Việc mua chéo trái phiếu của nhau đang dẫn đến nhiều nghi ngại giữa các ngân hàng
Thanh tra Chính phủ vừa công bố Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và sử dụng nguồn tiền thu được từ hoạt động này.
Trong nội dung liên quan đến hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức tín dụng, kết luận thanh tra nêu một số vấn đề đáng chú ý, trong đó có cách xác định lãi suất và việc đầu tư trái phiếu do tổ chức tín dụng khác phát hành.
Theo kết luận thanh tra, trước thời điểm ngày 17/5/2021, đối tượng được phép mua trái phiếu doanh nghiệp do các tổ chức tín dụng phát hành không bao gồm các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Sau khi Thông tư số 01/2021/TT-NHNN quy định về việc phát hành kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi và trái phiếu trong nước của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được ban hành và có hiệu lực, các tổ chức tín dụng được phép mua trái phiếu doanh nghiệp do các tổ chức tín dụng khác phát hành.
Sự thay đổi này dẫn đến việc dòng vốn luân chuyển giữa các tổ chức tín dụng gia tăng đáng kể so với trước đây. Đáng chú ý, có hiện tượng dòng vốn từ các ngân hàng nhà nước lớn chuyển sang ngân hàng thương mại cổ phần với lãi suất trái phiếu thấp, chưa có căn cứ rõ ràng, chưa được quy định cụ thể.
Thanh tra Chính phủ nhận thấy cần thiết phải rà soát và nghiên cứu sửa đổi các quy định hiện hành liên quan đến lãi suất phát hành trái phiếu doanh nghiệp của tổ chức tín dụng theo hướng cụ thể, minh bạch, đúng quy định pháp luật. Đồng thời, đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tăng cường chỉ đạo công tác giám sát và kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật của các ngân hàng thuộc nhóm bốn ngân hàng thương mại nhà nước lớn khi tham gia đầu tư trái phiếu doanh nghiệp tại các ngân hàng khác.
(Kết luận Thanh tra số 276/KL-TTCP)
Kết luận thanh tra nêu rõ một số ngân hàng thương mại cổ phần đã phát hành thành công các lô trái phiếu 4.500 tỷ đồng, 6.500 tỷ đồng, 8.000 tỷ đồng kỳ hạn lên tới 36 tháng với lãi suất cố định chỉ từ 1,8%/năm đến 2,6%/năm và cao nhất là 3,5%/năm cho 3 ngân hàng thuộc nhóm Big4.
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ nhận định quy định hiện hành về lãi suất trái phiếu tổ chức tín dụng còn chung chung, gây khó khăn trong giám sát. Việc áp dụng mức lãi suất cố định giữa các ngân hàng có chênh lệch và thiếu cơ sở thống nhất theo quy định pháp luật.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước rà soát, sửa đổi Thông tư số 01/2021/TT-NHNN theo hướng quy định rõ tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khi phát hành trái phiếu doanh nghiệp phải quyết định lãi suất phù hợp với quy định của Ngân hàng Nhà nước trong từng thời kỳ, đồng thời công khai căn cứ, mức lãi suất áp dụng trong hồ sơ phát hành.
Đồng thời, kiến nghị chỉ đạo Cơ quan Thanh tra Ngân hàng Nhà nước tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động phát hành, sử dụng và đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt lưu ý các trường hợp ngân hàng có vốn nhà nước chi phối mua trái phiếu do ngân hàng thương mại cổ phần phát hành, nhằm kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm nếu có. Bên cạnh đó, hướng dẫn các tổ chức tín dụng thực hiện đúng quy định pháp luật và nội bộ về quản lý tài sản bảo đảm trong đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, bảo đảm an toàn hoạt động.
Phan Linh