tập tại trường đại học.

Bộ máy tinh gọn, nhiệm vụ nặng nề

Sau sáp nhập, quy mô các sở GD&ĐT tăng gấp đôi hoặc gấp ba. Một số sở GD&ĐT có thể phải quản lý hàng nghìn cơ sở giáo dục, từ công lập đến tư thục, từ mầm non đến trung học, giáo dục nghề nghiệp. Nhân lực giảm theo hướng tinh giản biên chế, nhưng nhiệm vụ lại gia tăng. Nếu không có công nghệ hỗ trợ, nguy cơ quá tải, tê liệt hệ thống là điều khó tránh khỏi.

Ở cấp xã - nơi tiếp nhận nhiều chức năng từ cấp huyện sau sáp nhập – cán bộ kiêm nhiệm nhiều việc, thiếu kỹ năng công nghệ, dễ gặp khủng hoảng khi không được tập huấn, hỗ trợ kịp thời. Sự thiếu đồng bộ về năng lực công nghệ giữa các vùng miền càng làm gia tăng khoảng cách và nguy cơ thất bại trong chuyển đổi số.

Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 tại TPHCM.

AI đang mở ra chân trời mới cho giáo dục. Từ việc hỗ trợ cá nhân hóa quá trình học tập, đề xuất nội dung phù hợp, phân tích dữ liệu để phát hiện nguy cơ bỏ học, AI có thể đánh giá năng lực, tư vấn hướng nghiệp, hỗ trợ giáo viên quản lý lớp học.

Tuy nhiên, AI chỉ phát huy hiệu quả khi có dữ liệu đủ lớn, đủ sạch, được cập nhật thường xuyên và đảm bảo bảo mật. Điều này đòi hỏi ngành giáo dục phải đầu tư xây dựng nền tảng dữ liệu số, chuẩn hóa quy trình và đào tạo nguồn nhân lực đủ năng lực số.

Chuyển đổi số trong kỷ nguyên AI không chỉ là nâng cấp phần mềm, mà phải là tái thiết hệ sinh thái giáo dục – từ dữ liệu, công nghệ, con người đến thể chế. Đây chính là cơ hội mà quá trình sáp nhập tỉnh mang lại.

Bộ GD&ĐT dẫn dắt chiến lược

Chuyển đổi số muốn hiệu quả phải có kiến trúc tổng thể. Bộ GD&ĐT cần đóng vai trò "kiến trúc sư trưởng" trong xây dựng hệ sinh thái giáo dục số quốc gia với các thành phần cốt lõi: cơ sở dữ liệu ngành, học bạ điện tử, học liệu số chuẩn hóa, hệ thống thi – kiểm tra trực tuyến, phổ cập giáo dục qua dữ liệu số và tích hợp AI.

Bên cạnh đó, cần xây dựng bộ chỉ số chuyển đổi số trong giáo dục, có thể đo lường được ở từng trường, từng sở – từ mức độ hài lòng, tỷ lệ sử dụng học bạ điện tử, đến số giáo viên được tập huấn công nghệ. Bộ cũng cần hoàn thiện lộ trình thi tốt nghiệp THPT trên máy tính, bắt đầu thí điểm từ năm 2027 và nhân rộng sau đó.

Việc phối hợp với Bộ KH&CN và doanh nghiệp công nghệ để đầu tư hạ tầng tới cấp xã, chuẩn hóa chứng chỉ, văn bằng qua dữ liệu số, phát triển các nền tảng AI phục vụ giáo dục… là cần thiết.

Trường Đại học Ngân hàng TPHCM đón tân sinh viên năm 2025. Ảnh: HUB

Tại các sở GD&ĐT, nên thành lập ban chỉ đạo chuyển đổi số với sự tham gia của các bên liên quan. Cần rà soát phần mềm đang sử dụng, thống nhất nền tảng toàn tỉnh, đồng bộ hóa với cơ sở dữ liệu dân cư. Tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số cho cán bộ quản lý, hiệu trưởng và giáo viên. Sở và trường đồng bộ hệ thống quản lý văn bản của tỉnh mới.

Tài liệu, học liệu, sổ điểm, học bạ, kết quả thi cần được số hóa và kết nối với bản đồ số (GIS) để hỗ trợ công tác quy hoạch, phân bổ giáo viên và theo dõi học sinh. Cần triển khai phần mềm hướng nghiệp AI để hỗ trợ học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp.

Ở cấp trường, tổ chuyển đổi số cần được thành lập để triển khai cụ thể các hoạt động: sử dụng học liệu số, tổ chức dạy học qua nền tảng trực tuyến, kết nối với phụ huynh bằng cổng thông tin điện tử, tích hợp AI trong đánh giá và giảng dạy.

Hệ sinh thái giáo dục số: Lấy học sinh làm trung tâm

Một hệ sinh thái giáo dục số hiện đại phải đặt người học làm trung tâm. Mỗi học sinh, dù ở thành thị hay vùng khó, đều cần được tiếp cận tài nguyên số, chương trình học cá nhân hóa, phương pháp dạy học phù hợp. Chuyển đổi số là công cụ để đảm bảo công bằng trong giáo dục.

Tuy nhiên, quá trình này phải đi kèm với việc đảm bảo an toàn dữ liệu, bảo mật thông tin cá nhân và xây dựng văn hóa số trong trường học. Phụ huynh cần được cung cấp thông tin minh bạch để có thể đồng hành cùng nhà trường một cách hiệu quả.

Học sinh TPHCM trong một kỳ thi tuyển sinh lớp 10.

Chuyển đổi số giáo dục không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu tất yếu để Việt Nam bước vào nền giáo dục khai phóng, linh hoạt và phát triển bền vững.

Quá trình sáp nhập địa phương là cơ hội quý báu để thiết kế lại toàn bộ hệ sinh thái giáo dục địa phương, trên nền tảng công nghệ, dữ liệu và AI, với sự dẫn dắt mạnh mẽ từ Trung ương, sự chủ động sáng tạo từ địa phương và sự đồng hành của toàn xã hội.

Hồ Sỹ Anh

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/bat-nhip-co-hoi-vang-tu-ky-nguyen-ai-trong-giao-duc-post748896.html